شهرستان محلات از شمال به قم و آشتیان و از جنوب به اصفهان و گلپایگان و از غرب به خمین و اراک و از شرق به دلیجان محدود است.
استفاده از چشمه‌های آب گرم معدنی محلات سابقه باستانی داشته و می‌توان تاریخ استفاده از آن را با آثار باستانی خورهه در یک جهت پنداشت. چشمه‌های آبگرم محلات از شهرت زیادی در استان مرکزی و همچنین سراسر ایران برخوردار است.
چشمه‌های آبگرم محلات شامل شش چشمه به نام‌های شفا، دنبه، سلیمانیه، سودا (بختیاری)، حکیم و روماتیسم است. تمام چشمه‌ها به جز چشمه حکیم که دمای کمتری نسبت به سایر چشمه‌ها دارد از سایر چشمه‌ها برای اهداف بالنئولوژیکی استفاده می‌شود.
استحمام در چشمه‌های شفابخش اثرات زیادی بر سلامت فیزیکی، ذهنی و روانی انسان داشته و علاوه بر فراهم کردن عناصر گرانبها برای بدن، نوشیدن و استحمام در این چشمه‌ها تسکین‌بخش است.
بنا به خاصیت آب درمانی چشمه، در سال ۱۳۵۰ تاسیساتی بر فراز کوه و در محل مظهر چشمه ساخته شده است. این مجتمع دارای دو مجموعه زنانه و مردانه است که هر یک دارای استخر شنا، وان و دوش‌های انفرادی می‌باشند.
آب این چشمه از ترکیب آب‌های سولفاته و کلسیک و از دسته آب‌های هیپورترمال است و در درمان بیماری‌های کبدی، صفراوی، کلیوی و دستگاه گوارش و به ویژه بیماری‌های رماتیسمی استخوانی و پوستی بسیار مؤثر است.
یکی دیگر از مواهب طبیعی موجود در ترکیبات معدنی این آب گرم، گاز رادون است که موجب درمان انواع بیماری‌های ریوی می‌شود. طبق نظر کارشناسان سازمان انرژی اتمی کشور گاز رادون فقط در این محل درصد قابل توجهی دارد.
چشمه آبگرم محلات از نوع آب‌هاى گرم عمقى است که بیشتر از بخار خمیره سنگ‌هاى سوزان درون پوسته زمین به وجود مى‌آید و به سطح زمین مى‌رسد.
عمق این نوع آب‌هاى گرم گاهى به ۲۰ هزار متر و گرماى آنها متناسب با عمق و سرعت بالا آمدن، گاهى به ۱۰۰ درجه سانتى‌گراد هم مى‌رسد.
چشمه آبگرم محلات از دیرباز مورد توجه سیاحان بوده و همه ساله هزاران نفر از راه‌هاى دور یا نزدیک به منظور درمان امراض پوستى و استخوانى به آن مراجعه مى‌کنند.
درجه حرارت آب این چشمه ۵۰ درجه سانتى‌گراد است و افرادى که به بیمارى ریوى و قلبى مبتلا هستند نباید از آب این چشمه استفاده کنند.
در این مکان تعداد زیادى مسافرخانه، حمام خصوصى، مهمانپذیر که سالانه میزبان جمعیت کثیری از گردشگران است قرار دارد. همچنین یک واحد مهمانسراى جهانگردى وجود دارد که از امکانات رفاهى مناسب برخوردار مى‌باشند.
چشمه حکیم محلات (آب حکیم)
چشمه حکیم در حدود یک کیلومترى جنوب شرقى چشمه شفا واقع شده است. مظهر این چشمه در دو نقطه همجوار یکدیگر است و اطراف آنها با سنگ چینى به دو حوض محصور تبدیل شده است.
از یکى از حوض‌ها زنان و از حوض دیگر مردان استفاده مى‌کنند. به طور کلى منشاء آب‌هاى معدنى سلیمانى و حکیم در ردیف آب‌هاى معدنى سولفاته کلسیک خیلى گرم است و منشاء عمیق زیرزمینى دارند.
چشمه‌هاى معدنى آب گرم ناحیه محلات از نظر ترکیبات شیمیایى به چشمه‌هاى معدنى سولفاته کلسیک بان یردوبیگور فرانسه شبیه است.
گرمى و مقدار قابل ملاحظه کلسیم آنها خواص آرام‌بخش، مدر، ملین و ضد مسمومیت دارد.
چشمه آب شفا محلات
این چشمه آب گرم در بالاى تپه مجاور سرچشمه محلات در محلى نزدیک تخته سنگ‌هاى سخت از دهانه چاهى خارج مى‌شود و به حمام‌هاى اطراف آن هدایت مى‌گردد.
در گذشته، از این دهانه مقدار کمى آب خارج مى‌شد و مظهر اصلى چشمه در حدود ۱۰۰ مترى غرب آن بود، ولى در اثر زلزله، مظهر اصلى چشمه تقریباً خشک شده و قسمت عمده آب از مظهر فعلى آن جارى است.
دهانه مظهر با درf آهنى پوشانیده شده و در یک چهار دیوارى محفوظ گردیده است. مقدار آب این چشمه در حدود ۱۲ لیتر در ثانیه است.
علاوه بر آب حکیم، آب سلیمانی و آب شفا، آب رماتیسم، آب دنبه و گبری هم وجود دارد که این چشمه ها با یکدیکر فاصله چندانی ندارند.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
محمد ملاحسینی
