می خواهیم سفری به روستای پامنار دزفول داشته باشیم؛ مقصدی که زیبایی های های طبیعی و تاریخی اش زبانزد همه بوده و گردشگران زیادی را به سوی خود می کشاند. از قلعه شاداب دزفول گرفته تا قبرستان قدیمی و جزیره های کوچک بزرگ دریاچه شهیون؛ همگی این روستا را در لیست روستاهای زیبای خوزستان قرار داده اند. با ما همراه شوید تا گشتی در این روستا بزنیم و منظره غروبِ جنوب را از اسکله پامنار تماشا کنیم.
چرا روستای پامنار دزفول؟
- این روستا مانند بن‌بستی بین خشکی و آب قرار گرفته و طبیعت بی نظیری دارد.
- دریاچه شهیون با جزیره های کوچک و بزرگش منظره بسیار زیبایی را در کنار روستا ایجاد کرده است.
- با بازدید از این روستا می توانید پنجاهمین سد بلند دنیا یعنی “سد دز” را ببینید.
- با آمدن به روستای پامنار می توانید از جاذبه های زیبایی مثل قلعه شاداب و قبرستان تاریخی آن دیدن کنید.
- روستای پامنار به دلیل داشتن پتانسیل های بسیار بالا برای جذب گردشگر یکی از روستاهای هدف گردشگری در ایران است.
آشنایی با روستای پامنار دزفول
به جنوب ایران می رویم و ۴۰ کیلومتر از شهر زیبای دزفول دور می شویم تا جاده ای از تپه های سبز مخملی که در بهار از شقایق تب می کنند را طی کنیم. قرار است به روستایی برسیم که با ۶۰ هکتار مساحت، پای مناره بلندی از سنگ های سخت و صیقل خورده زاگرس آرام گرفته است؛ پامنار! در روستا خبری از خانه هایی با بافت سنتی نیست که بخواهد برای تان دلبری کند؛ اما خانه هایی ساده دارد که ایوان های شان کوچه های روستا را در آغوش می گیرند. طبیعتش اما به سان بهشتی است که شما را از واقعیت دور می کند و به رویاپردازی سبز وا می دارد. اگر در فصل سرد به روستا بروید و کنار دریاچه شهیون بیستید، پرنده های مهاجر در مقابل چشمان تان به پرواز در می آیند و حواس شما را به سمت درختان کُنارِ سبز که روی جزیره های کوچک و بزرگ دریاچه به شما لبخند می زنند، پرت می کنند.
پشت مدرسه روستا دماغه ای سفید رنگ از سنگ هایی وجود دارند که انگار تو خالی اند و صدای قدم های شما را در خود ضبط می کنند. کفش های تان را بکنید و روی آن ها قدم بزنید تا به تخت سنگ سفیدی برسید که سرحد روستا و آب زلال دریاچه است. پس از گشتی در روستا حالا شب فرا می رسد! غبار نامهربان جنوب را که فراموش کنیم، شب ها، آسمانِ سرمه ای رنگ روستا اکلیل باران می شود و سوسوی نور نارنجی رنگ پالایشگاه دزفول دست تکان می دهد. این روستای زیبا همچنین ییلاق خوش آب و هوایی برای دزفولی ها هم هست که در روزهای تعطیل سری به آن می زنند و کیفش را می برند.
تفریحات و دیدنی های اطراف روستای پامنار
با ما همراه شوید تا به شما بگوییم پامنار چگونه تعجب شما را بر می انگیزد!
۱- دریاچه شهیون (سد دز)
روستای پامنار بین دو سد کرخه و دز قرار گرفته و همین باعث شده تا زیبایی های طبیعی این منطقه نصیبش شود. سد دز که با نام دریاچه شیهون هم شناخته می شود در شمال دزفول و پشت کوه های شاداب و تنگوان قرار دارد. این دریاچه به صورت مصنوعی و با ایجاد سد دز ( پنجاه امین سد بلند دنیا) روی رودخانه دز شکل گرفته و وسعتی بالغ بر ۶۰۰۰ هکتار دارد. آب دریاچه شیهون از کوه های الیگودرز در لرستان و استان مرکزی (شهر اراک) سرچشمه گرفته و تامین می شود. دریاچه در بخش های مختلف عمق متغییری دارد اما در ژرف ترین بخش خود به ۵۰ متر می رسد.
دریاچه شیهون دارای تعدادی جزیره بزرگ و کوچک بوده که زیبایی منحصر به فردی به آن بخشیده است. بزرگ ترین جزیره دریاچه مساحتی حدود ۶۰ هزار متر مربع دارد. این جزیره ها بیشتر از درختان کُنار، کلخنگ، بید و بادام کوهی تشکیل شده اند که بومی منطقه بوده و به وفور دیده می شوند. جانوران کوچکی همچون روباه و خرگوش در کنار پرندگانی مانند تیهو و کبک و پرندگان دریایی بر روی این جزیره‌ها زندگی می‌کنند. در قسمت های صعب العبور این مناطق پلنگ هم دیده شده است.
* تفریحات دریاچه شهیون
– قایق سواری
روستای پامنار گویی انتهای خشکی ست که برای رهایی از آن و دل سپردن به آب راهی جز سوار شدن قایق های موتوری اسکله روستا را ندارید. این قایق های موتوری که رانندگان آن ها محلی های روستا هم هستند شما را با دو گشت متفاوت به دریاچه می برند. گشت سد و گشت جزیره ها. بهتر است قبل از سوار شدن با آن ها به توافق برسید که تمایل به دیدن کدام یک از منظره های دریاچه را دارید. البته باید این نکته را هم نظر بگیرید که در بیشتر مواقع سال پوششی از غبار هوای این مناطق را آلوده کرده و منظره زیبای روستا را پنهان می کند پس سعی کنید در روزهایی که باد می وزد و هوا صاف است از روستا دیدن کنید.
– کمپ در جزیره ها و ماهیگیری
ماهی هایی که در این دریاچه زندگی می کنند بسیار خاص هستند و شاید بتوان گفت که با سایر ماهی های رودخانه ها مثل قزل آلا تفاوت های زیادی دارند. این ماهی ها به زندگی در دریا و آب هایی که مملو از مواد معدنی هستند عادت دارند اما در رودخانه زندگی می کنند و همین امر باعث شده جنس متفاوتی داشته باشند. برای آن که دست تان به این ماهی های خاص برسد باید با قایق ها به سمت جزیره های وسط دریاچه بروید؛ البته یادتان باشد که قلاب ماهیگیری به همراه داشته باشید. جزیره ها هیچ امکاناتی ندارند و اگر قصد کمپ زدن را دارید باید تجهیزات کامل همراه تان باشد.
در دریاچه شهیون آب تنی کنیم؟
آب تنی در آب دریاچه به خود شما بستگی دارد که چه قدر در شنا کردن حرفه ای هستید! توجه کنید که هیچ کس در دریاچه محافظ شما نیست و مسئولیت حفظ جان شما را به عهده ندارد. در کنار این ها به هیچ عنوان نباید در نزدیکی سد شنا کنید چون توربین های دریاچه، جریان آب را به شدت افزایش می دهند و ممکن است سطح آب آرام به نظر برسد اما در زیر دریاچه، جریان آب بسیار شدت داشته باشد؛ عاملی که می تواند شما را با خود به سمت سد ببرد!
۲- عکاسی از مناظر زیبای روستای پامنار
تصور کنید که روستای زیبای پامنار با آن همه زیبایی در میانه های روز زیر چتر نور طلایی غروب قرار می گیرد و بی اغراق، رویایی می شود و این می تواند مقصدی مناسب برای کسانی باشد که به دنبال بهترین مناظر برای عکاسی هستند. اما همه چیز به این جا ختم نمی شود! شب که شد البته اگر لطف الهی شامل حال این مردم خونگرم شود و هوا صاف و بی غبار باشد، پتویی از ستاره های ریز و درشت سقف خانه مردم پامنار می شود که برای عاشقان عکاسی شب چیزی شبیه معجزه است.
۳- قبرستان قلعه
یکی دیگر از بخش های دیدنی این منطقه گورستان کوچکی است که پایین قلعه قرار دارد. در این گورستان سنگ قبرهایی به شکل ایستاده قرار دارد که بر روی هر کدام نقش خاصی کنده کاری شده است و هر نقش هر کدام از سنگ قبرها روایت گر قصه دفن شدگان هستند. این نقش ها مردان و زنانی را نشان می دهد که برخی هایشان جنگجو یا سوار بر اسب هستند که نشان دهنده رزمنده بودن فرد فوت شده است. برخی دیگر زنانی هستند که از درخت نخل بالا می روند تا خرما بچینند، عده ای دیگر نیز رقصنده، کوزه ساز، کشاورز و تعدادی از آن ها نقاش بوده اند.
۴- قلعه شاداب
در کنار روستای پامنار دیواره ای صاف و صیقلی وجود دارد که کیلومتر ها ادامه پیدا می کند. در فاصله ۳۰ کیلومتری پامنار بر بلندای این دیواره قلعه شاداب قرار گرفته است. ساخت این قلعه به دوره ساسانیان بر می گردد و مساحتی نزدیک به ۱۲ هزار مترمربع دارد؛ اما اطلاعات درستی در مورد کاربری و ویژگی های آن در دست نیست. گفته می شود که در دوره پهلوی اول و تا اوایل دهه ۳۰ این قلعه دیواره دفاعی در مقابل دزدان و غارتگران بوده و حتی تا ۲۵ سال پیش مسکونی هم بوده است؛ اما با جاده‌کشی که انجام شد قلعه نشینی در آن از بین رفت و بعدها در روزهای بارانی، آغلی برای گوسفندان روستاییان شد. از ویژگی های شاخص قلعه این است که در دل کوه به صورت دستی کنده شده و بخش های مختلف آن با تونل هایی به هم راه دارند. این دالان ها و غارهای کوچک بزرگ در زبان محلی “کت” خوانده می شوند.
در میان محلی ها نیز روایاتی وجود دارد که قلعه را محل زندگی شخصیت های افسانه ای می دانند. قلعه دو ورودی دارد که یکی از آن ها بسیار سخت و صعب العبور و دیگری برای ورود گردشگران بسیار مناسب است. گفته می شود که همین صعب العبور بودن مسیر قلعه موجب پیروزی مردم این ناحیه مقابل غارتگران بوده است. اگر از پایین به قله نگاه کنید کنارستان بزرگی را خواهید دید که منطقه ای سبز و انبوه از درختان بادام کوهی را به وجود آورده و محیطی مناسب برای استراحت و پیک‌نیک است.
مسیر دسترسی به قلعه
برای رسیدن به قلعه باید از روستا خارج شوید و از طریق جاده دریاچه به سوی روستای اسلام آباد حرکت کنید در دوراهی دزفول و روستای اسلام آباد به سمت روستا حرکت می کنید. در روستا کلیدداری وجود دارد که برای بازدید از قلعه باید در آن را برای شما باز کند اما توجه کنید که این کلیددار ممکن است همیشه در روستا نباشد و امکان بازدید از قلعه برای تان فراهم نشود.
اقامت در روستا
پامنار روستایی گردشگرپذیر به شمار می رود بنابراین خانه هایی برای اقامت مسافران در آن مهیا است. خانه های روستا بسیار ساده اند و البته سیستم گرمایش در آن ها وجود ندارد که ناشی از کمبود امکانات در منطقه است.
امکانات روستا
به جز خانه هایی که برای اقامت تان می توانید روی شان حساب کنید، چند عدد سوپر مارکت کوچک هم در روستا وجود دارد که می توانید نیاز های اولیه تان را بر طرف کنید.
فصل مناسب سفر به روستای پامنار
فصل بهار: در بهار پامنار بهشتی است روی زمین که دیدنش بر همه واجب است؛ اما اگر می خواهید اوج زیبایی پامنار را ببینید حتما قبل از این که فروردین تمام شود سری به روستا بزنید.
فصل تابستان: سفر به جنوب در فصل تابستان توصیه نمی شود؛ اما اگر خیلی مشتاق بودید باید جور گرمای بی امانش را هم بکشید.
فصل پاییز: پاییز هوا مطبوع تر می شود؛ اما دیگر خبری از رنگ سبز و زیبای روستا نیست.
فصل زمستان: بهترین زمان سفر به پامنار در زمستان، اواخر اسفند است.
مسیر درسترسی به پامنار
آدرس: ایران، استان خوزستان، شهر دزفول، بخش سردشت، دهستان شهی، روستای پامنار
از بلوار شهدای شهر دزفول وارد جاده شهیون شوید و تا روستای اسلام آباد برانید. ابتدای روستای اسلام آباد تیر برقی وجود دارد که آغاز یک دو راهی است. دو راهی را به سمت چپ بروید. انتهای این جاده شما را به روستای پامنار می رساند که تابلوی سازمان میراث فرهنگی هم برای راهنمایی شما ابتدای آن قرار دارد.
سوغات و خوراکی های روستا
در این بخش به شما خواهیم گفت که در روستای پامنار چه خوراکی هایی را می توانید امتحان کنید و چه سوغاتی هایی را می توانید به یادگار بخرید.
صنایع دستی و سوغات
کپوبافی از جمله صنایع دستی مردم دزفول است. کپو در حالت کلی جزو صنایع دستی بختیاری ها محسوب می شود. جنس آن از ساقه های درخت نخل است و برای تزیینش از کامواهای رنگی استفاده می کنند. کپوها در قالب ظرف، کاسه و… برای جای میوه، نان و … بافته می شوند.
خوراکی ها
نوشیدنی مردم پامنار یک نوع دوغ خاص است که خوردنش را شاید بتوانید فقط در خود پامنار تجربه کنید و شاید از مزه بسیار خاص آن خوش تان نیاید.
پوشش گیاهی روستا متشکل نخل، کنار و … است. روستایی ها میوه درخت کنار را چیده و پس از خشک کردن آن را در هاون می کوبند تا آرد کنار آماده شود. به گفته آن ها خوردن این آرد به همرا یک قاشق روغن حیوانی برای فرو نشاندن عطش و گرما بسیار مناسب است.
در روستا گیاهی با نام محلی “توله” یا همان پنیرک رشد می کند که با آن غذایی به همین نام تهیه می کنند. این گیاه در کوهپایه های زاگرس رشد می کند، عده ای دیگر نیز به این غذا “شلک” می گویند که گاهی با برنج سرو می شود. از دیگر غذاهای پامنار می توان به انواع ماهی های خوشمزه ای اشاره کرد که از خود دریاچه شهیون صید می شود و قوت غالب مردم روستا را تشکیل می دهد.
در مورد پامنار بیشتر بدانید
وجه تسمیه و علت نامگذاری این روستا قرار گرفتن در موقعیت کوهپایه ای و همچنین قرارگیری در مقابل سنگی مرتفع و عظیم است که به شکل عمودی بر روستا مشرف شده و شبیه مناره است. چون روستا در پایین این دیواره قرار دارد به آن پامنار می گویند.
جمعیت
حدود ۱۶۸ خانوار در روستای پامنار زندگی می کنند.
اقتصاد
مردم روستا عمدتا از طریق دامداری و ماهیگیری امرار معاش می کنند؛ اما در کنار این ها گردشگری هم جزو درآمدهای جانبی مردم روستا محسوب می شود. در این روستا، کنارستان ها یا همان درختان سدر بزرگی هم وجود دارد که از برگ آن ها سدر تهیه می کنند و از طریق همین درختان به زنبورداری و تولید عسل هم می پردازند. مزارع روستا نیز به خاطر خاک بسیار غنی و سرشار از سولفاتی که دارند برای کشت صیفی جات، انواع گل، مرکبات و گندم مناسب اند و می توان در سال ۲ تا ۳ بار برداشت محصول داشت.
سد دز و فواید آن برای مردم محلی
سد دز یک سد بتنی است که در دوران محمدرضا شاه پهلوی بر روی رودخانه دز و در شمال شرق شهر اندیمشک ساخته شد. ساخت سد که با همکاری شرکت های آمریکایی و ایتالیایی صورت گرفت بود در سال ۱۳۳۸ شروع و در سال ۱۳۴۱ به پایان رسید. این سد با گنجایش نهایی ۳٫۳ میلیارد مکعب، اراضی پایین دست خود را آب یاری می کند و نقش مهمی در کنترل سیلاب های بالا دست خود دارد. سد دز با ارتفاع ۲۰۳ متر در زمان ساخت خود به عنوان ششمین سد مرتفع جهان شناخته می شد و اکنون ۵۰ اُمین سد بلند دنیاست.
رودخانه دز یکی از خروشان ترین رودخانه های ایران محسوب می شود که سال ها پیش به خاطر همین ویژگی روی آن سدی به نام سد دز بنا شد تا در زمان خشکسالی به مردم منطقه کمک کند. در زمان ساخت سد کانال کشی های دقیقی با همکاری شرکت ایران- کالیفرنیا انجام شد تا سیلاب هایی که پشت سد می ماند را از طریق همین کانال کشی ها به مزارع برساند و همین امر نه تنها موجب بهبود زمین های کشاورزی موجود شد بلکه باعث احیا تقریبی ۲۴۰ هکتار زمین کشاورزی دیگر هم گشت که در نوع خود کمک شایانی به مردم منطقه کرد.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
سحر بحیرائی
