عمارت هشت‌بهشت، که جلال و زیبایی آن، بسیاری از گردشگران را به توصیف شکوه آن واداشته، از دیدنی‌ترین عمارت‌های شهر اصفهان است.
پایتخت مبارک شاهان صفوی، آن‌روزها در اوج بالندگی و آبادانی خود قرار داشت. جای‌جای بافت تاریخی اصفهان را که بنگریم، ردپای اثری از سازندگی‌های پادشاهان صفوی خود را نمایان می‌سازد. در این میان، کاخ‌ها، باغ‌ها و عمارت‌های چهارباغ مرکز ثقل شکوه اصفهان عصر صفوی تلقی می‌شدند.
موقعیت جغرافیایی
باغ هشت‌بهشت که در بافت شهری اصفهان قرارگرفته در غرب خیابان چهارباغ پایین، شرق به خیابان متأخری و جنوب به بازارچه بلند (بازار هنر) واقع‌شده است.
هشت‌بهشت که از نوع باغ‌های مسطح است، در میان سایر باغ‌هایی چون باغ خرگاه در شمال و در شمال شرق باغ‌های میوه همچون انگورستان، باغ بهشت‌آیین، باغ دمور واقع‌شده است.
ساختمان کاخ
بخش مرکزی کاخ به‌صورت ۴ صفه ساخته‌شده و ایوان آن رو به شمال است. سقفی که بر فراز این بنای ۴ صفه استوار است پوشیده از مقرنس‌های گچی خوش‌رنگ و طرح است.
اتاق‌های طبقه اول در ۴ گوشه عمارت تزئیناتی از گچ‌بری و نقاشی دارند. در طبقه دوم عمارت نیز مجموعه‌ای از رواق‌ها، اتاق‌ها، طاق‌ها و پنجره‌ها بر زیبایی آن می‌افزاید. این طبقه به راهروها و اتاق‌های متعددی تقسیم‌شده که هر یک تزئینات ویژه خود دارند. در برخی حوض آب و در بعضی بخاری‌های دیواری تعبیه‌شده‌اند. دیوارها را نیز آینه‌های فراوان پوشانیده‌اند.
تمام سقف‌های کاخ را نیز موزاییک‌های بسیار عالی پوشانیده و دالان‌ها و غلام‌گردش‌های بسیار زیبا و هماهنگ آن‌ها را احاطه کرده‌اند.
تزئینات عمارت در دوران صفویه به حدی باشکوه و هنرمندانه بوده که هیچ سیاحی از اعجاب و تحسین آن‌ها خودداری نکرده است.
آنچه در این عمارت حائز اهمیت است ارتباطی است که میان فضاها و قسمت‌های مختلف آن پدید آمده است. این ارتباط باعث شده تا عمارت هشت‌بهشت اصفهان در عین تنوع و گوناگونی و تعدد فضا از وحدت و یکپارچگی و تزئینات قابل‌توجه برخوردار شود.
تاریخچه بنای هشت بهشت
کاخ هشت‌بهشت اصفهان که در سال ۱۰۸۰ هجری قمری و مقارن با سومین سال سلطنت شاه سلیمان صفوی به اتمام رسیده، نمونه‌ای از عالی‌ترین کاخ‌های نشیمن دوران صفویه است.
میرزا محمد طاهر نصرآبادی صاحب تذکره نصرآبادی، در تذکره خود نام بیش از هزار شاعر دوران صفویه را احیاء کرده و خود نیز شعر می‌سروده است.
وی درباره بنای کاخ سلطنتی هشت‌بهشت اصفهان اشعاری سروده است که بیشتر آن‌ها ماده‌تاریخ بنای این قصر سلطنتی است که در سال ۱۰۸۰ هجری به اتمام رسیده است.
«گردید زمین اصفهان تاج جنان (۱۰۸۰) از قصر بلند قدر زیبا ارکان (۱۰۸۰). پاینده عمارت از سلیمان زمان (۱۰۸۰) درگاه عبادت این بود ورد ملک (۱۰۸۰)
مشخصات معماری بنا
این عمارت ۳۰ متر طول و ۳۵/۲۶ متر عرض دارد و از سطح مجاور باغ آن ۲ متر بلندتر است و به‌وسیله دو پله‌کان ۱۰ پله‌ای که متصل به نماهای شرقی و غربی قصر هستند قرار دارد. پس‌ازآن ایوانی با دو ستون چوبی بلند وجود دارد که با ورودی هایی به سرسرای مرکزی ارتباط پیدا می‌کند، طاق این سرسرا به یک نورگیر گنبدی شکل که هشت پنجره چوبی دارد ختم می‌شود، در وسط سرسرا حوضی هشت‌ضلعی موجود است که قطر آن ۳۰/۳ متر است و فواره دارد، درهای اطراف این سرسرا به اتاق‌های هشت‌ضلعی راه می‌یابد که برای پذیرائی از زن‌ها اختصاص دارد، ایوان اصلی به‌سوی شمال قصر است و هشت‌ضلعی است که دارای دو ستون بلند از چوب سرواست که در وسط آن حوضی به طول ۸۰/۲ و عرض ۳۰/۲ ساخته‌شده با فوره ای در میان آن وجود دارد.
سقف این ایوان دارای تزیینات بسیاری است و دیوارهای داخلی قصر هم با نقاشی و طلاکاری و اشکال پرندگان مختلف و گل‌های رنگارنگ و شیشه‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌ها تزیین‌شده، در این سرسرا دو تابلو نقاشی بزرگ دیده می‌شود که فتحعلیشاه را بر روی تخت نشان می‌دهد و در اطراف او چند نفر از فرزندانش قرارگرفته‌اند، تمام این عمارت بروی زیر بنائی قرارگرفته که پایه بنا محسوب می‌شود و از مرمرهای زیبای تبریز ساخته‌شده ، هیچ‌چیزی زیباتر از این اثری که نمای مجموعه این عمارت در انسان می‌گذارد وجود ندارد.
اطراف عمارت در قسمت خارجی آن با سنگ‌های سخت پوشیده شده و در وسط این قسمت سنگفرش آبروی کوچکی تعبیه‌شده که اضافه آب‌های حوض‌های داخل و خارج عمارت در آن جریان پیدا می‌کند. از این مجرا آب به داخل دو آب نمای بزرگ به عرض ۸ متر و طول ۵۰ متر که در مقابل ایوان‌های غربی و شرقی عمارت قرار دارند فرومی‌ریزد، محوطه کاخ با چنارهای بلند محصورشده و باغچه‌های گل آن را آرایش می‌دهند، این گل‌ها بیشتر از نوع گل رز و یاسمن است، خیابان شمالی کاخ به قصر چهل‌ستون مربوط می‌شود و خیابان غربی با سردر بزرگی به خیابان چهارباغ اتصال می‌یابد. سایر خیابان‌های کاخ به باغ‌های میوه منتهی می‌شوند.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
عماد جعفری
