امروز قصد داریم به شهر باصفای لنگرود در استان گیلان برویم. اگر بخواهیم یک نماد برای شهر زیبای لنگرود انتخاب کنیم، بدون شک آن نماد، خانه تاریخی و زیبای منجم باشی خواهد بود. بنابراین، امروز این خانه را برایتان معرفی خواهیم کرد. در ادامه با گردشگری سپاهان (کوله) همراه شوید تا با هم از خانه منجم باشی لنگرود دیدن کنیم.
تا به حال درباره شهر موتور سواران ایران چیزی شنیده اید؟! لنگرود یکی از شهرهای ساحلی در شمال استان سرسبز گیلان است که به خاطر موتور سواران زیادش به شهر موتور سوارهای ایران شهرت دارد. در این شهر علاوه بر سواحل زیبا، جنگل ها و پارک های سرسبز و جاذبه های طبیعی دیگر، آثار و بناهای تاریخی ارزشمندی هم وجود دارند که پیشنهاد می کنیم حتما به دیدنشان بروید. یکی از این بناهای تاریخی، خانه منجم باشی لنگرود است. در ادامه، این بنای تاریخی را معرفی خواهیم کرد.
خانه منجم باشی لنگرود یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری و البته نماد اصلی این شهر است. قدمت این بنا به دوره قاجار باز می گردد. این خانه که به یکی از خاندان های مهم لنگرود در آن دوران به نام خاندان منجم باشی تعلق داشت، دارای معماری باشکوه و تزئیناتی بسیار زیباست. برای بازدید از این اثر تاریخی، باید به یکی از قدیمی ترین محله های شهر به نام “فشکالی محله” در مجاورت سبزه میدان لنگرود قدم بگذارید. خانه منجم باشی از چند بخش بزرگ و کوچک تشکیل شده است. همانند بسیاری دیگر از خانه های قاجاری، در اینجا نیز بخش های اندرونی و بیرونی، بخش های اصلی آن هستند. شاید برایتان عجیب باشد، اما این خانه بخش هایی همانند مسجد و حمام قدیمی هم داشته است که البته امروزه از هم تفکیک شده اند. خانه منجم باشی لنگرود در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
امروزه هر گردشگری که به شهر لنگرود می رود، سری هم به خانه تاریخی منجم باشی می زند. گفتیم که این خانه به خاندان معروف منجم باشی تعلق داشت. این خاندان در دوران قاجار و در زمان حکومت آقا محمد خان، منزلت زیادی در شهر پیدا کردند و به لقب منجم باشی معروف شدند. آن ها در آن دوران از ثروتمندان شهر به شمار می رفتند. علت اینکه آن ها به نام منجم باشی لقب گرفتند، تسلط برخی از افراد آن ها بر علم ستاره شناسی و نجوم بود. خاندان منجم باشی از دوران آقا محمد خان تا قبل از آغاز دوران پهلوی به مدت حدود ۱۰۰ سال در شهر لنگرود گیلان حکومت کردند. امروزه خانه با شکوه منجم باشی از این خاندان باقی مانده و پذیرای میهمانان و گردشگران شهر لنگرود است.
میرزا صادق منجم باشی اولین و مهم ترین فرد این خاندان بود. او کسیست که جنازه آقا محمد خان قاجار را برای دفن به شهر کربلا منتقل کرد. پس از او، میرزا موسی یکی از نوادگانش به حکومت لنگرود رسید و توانست ارتش روسیه را در یکی از روستاهای این ناحیه شکست دهد. این پیروزی، اهمیت و جایگاه این خاندان در لنگرود را افزایش داد.
معماری خانه منجم باشی
می توان گفت که خانه منجم باشی لنگرود یک مجتمع چند بخشی مسکونی است. این خانه تاریخی دو طبقه دارد. در طبقه دوم این بنا، یک سالن پذیرایی مجلل و بزرگ، به همراه سه اتاق خواب قرار گرفته اند. جلوی هر کدام از این اتاق ها، ایوان هایی رفیع به طول ۱۰ و عرض ۱ متر قرار دارند. همانند اکثر خانه های گیلانی، این خانه نیز دارای سقی سفالی و چوبی به شکل شیروانی است تا آب و باران این منطقه، آسیبی به آن وارد نکند. از همان بدو ورود به خانه منجم باشی، تزئینات زیبای آن جلوی چشمانتان ظاهر می شوند. سر در ورودی هلالی شکل این بنا، گچ بری های ساده ولی زیبایی دارد.
کمی که در خانه پیش بروید، با تزئینات پیچیده تر و زیباتری مواجه خواهید شد. گچ بری های زیبا، مهم ترین تزئینات این بنا هستند. اطراف درها و پنجره ها در این خانه، با گچ بری هایی شبیه به شکل گل آراسته شده اند. تمامی درب و پنجره ها حالتی هلالی شکل دارند تا یادآور معماری باشکوه قاجاری باشند. یکی از ویژگی های جالب توجه در این ساختمان، اشکالی هستند که در بالای برخی از درها وجود دارند. این تزئینات شبیه به ذکر مقدس “یا علی” هستند. شاید معماران این بنا با این کار قصد داشتند تا شیعه بودن ساکنان آن و احترام به حضرت علی (ع) را نشان دهند. پنجره های چوبی و شیشه های رنگی آن ها از دیگر زیبایی های موجود در این بنای تاریخی هستند.
ویژگی جالب توجه دیگر، تصاویر مردان و زنان خاندان منجم باشی است که در برخی از نقاط این خانه قرار گرفته اند و آن ها را به گردشگران معرفی می کنند. دکوراسیون و اسبابی از جمله مبلمان، میز و گلدان هایی که در این خانه قرار دارند، بیشترشان یادگارهای خود خاندان منجم باشی هستند. علاوه بر زیبایی های داخل این خانه، محوطه و بنای خارجی آن هم زیبایی خاصی دارند. در حیاط خانه منجم باشی لنگرود گل و درختان قدیمی و بسیار زیبایی وجود دارند که در میانشان فواره ای زیبا قرار گرفته است. البته دیوار بلوک سیمانی این حیاط، در دوره معاصر ساخته شده و ربطی به عصر قاجاریه ندارد. خانه منجم باشی، یکی از زیباترین خانه قاجاری در استان گیلان است که به نماد شهر هم شهرت دارد. پیشنهاد می کنیم تا در سفرتان به شهر زیبای لنگرود، حتما بازدید از این بنای تاریخی زیبا را هم در برنامه های سفر خود بگنجانید. پل خشتی لنگرود، دریاچه زیبای کومله، تالاب کیاکلایه، بام لنگرود، بازار ماهی فروشان لنگرود، بازار لنگرود و مسجد معروفش، لیلاکوه و دوازده امام زاده از دیگر جاذبه های گردشگری این شهر هستند که می توانید به دیدنشان بروید.
امیرعباس وفایی
