کشف محوطه تاریخی در سد مراش

کشف محوطه تاریخی در سد مراش ماهنشان

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان از کشف محوطه تاریخی در سد مراش ماهنشان خبر داد .آثار و شواهد بدست آمده از کاوش های نجات بخشی محوطه سد مراش نشان داد محوطه استقراری آشکار شده متعلق به دوره تاریخی اشکانی است.به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زنجان؛ امیرارجمندبا اعلام این خبر گفت: « آثار باستانی محدوده سد مراش شهرستان ماهنشان استان زنجان به این اداره کل تحویل داده شد.»

کاوش‌های نجات‌بخشی حوضه آبگیر سد مراش شهرستان ماهنشان با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در محوطه مراش به انجام رسید.۹۳ قطعات استخوان جانوری متعلق به حیوانات اهلی، ۹۱ قطعه سفال، یک عدد سنگ ساب، یک عدد مشته¬ سنگی به همراه تکه های سفالی در جریان کاوش از محوطه سد مراش بدست آمده است.

در این بررسی مجموعاً ۱۶ اثر تاریخی و باستانی ادوار مختلف از پارینه سنگی میانی تا دوره اسلامی متآخر شناسایی و معرفی شد که محوطه مراش ۶ که در بین اهالی روستا و به واسطه ی قرارگرفتن آن در ابتدای دره جن دره سی، با نام محوطه جن دره سی شناخته می شود.

در جریان کاوش تعداد زیادی تکه های سفال که بعضاً دودزده (تکه سفال های آشپزخانه ای) و مربوط به استفاده روزمره توسط ساکنان آن دوره بوده بدست آمد، علاوه بر این که تعداد زیادی قطعات استخوان و دندان های جانوری که احتمالاً متعلق به حیوانات اهلی بوده بدست آمد که مورد مصرف روزانه ساکنان بوده، از اشیای به دست آمده دیگر می توان به مشته سنگی و سنگ ساب اشاره کرد که تماماً پس از مستندنگاری به امین اموال استان زنجان تحویل داده شد. با توجه به آثار و شواهد بدست آمده به نظر می رسد محوطه استقراری آشکار شده متعلق به دوره تاریخی (اشکانی، ساسانی) است که در آینده با انجام آزمایش ترمولومینسانس می توان به اطمینان بیشتر دست یافت.
ساختارهای معماری هم در این کاوش نمایان شدند که این بقایای معماری شامل دیواره های ساخته شده از مصالح قلوه سنگ‌های رودخانه‌ای و ملات گل، یک کف سنگ فرش و دو اجاق هستند و در مجموع سه فضای معماری در راستای تقریبی شرقی- غربی است
محوطه مراش که در بین اهالی روستا و به واسطه ی قرارگرفتن آن در ابتدای “جن دره سی”، با نام محوطه “جن دره” سی شناخته می شود،

این محوطه توسط قاچاقچیان اشیای عتیقه مورد حفاری های غیرمجاز قرار گرفته و در سطح آن چندین گودال و قطعات سنگ پراکنده شبیه بقایای گور مشاهده می شود. به علت قرار گرفتن در تراز آبگیری سد مراش و خطر نابودی آن، موقعیت و دسترسی بهتر به محوطه خصوصاً در شرایط سخت منطقه و همچنین بودجه محدود گروه، برای کاوش نجاتبخشی پیشنهاد شد.
گروه کاوش به واسطه اطلاعات بررسی سال۱۳۹۳ و همچنین مشاهدات سطحی، کار را با ایجاد ترانشه گستردهای با ابعاد ۱۰×۱۵ متر در راستای شمال جنوب و به منظور دستیابی به ساختارهای گورها آغاز کرد.با ادامه کاوش مشخص شد که هیچگونه گور یا تدفینی در محدوده محوطه وجود ندارد، اما به تدریج ساختارهای معماری نمایان و امتداد ساختارها با الحاق ترانشه های دیگری پیگری شد.

این محوطه در ۵۰۰ متری جنوب غربی روستای مراش، یک کیلومتری ساختگاه سد و در دره رودخانه حلب قرار گرفته است.
محوطه مورد اشاره در بررسی سال ۱۳۹۳ با توجه به شواهد و یافته‌¬های سطحی، گورستان عصرآهن معرفی شده است.
گفتنی است سد مراش برای تامین آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعت شهرهای دندی و ماهنشان و ۱۲۲ روستای منطقه با ۶۴ درصد پیشرفت فیزیکی در دست ساخت است.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان در زمان حاضر مجموع آثار ثبت شده این استان در فهرست آثار ملی، به عدد۸۴۷ اثر رسیده که شامل ۷۶۰ اثر در فهرست میراث غیرمنقول، ۲۵ اثر در فهرست میراث منقول، ۴۸ اثر در فهرست میراث ناملموس، ۱۰ اثر در فهرست میراث طبیعی و ۴ اثر در فهرست میراث واجد ارزش تاریخی و فرهنگی است.‏

منبع : سیری در ایران