اعتماد، باوری فردی یا باوری عمومی در میان گروهی از افراد است که فرد یا گروه دیگر تلاش‌هایی را با حسن نیت برای رفتار مطابق با تعهدات آشکار و پنهان انجام می‌دهند.
این روزها، بخشی از زندگی ما به فضای مجازی گره خورده است. تقریبا غیر ممکن است که ما برای انجام برخی امور روزانه از امکاناتی که این فضا برای ما مهیا کرده است، استفاده نکنیم؛ این امور شامل طیف گسترده‌ای از معاملات و ارتباطات است که عامل اصلی انجام این تعاملات و مراودات اعتماد است.
اعتماد در فضای مجازی، به دلیل ساختار متفاوت این فضا نسبت به دنیای واقعی بسیار دشوار است. در این فضا افراد با هویت مجازی، در موقعیتی مجازی، دارای مراودات متفاوتی هستند. این فضا، آزادی‌هایی از جمله امکان انتخاب مولفه های تاثیرگذار در هویت مجازی را برای کاربرانش فراهم می کند که در برخی موارد هویت مجازی فرد با هویت حقیقی آن دارای تفاوت‌های اساسی می‌باشد. افراد به دلایل گوناگون می‌توانند جنسیت، اسم، موقعیت و خصوصیات متفاوت دیگری برای خود انتخاب کنند و روابط خود را بر اساس این مشخصات جدید در فضای مجازی آغاز کنند. برخی از افراد با نیت شیطانی و استفاده از این ویژگی با جعل هویت اقدام به کلاهبرداری و بعضا جنایت‌های گوناگون می‌کنند.
شیادان با سوءاستفاده از ناآگاهی مردم و عدم تسلط آنها بر مهارت‌های لازم، به بهانه‌های مختلف به اطلاعات پرداخت حساب بانکی افراد دسترسی پیدا کرده و موجودی حساب قربانیان خود را به حساب دیگری منتقل می کنند، این شیادان با مهارت بالای خود می توانند علاوه بر عموم مردم، اقشار تحصیل کرده جامعه را هم فریب داده و اطلاعات حساب بانکی آنها را بدست بیاورند. این شیادان تحت عناوین و روش‌های گوناگون با استفاده از تماس تلفنی، پیامک، شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های اینترنتی اقدام به کلاهبرداری می‌کنند.
در این خصوص سرهنگ بابک نمک‌شناس رئیس مرکز اطلاع رسانی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ درباره نکاتی که شهروندان باید رعایت کنند تا طعمه کلاهبرداران در فضای مجازی واقع نشوند، یادآور شد: کلاهبرداران تلفنی با جعل عنوانی فریبنده، از طریق تماس تلفنی با مالباختگان ارتباط برقرار می‌کنند و پس از جلب اعتماد، با استفاده از شگردهای روانی خاصی با تحت تاثیر قرار دادن فرد مورد نظر آنها را روانه دستگاه خودپرداز (ATM) می‌کنند و پس از اجرای عملیات به ظاهر پیچیده حساب بانکی قربانی خود را خالی می‌کنند. این در حالیست که پلیس بارها به شهروندان اعلام کرده است که بابت واریز پول به حساب افراد هیچ نیازی به مراجعه حضوری صاحب آن حساب به دستگاه خودپرداز نیست.
ایشان افزود: ترفند دیگر کلاهبرداران ارسال پیامک است که معمولا در این پیامک شماره کارت عابربانک وجود دارد و تحت عناوین مختلف درخواست انتقال پول به حسابی را دارند که امکان دارد مالباخته بدون توجه به شماره ارسال کننده پیامک، اشتباها مبلغی را برای کلاهبردار واریز کنند. اگر منتظر دریافت شماره کارت یا حساب بانکی برای انتقال پول هستید قبل از انجام عملیات انتقال حتما شماره ارسال کننده پیامک را شناسایی کنید و درخواست انتقال پول از شماره‌های ناشناس را نادیده بگیرید.
وی روش سوم کلاهبرداران در شبکه‌های اجتماعی را اینگونه تشریح کرد: کلاهبرداران با پیشنهاد قیمت ارزان‌تر برای خدمات و کالاها، سعی می کنند مالباختگان را فریب دهند و به اطلاعات حساب بانکی آنها دسترسی پیدا کنند یا در قبال دریافت پول، خدمات و کالایی ارائه نمی‌کنند. پلیس توصیه می‌کند دربرخورد با چنین تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی به هیچ عنوان به افراد ناشناس اعتماد نکنید و شهروندان برای انجام معاملات از سایت‌های خدماتی و فروشگاهی معتبر دارای “نماد اعتماد الکترونیکی” استفاده کنند.
رئیس اطلاع رسانی پلیس پایتخت از سایت‌های اینترنتی انتشار آگهی به عنوان بستر دیگری برای سواستفاده مجرمان در فضای مجازی معرفی کرد و گفت: برخی مجرمان از این فضا برای فروش اموال دزدی استفاده می‌کنند که حتی خرید این اموال از نظر قانون جرم تلقی شده و مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرد. از سوی دیگر بعضی اجناس آگهی شده در این سایت‌ها تقلبی بوده و ممکن است تشخیص تفاوت اجناس اصلی از تقلبی نیاز به کارشناس داشته باشد. سعی کنید از تنها حاضر شدن در این معاملات بپرهیزید و همراه خود کارشناس یا همراه داشته باشید و با هوشیاری کامل محل ملاقات را انتخاب کنید.
با توجه به سخنان سرهنگ بابک نمک شناس مشخص می شود که ریشه تمام جرایم فوق اعتماد نادرست مالباخته به کلاهبردار است. با آموزش مهارت‌های لازم در سنین کودکی و مدارس کشور و رعایت نکات ساده اما مهم می‌توان از بسیاری جرایم فضای مجازی پیشگیری کرد که موجب می‌شود از جنبه‌های مثبت این فضا بهره بیشتری برد
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
یلدا توکلی
