معبد لائودیسه

آثار به جای مانده از سلوکیان در نهاوند

از جمله آثار به جای مانده از سلوکیان در نهاوند، آثار معبدی است که منسوب به سلوکیان است و به معبد لااودیسه معروف بوده است اما مکان دقیق این معبد مشخص نیست.آثاری که از نواحی تپه مرکزی شهر به نام تپه دوخواهران به دست آمده این احتمال را قوت می بخشد که محل معبد این مکان بوده است.

این معبد را آنتوخوس سوم پادشاه سلوکی در این شهر برای همسر خود، ملکه لائودیس بناکرده است.در حفاری ها ی سال ۱۳۲۵ کتیبه بزرگی در ۳۳سطر به خط یونانی پیدا شد که مربوط به آنتیوخوس سوم است.ازدیگر آثار باقی مانده از این معبد، ستون، سرستون، ته ستون و تک سنگ های فراوان است که در بعضی از منازل و جلو درب برخی مغازه های شهر و اطراف شهر پراکنده است.

معبد لائودیسه تنها معبد یونانیان در ایران است که در قرن دوم قبل از میلاد در زمان سلوکیان و بر اساس کتیبه آنتیاخوس سوم در نهاوند بنا شده است.بنا بر گفته کارشناسان و محققان میراث فرهنگی معبد گمگشته لائودیسه در دوره سلوکیان و در زمان فرمانروایی آنتیوخوس برای همسرش ساخته شده بود.کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند کشف معبد لائودیسه در نهاوند موجب جهانی شدن این شهرستان از نظر اقتصادی، علمی و گردشگری می شود.

بر اساس مدارک موجود معبد لائودیسه برای همسر آنتیوخوس، ملکه لائودیسه ساخته شده و اکنون زیر خروارها ساخت و ساز مدفون شده‌ است.در سال ۱۳۲۲ باستان ‌شناسان با حضور در شهر نهاوند از تپه ‌ای واقع در منطقه قدیمی دو خواهران کتیبه ‌ای به خط یونانی یافتند که به آنتیوخوس سوم تعلق داشت.این کتیبه از دو قسمت متمایز تشکیل شده بود که قسمت اول آن نامه‌ای است که فرمان شاه را به اهالی نهاوند ابلاغ کرده و از آنان درخواست می‌کند تا فرمان وی را روی سنگی نقش کرده و در معبد اصلی شهر نصب کنند.

همچنین در این کتیبه آنتیوخوس سوم به مندموس ساتراپ نهاوند دستور می‌دهد که معبدی برای همسرش ملکه لائودیسه در نهاوند بسازند و این کتیبه اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.علاوه بر کتیبه، مجسمه‌های مفرغی کوچک منسوب به خدایان یونان در این منطقه کشف شده است که این امر موجب شد که وجود معبد یونانی در نهاوند محرز شود.

این محوطه تاریخی که به منطقه دوخواهران شهرت دارد در سال‌ ۱۳۲۷ به شماره ۳۷۴ به ‌عنوان‌ میراث‌ فرهنگی‌ در فهرست‌ آثار ملی‌ ایران‌ ثبت‌ شده است.
بنا به گفته کارشناسان و فعالان این حوزه، بر اساس حفاری و گمانه زنی های صورت گرفته در طول چهار فصل کاری شواهد وجود معبد لائودیسه در منطقه دوخواهران محرز شده که با انجام مرحله پایانی کاوش این معبد از زیر خاک بیرون خواهد آمد.

در سال ۱۳۸۴ اولین مرحله کاوش در منطقه دو خواهران نهاوند که بر اساس کتیبه به دست آمده احتمال معبد لائودیسه در این منطقه را قوت داده بود، صورت گرفت و در چندین گمانه زنی آثاری که مربوط به دوره های مختلف تاریخی بود، بدست آمد.در سالهای اخیر نیز تیم باستان شناسی برای کنکاش در این محوطه تاریخی تشکیل و گمانه زنی‌هایی در چند فصل انجام دادند و به تازگی فصل جدیدی از کاوش‌ها در شهر نهاوند برای کشف معبد لائودیسه از سرگرفته شد.

نهاوند قدمتی دستکم ۲ هزار و ۳۰۰ ساله دارد و این عدد بنیان گذاری نهاوند را به دوران سلوکی و اشکانی نسبت می‌دهد و اگر کاوش ها در لائودیسه به نتیجه برسد گواه محکمی بر تاریخ کهن این دیار دارد.پنجمین فصل کاوش معبد لائودیسه به منظور کشف این معبد باستانی در اطراف منطقه دوخواهران و با حضور باستان شناسان برجسته کشور آغاز شد.

در ادامه فصل چهارم کاوش لائودیسه، مجوز تازه ای برای کاوش منطقه جدید اطراف دوخواهران صادر شده است.بر اساس ترجمه، کتیبه کشف شده از این معبد که بر سر در بزرگترین معبد نهاوند نصب شده است نشان می دهد چند معبد دیگر نیز در این شهر باستانی وجود داشته است. کشف مجسمه خدایان یونانی و همچنین سکه های یونانی از این منطقه یکی دیگر از مستندات وجود این معبد باستانی است.

این فصل از کاوش از منطقه ای شروع شد که به طور یقین در آن آثار تاریخی وجود ندارد تا هم مشکل مردم منطقه برای ادامه ساخت و سازها حل شود و هم اینکه از این طریق به آثاری از دوره سلوکیان دست یابیم.

منبع : سیری در ایران