مشهد مقدس و شهر تاریخی نیشابور همواره انتخاب های اول ایرانیان برای سفر و گشت و گذار بوده اند، حال در این بین و در پایان سفر به حرم مطهر رضوی و بازدید از آرامگاه خیام، دیدن دهکده چوبی با سازه های منحصر به فرد و بناهایی سراسر ساخته از چوب که هر کدام خلاقیت معمار خود را نشان می دهد، می تواند پکیجی کامل از گشت و گذاری چند روزه به قلب خراسان رضوی باشد. دهکده چوبی که در میان روستای ملامحمد آقازاده سر برآورده است به مانند دیگر روستاهای ایران، می تواند شما را هر چند کوتاه از هیاهوی شهری دور کند و سکوت و آرامش کویر را در کنار سرسبزی که حاصل از عشق سازنده دهکده است به شما هدیه دهد.
نام «دهکده چوبین» برخاسته از ویژگی منحصربه‌فرد سازه‌های آن در استفاده کامل از چوب و بکارگیری روشی نوین در ساخت بناهای آن که برخاسته از پیشینه تاریخی – فرهنگی و متناسب با امکانات و قابلیت‌های اقلیمی وجغرافیایی منطقه است، می‌باشد. دیدنی‌های این دهکده شامل مسجد چوبی، موزه و کتابخانه، رستوران، فروشگاه و نانوایی، آلاچیق، سوئیتها، فضای سبز و اکوسیستم زیبای آن به همراه کشاورزی و دامپروری است.این مسجد، اولین مسجد چوبی مقاوم در برابر زلزله در جهان می‌باشد. این بنا ۲۰۰ متر مربع وسعت دارد و سقف آن به صورت شیروانی می‌باشد. دو مناره آن ۱۳ متر از سطح زمین ارتفاع و وزن هر یک تقریباً ۴ تن می‌باشد. شکل ظاهری آن به صورت کشتی‌ای وارونه بر زمین است. در ساخت این مسجد که حدود ۲ سال طول کشیده است، ۴۰ تن چوب استفاده شده است.
مسجد چوبی این دهکده نه تنها در ایران بلکه در جهان بی نظیر است. این مسجد می‌تواند تا ۸ ریشتر زمین لرزه را تحمل کند و بنای آن به گونه‌ای است که تا صدها سال دیگر نیز آسیب نخواهد دید. اسکلت آن به شیوه Two by Four یا Double L ساخته شده است. مناره‌ها به سقف به گونه‌ای اتصال دارند که در داخل مسجد ستونی وجود ندارد. دیواره‌های آن دوجداره بوده که بین این دو لایه، اسکلت بنا وجود دارد. اسکلت مناره‌ها و سقف و همچنین سقف و دیواره‌ها به روش عنکبوتیی اتصال دارند. این نام به دلیل شیوه ساخت آن که مانند تنیدن تار عنکبوت است می‌باشد بطوریکه اتصال مناره‌ها طوری است که وزن آن‌ها به صورت مساوی، ابتدا روی سقف و سپس به دیواره‌ها و از آنجا به زمین منتقل می‌شود
قابل توجه است که از طریق نردبان داخل مناره‌ها می‌توان به بالای مناره دسترسی پیدا کرد. جالبترآنکه در محل اتصال مناره به سقف، دریچه‌ای تعبیه شده که مانند یک کانال تهویه عمل می‌کند بطوریکه در تابستان هوای گرم و آلوده را از فضای مسجد خارج می‌کند و هوای پاکیزه از طریق بادگیر مخصوصی که در سقف بنا شده، داخل مسجد می‌گردد؛ و به این ترتیب یک تهویه طبیعی انجام می‌پذیرد. دیواره‌ها کمی حالت زاویه‌دار دارند که انتقال وزن را از مناره به زمین ساده‌تر می‌سازد.
قابل ذکر است که محلی که در آن مسجد ساخته شده، بسیار موریانه خیز است، لذا راهکارهای ویژه‌ای در ساخت این مسجد و دیگر بناهای این مجموعه برای جلوگیری از اثرات مخرب چوب خواران به کار گرفته شده است. بطوریکه به عنوان نمونه، خانه سازنده مجموعه با عمر بیش از۲۰ سال، از آسیب چوب خواران به دور مانده است. برای ماندگاری دراز مدت دیواره‌های خارجی در برابر نزولات آسمانی، چوبهای ویژه با فرآوری خاص استفاده شده است.کابینت ها، دیواره‌ها و حتی سینی‌های آبدارخانه این مسجد، چوبی است. مسجد دارای یک ایوان بیرونی که کف آن از خشت است می‌باشد. برروی دیواره‌های داخلی و بیرونی مسجد به ترتیب تعداد ۷ و ۶ کتیبه زیبا از آیات قرانی به همراه قابهایش از چوب درختان گردو وتوت نصب است.در ساختمان و تزیینات داخلی چوبهای مختلفی از درختان مثمر و غیر مثمر مانند انواع کاجها، اشن، سپیدار، گیلاس، گلابی، زبان گنجشک، گردو و توت استفاده شده است. نور پردازی ویژه مجموعه، هارمونی ویژه‌ای از رنگهای شاد، در شبها جلوه خاصی دارد.
اینجا با یک شهر کوچکِ چوبی روبرو هستید، شهری که تمام آن چه را که نیاز دارد را در خود جای داده مثل مسجد چوبی، موزه و کتابخانه، رستوران، فروشگاه و نانوایی، آلاچیق، سوئیتها، فضای سبز و اکوسیستم زیبای روستا به همراه کشورزی و دامپروری که کار و زندگی مردم روستا را شکل می دهد. در این سفر گویی که به دنیایی دیگر قدم گذاشته اید که این بار بوی چوب از همه جای آن به مشام می رسد.
بعد از مسجد، رستوران دهکده چوبی زیباترین ساختمان در تمام دهکده چوبی است. این سازه دو طبقه کمی پایین تر از مسجد ساختمانی ۸ ضلعی با دیوارهای مشبک خودنمایی می کند و به مانند مسجد و موزه اسکلت چوبی دارد و در برابر زلزله مقاوم است. معماری آن به گونه ای است که خیال می کنی درختی سر از زمین بر آورده و در درون خود شما را میهمان غذاهای رستوران می کند. رستوران در فضایی به وسعت ۲۰۰ متر بنا شده و همزمان ۱۳۰ تا ۱۴۰ نفر را میزبانی می کند. در درون رستوران خلاف معمول تمام رستوران هایی که تا به حال قدم در آن گذاشته اید، گلدان ها نه در کنار و گوشه رستوران، که در تکه های تنه درختان جای گرفته اند. این تنه های درختان بعد از برش عرضی درونشان خالی شده و به عنوان گلدان مورد استفاده قرار گرفته اند و طراوت و زیبایی را به فضای رستوران می آورند. گلدانهایی که با سلیقه ی هنرمندانه ای بر روی دیوارهای رستوران نصب شده و چشم را نوازش می دهند. به مانند دیگر سازه های چوبی دهکده، اجزای داخلی رستوران نیز به مانند نیمکت ها و میزها چوبی هستند.
کف محوطه رستوران را چوب و موزائیک فرش کرده است. برای انجام این کار تنه های درخت به صورت عرضی برش خورده و در کنار موزائیک ها و با کمک ملاتی مخصوص زمین رستوران را شکل داده است. این کارها باعث شده تا هنگامی که به درون رستوران وارد می شوید تصور کنید به مکانی قدم گذاشته اید که قبلا جنگلی پرپشت بوده و اکنون درختان آن بریده شده اند. اما خوش سلیقگی و هنرمندی سازنده به اینجا ختم نمی شود. گیاهان بالارونده در بیرون و درون رستوران و اطراف آن زیبایی ها را دو چندان نمایان می کند. شاید به نظر برسد که چوبی بودن اسکلت و سازه موجب شود رستوران در زمستان بسته بماند اما پوششی پلاستیکی که بر روی سقف و بنا کشیده می شود مانع از ورود برف و باران به داخل ساختمان می شود.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
حوریا کریمی
