دریاچه مخرگه که بزرگ‌ترین آینه طبیعی ایران است برای بسیاری از گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی ناشناخته مانده، بولیوی ایران در نزدیکی شهربابک قرار گرفته است.
انعکاس نور در دل دریاچه طبیعی چهره زمین و آسمان را به هم می‌بافد. تصاویر زیبای آسمان در آینه دریاچه مخرگه می‌افتد و زیبایی منعکس می‌شود. از هر گوشه‌ای به گوشه دیگر دریاچه، تصویری متفاوت از آسمان در قاب دریاچه سوژه‌های بدیع عکاسی می‌آفریند.
مخرگه از کلمه مخ به معنای خرما گرفته شده و طبق تعریف قدیمی‌های منطقه در این ناحیه خرما کشت می‌شده است، هرچند در این مقطع زمانی باور کردنش مشکل است، اما پیدا کردن چوب‌ها و پوسته‌های درخت خرما می‌تواند شاهد واقعیت این ادعا باشد.
مخرگه در گذشته، سه رشته قنات شمالی، غربی و شرقی داشته و هنوز آثار این رشته قنوات در منطقه پابرجا است و همچنین وجود یک قلعه قدیمی که اکنون چیزی از آن به جا نمانده است و مشخص نیست از آن چه دورانی است و چه زمانی و به چه علت تخریب‌شده است. این آثار به‌جامانده نشان‌دهنده این است.
مخرگه از آبادانی بسیاری برخوردار بوده و از تاریخی حکایت می‌کند که ما اطلاعات چندانی از آن نداریم. آب چاه‌های منطقه مخرگه به علت مجاورت با دریاچه نمکی شور است. منبع آب شیرین منطقه رودخانه حبیب‌اله خانی است که فقط در زمان بارندگی جریان می‌یابد و درهمه فصول سال خشک است. اما زیبایی این رودخانه به این است در هر فصلی از سال با کندن سی سانتیمتر گودال، آبی شیرین و بس زلال بیرون می‌آید، این قسمت از رودخانه که به ریز آب مشهور است در منطقه چاه کالی قرار دارد و آب آن در تابستان گرم منطقه، سرد و گوارا است.
مهم‌ترین عارضه طبیعی این منطقه دریاچه نمک مخرگه است که در نوع خود کم‌نظیر است و گاها با نام دریاچه چاه زنگار از آن یاد می‌شود. این عارضه طبیعی زیبا در سه کیلومتری جنوب شرقی مخرگه قرار دارد و مساحتی بیش از ۱۵ کیلومترمربع دارد و منبع تغذیه آن مسیل‌ها و رودخانه‌هایی است که فقط در زمان بارندگی جریان می‌یابند و از کوه‌های چاه پوزه، چاه معدن، چشمه انجیر، چاه گز، چاه خشک، پیر قوچان، هفت کوه و تپه‌ماهورهای منطقه سرچشمه می‌گیرند.
این دریاچه با جهت شمال غربی به دشت سه چاه و ریگ سفید و در انتها از سمت کویر مروست از محدوده شهرستان خارج می‌شود و نیز در جهت جنوب شرقی به کویر نمک سیرجان مرتبط می‌گردد. از دیگر مناطق دیدنی مخرگه غار پسته و غار بریم که به بوکن بریم مشهور است هستند.
این دریاچه به طول حداکثر ۷ کیلومتر و عرض حداکثر ۵/۵ کیلومتر، مساحتی بالغ‌بر ۲۵ کیلومترمربع دارد. عمق دریاچه نیز در بیشترین مناطق در حدود ۳۰ سانتیمتر است. این دریاچه اکوسیستمی فصلی است که با اولین بارندگی‌های منطقه که از آبان ماه صورت می‌گیرد، آبگیری می‌شود و در زمانی که بارندگی منطقه در حد نرمال باشد، آب این دریاچه تا اواخر مردادماه پابرجاست و بعد از آن تبدیل به نمک‌زاری وسیع می‌گردد. دریاچه بستری نمکی دارد و مسطح بودن آن برای حفظ ساختار آینه گونه‌اش اهمیت فراوانی دارد و به همین دلیل باید به‌آرامی روی این دریاچه گام برداشت و از حضور خودروها و حفاری و کندوکاو در منطقه به‌شدت جلوگیری کرد.
یکی از منابع این دریاچه رودخانه آب شیرین حبیب‌الله خانی است. این رودخانه نیز فصلی است، اما در هر فصل از سال که دریاچه خشک‌شده است، اگر بستر رودخانه حفاری شود، در عمق ۴۰ سانتیمتری آب شیرین را می‌توان یافت و این نیز از شگفتی‌های این منطقه است. هرچند آب ورودی به این دریاچه شیرین است اما تبخیر مستمر و بستر نمکی دریاچه موجب شور شدن آب مخرگه می‌شود، زیرا این دریاچه بر بستر سازند نمکی اصفهان-سیرجان قرار دارد.
از نکات جالب دریاچه مخرگه این است که با ۱۰ میلیمتر بارش باران می‌توان با حرکت در هر نقطه از این دریاچه از انعکاس حیرت‌انگیز و زیبای تصاویر آسمان و محیط اطراف درآن لذت برد. از این لحاظ می‌توان آن را با شوره‌زار «سالار اویونی» در کشور بولیوی، که ملقب به بزرگ‌ترین آینه روی زمین است، مقایسه کرد. انعکاس کوهستان‌ها و محیط اطراف و آسمان بر سطح این دریاچه و زلالی آب و نوع خاک بستر این دریاچه سبب شده این اکوسیستم طبیعی همچون آینه‌ای بسیار بزرگ در بستر دشت مسطح اطراف خودنمایی کند و اگر در بستر دریاچه قرار گیرید انعکاس مناظر اطراف در آب دریاچه منظره‌ای بی‌نظیر را ایجاد می‌کند.
مسطح بودن دریاچه دلیل عمده آینه گون شدن آن است، به همین دلیل باید به‌آرامی روی آن گام برداشت و اجازه ورود خودرو به آن داده نشود. همچنین صدور هرگونه مجوز احتمالی برای بهره‌برداری از نمک دریاچه و حفاری در آن، به‌کلی منظره دریاچه را تخریب خواهد کرد. لذا مسئولان باید ضمن اقدام لازم برای ثبت ملی این دریاچه زیبا جلوی هرگونه صدور مجوز احتمالی برای بهره‌برداری از نمک دریاچه را نیز بگیرند. در نزدیکی این دریاچه غارهای طبیعی زیبایی نیز وجود دارد که بر دریاچه مشرف هستند. همچنین در نزدیکی این دریاچه، بقایای یک قلعه قدیمی به چشم می‌خورد که هنوز هیچ‌گونه مطالعاتی در خصوص قدمت و دلایل تخریب بخش‌هایی از آن صورت نگرفته است.
دریاچه مخرگه بسیار ناشناخته است و حتی اکثر مردم شهربابک از آن آگاهی ندارند. دریاچه مخرگه بسیار ناشناخته است و حتی اکثر مردم شهربابک از آن آگاهی ندارند. این مکان ازجمله پتانسیل‌های گردشگری است که بکر و دست‌نخورده مانده است و شاید یکی از دلایل عدم معرفی این مکان نیز همین بوده که مردم محلی و مسئولان می‌خواستند آن را از دخالت‌های انسانی دور نگاه‌دارند. اغلب بازدیدکنندگان دریاچه، گردشگران حرفه‌ای و مردم محلی هستند و مردم عادی خیلی کمتر به این منطقه سفر می‌کنند و همین امر هم سبب شده کمترین تخریب ناشی از حضور انسان را در این منطقه شاهد باشیم.
مسیر دسترسی به دریاچه مخرگه
دریاچه مخرگه در ۳۲ کیلومتری جنوب شهربابک در استان کرمان قرارگرفته است. مسیر دسترسی به این منطقه حرکت به سمت جنوب کارخانه آجر گود غلامعلی و یا جنوب گود لشکرکش است. هرگز بدون همراه داشتن راهنمای آشنا به این محل به این منطقه وارد نشوید چون موجب سردرگمی در میان باتلاق‌ها خواهید شد.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
عماد جعفری
