کوچه مازاری های یزد، گذرگاه‌های حناسابی
کوچه مازاری های یزد ، گذرگاه‌های حناسابی در یزد با قدمت ۷۰۰ ساله می باشد .یزد به عنوان شهری با اصالت و دارای تاریخ و فرهنگی غنی، همواره مورد توجه بسیاری از افراد بوده است.این محله از محله های قدیمی و باصفای یزد است که بوی حنا در کوچه پس کوچه های آن به مشام می رسد .
معنای کلمه مازاری
در ابتدا برای فهم بهتر موضوع درصدد توضیح کلمه مازاری هستیم تا پس از آن در خصوص کوچه‌ای با رنگ و بوی خاص صحبت نماییم.ریشه کلمه مازاری از واژه ماز به معنای چرخ است و مازاری در واقع آسیاب‌هایی هستند که چیزی را در آن می‌سایند.مردمان خوش‌ذوق یزد بیش از ۷۰۰ سال پیش، از مازاری برای آسیاب حنا استفاده می‌کردند. مردمان این خطه به خوبی از خواص این گیاه سبز رنگ آگاه بوده و از آن در موارد گوناگون استفاده می‌کردند.
نکته جالب توجه این است که به دلیل کثرت این حرفه در یزد، کوچه‌ای در این شهر به نام کوچه مازاری شکل گرفته است که هم اکنون نظر بسیاری از گردشگران را به خود جلب نموده است. در گذسته، سنگ‌های آسیاب مازاری را از کوه‌های شهرستان مهریز تهیه نموده و با استفاده از آن حنا را آسیاب می‌کردند.
کوچه مازاری ها را می‌توان جزء قدیمی‌ترین کوچه‌های واقع شده در شهر یزد دانست.قدمت این کوچه و همچنین حرفه رونق گرفته در آن همگی عواملی برای افزایش جذابیت این گذرگاه محسوب می‌شوند.کوچه مذکور به خوبی توانسته است حال و هوای دوران قدیم را با بافت سنتی خود تازه کرده و تاریخ و هویت شهر زیبای یزد را به رخ همگان بکشد. هرچند بسیاری از واحدهای تولیدی این کوچه با تعطیلی مواجه شده‌اند اما وجود چند واحد فعال، مصداق ضرب‌المثل مشت نشانه خروار است و توانسته ذوق و هنر بومیان این منطقه را نمایان سازد.
حرفه مازاری از جمله مشاغل اصلی اهالی این خطه بوده و رونق بسیاری نیز داشته است.رفت و آمد تاجران یزدی به کشورهای حوزه خلیج‌فارس و هند موجب ورود این حرفه و اشاعه آن گردید.تاجران یزدی برگ حنا را از سایر نقاط کشور تأمین و در مازاری های شهر خویش می‌ساییدند. همین مسئله موجب افزایش شهرت و محبوبیت حناهای یزدی شده است. به طوری که هم اکنون نیز یکی از بهترین حناهای منطقه شناخته می‌شود.
باید توجه داشت که مازاری ها تنها به آسیاب کردن حنا بسنده نکرده و انواع ادویه‌های کوبیده نشده از جمله زنجبیل، فلفل و دارچین نیز در این کارگاه‌ها آسیاب می‌شده است. اما شیوع بیشتر سابیدن حنا موجب شده است که علاوه بر معروفیت حنای یزدی در داخل و خارج از کشور، کوچه مازاری ها نیز به کوچه حنا معروف شود.حفظ اصالت و قدمت این حرفه با استفاده از وسایل و ابزار ۷ قرن پیش نشان داده می‌شود.
باوجود صنعتی شدن و ورود ماشین آلات به اکثر مشاغل، تاجران یزدی همچنان علاقه‌مند به استفاده از سنگ‌های آسیابی و استفاده از حیوانات دارند. کارگاه‌های مازاری عموماً دارای فضای تاریکی می‌باشند و تنها نور کمی از دریچه‌های موجود در سقف، روشنی‌بخش فضا است.
استفاده از سنگ، چوب و چهارپایان برای آسیاب حنا و ادویه، از دیگر ویژگی مازاری ها است. در قسمتی از کارگاه نیز علاوه بر سابیدن مواد مختلف، به بافت گونی یا کیسه و بسته‌بندی محصولات پرداخته می‌شود. متأسفانه عدم توجه به این حرفه موجب شده است تا به مرور زمان، کمرنگ شده و به دست فراموشی سپرده شود.
وجود آثار باستانی متفاوت و متنوع در یزد و همچنین فرهنگ‌های خاص و هنرهای زیبا، موجب شده‌اند تا بسیاری از افراد برای بازدید از موارد ذکر شده خود را به این استان برسانند. زیبایی‌های یزد علاوه بر داشتن رنگ و بوی تاریخی و هنری، نشان از اصالت این خطه و حفظ هویت منطقه‌ای دارد.به همین دلیل است که هم اکنون نیز مراسمات عزاداری در یزد به باشکوه‌ترین شکل ممکن در حال برگزاری است. آیین‌های یزد زبانزد بوده و مراسمات این خطه نیز مورد توجه است.
کوچه مذکور نیز به عنوان یکی از مواردی که نشان از هویت مردمان این منطقه دارد، می‌تواند به بهترین شکل ممکن، حرفه، هنر، ذوق و عشق صاحبان مشاغل را نشان دهد. بی‌توجهی به این کوچه و واحدهای صنعتی موجود در آن موجب فراموشی آن و از بین رفتن یکی از زیباترین جاذبه‌های شهر یزد خواهد شد. به همین دلیل شایسته است تا این کوچه نیز مانند بسیاری از آثار باستانی این منطقه به ثبت ملی رسد تا بتوان از آن حمایت و مواظبت بیشتری نمود.
قدمت ۷۰۰ ساله کوچه مازاری ها گواهی بر این امر است که این گذرگاه لایق ثبت در تاریخ نیز می‌باشد.
خوشبختانه امروزه با توجه به این مسئله در جهت اجتماعی کردن هنر و تاریخ موجود در کوچه مذکور اقدامات مناسبی صورت گرفته و سعی در شناساندن هرچه بیشتر این گذرگاه به گردشگران شده است.اجرای تئاتر خیابانی، برپایی نمایشگاه‌های هنری و برپایی مراسم‌های نقد کتاب از جمله مواردی است که در این کوچه اجرا شده است تا این کوچه تاریخی به دست فراموشی سپرده نشود.
منبع : سیری در ایران
