دره «کول خرسان»، «دره ارواح» یا «اشکفت زرده» دزفول
دره ای شگفت در ۲۵ کیلومتری شهرستان دزفول و در جاده این شهر به سمت شهیون نرسیده به بیشه بزان قرار دارد. در فصل گرم تابستان درون این دره می توانید دمای زیر ۲۰ درجه را تجربه کنید. جوشیدن چشمه های دیواره ای این دره به یک دره شگرف تبدیل نموده است. این دره دارای آب دائمی ، آبشار ، ابچکان ، بیشه زار و انواع روییدنی های خاص منطقه می باشد.
دزفول همیشه چیزی برای متعجب کردن شما دارد. این شهر زیبا در دامنه‌های زاگرس میراث‌دار تاریخ بسیار کهنی است، طوری که پیشینه‌ی آن به ساسانیان و حتی قبل‌تر از آن برمی‌گردد. جالب اینجاست که با این سابقه‌ی دیرینه‌ی زندگی شهری در این منطقه، دزفول هنوز طبیعتی غنی، سالم و بکر دارد. آبشار بزرگ و زیبای شوی، دریاچه شهیون، رود دز و تفریحگاه‌های ساحلی این رود، دشت لاله‌های واژگون، پارک ملی دز، رودخانه‌ها، تالاب‌ها و مناظر بدیعی از این دست، دزفول را تبدیل به بهشتی برای عکاسان کرده‌اند.
یکی از زیبایی‌های دزفول دره‌ی شگفت‌انگیز کول خرسون (خرسان) است که به آن دره‌ی اشکفت زرده یا دره‌ی ارواح نیز می‌گویند. کول خرسان در نوع خود در دنیا کم‌نظیر است. مسیر باریکی را از میان دو دیواره‌ی سنگی تصور کنید که تا چندین کیلومتر ادامه دارد. مسیری که دیواره‌های آن تا ارتفاعی حتی بیش از ۱۰۰ متر بالا می‌روند و در نقاطی به هم می‌رسند تا نور داخل دره فقط از روزنه‌های کوچکی به داخل بتابد.
در ابتدای دره، بیشه‌زاری از روییدنی‌های مختلف را پشت سر خواهید گذاشت. قسمتی از مسیر نیز نخلستان کوچکی است. درخت‌های سدر و کنار نیز در این منطقه فراوان‌اند. هرچه به دهانه‌ی تنگه نزدیک‌تر شوید، تعداد زیادی گیاه پرسیاووشان خواهید دید که همه‌جا را به زیبایی سبزپوش کرده‌اند و به شما خوش‌آمد می‌گویند.
به کول خرسان خوش‌آمدید. دیواره‌های بلندی که جای‌جای باریکه‌های آب از آن‌ها جاری است و حتی گاهی آبشارهای کوچکی روی آن‌ها شکل‌گرفته. دیواره‌های آبچکان کول خرسان، در هر نقطه جنس و انحنای دگرگونی دارند و بعد از عبور از هر پیچ جلوه‌ی تازه‌ای پیش چشمان شما می‌نشانند. گاهی این دیواره‌ها آنقدر به هم نزدیک می‌شوند که فقط یک نفر می‌تواند از بینشان بگذرد.
دره کول خرسون آب‌وهوای خنکی دارد. حتی در گرم‌ترین روزهای تابستان می‌توانید دمای زیر ۲۰ درجه را در این دره تجربه کنید. چرا که همیشه آب خنک از کف دره و روی دیواره‌های آن جاری است و به اغلب قسمت‌های آن هم آفتابی نمی‌تابد.
پیمایش دره کول خرسان یک تجربه‌ی هیجان‌انگیز و فراموش‌نشدنی است. درست است که این پیمایش نیاز به تجهیزات خاصی ندارد اما با توجه به طولانی بودن مسیر بهتر است دسته‌جمعی وارد دره شوید و کفش و لباس مناسب داشته باشید و مقداری خوراکی همراه خود ببرید. نکته‌ی مهم دیگری که باید به آن توجه کنید وضعیت آب‌وهواست. سعی کنید قبل از سفر از احتمال بارش اطلاع داشته باشید.
ترجیحاً فصل بهار را برای این سفر انتخاب نکنید، چرا که در این فصل احتمال جاری شدن سیل بسیار است. فصل تابستان، بهترین زمان برای پیمایش دره‌ی کول خرسان دزفول است.
دره اشکفت زرده یا کول خرسان معروف به دره ی ارواح یکی از جاذبه های طبیعی و مناطق بکر و زیبای خدادادی است که در ۳۲ کیلومتری شمال شهرستان دزفول و در جاده این شهر به سمت شهیون نرسیده به بیشه بزان قرار گرفته است.
عمق این دره بیش از ۲۰۰ متر می باشد و دیواره های آن پوشیده از گیاهان سیاووشان و آبشارها و آبچکان های بسیار زیبایی است .
علت معروف شدن این مکان به دره ی ارواح ، انبوه نیزارها و درختان انگور و انجیر وحشی در دره و پوشیده بودن مسیر ورودی کول خرسان از درختان کنار (سدر) و نخل است و هرچه جلوتر بروید دیوارها بلندتر می شوند و آسمان کمتر پیداست و این ممکن است حالتی ترسناک به دره بدهد.
یکی از عجایب این دره دمای هوا در آن منطقه است زیرا که بر خلاف طبیعت، در زمستان نسبتاً گرم و در تابستان بسیار خنک است در حدی که دما به کمتر از ۲۰ درجه می رسد .
در دل کول خرسان ، نهری دایمی در بستر شنی و ماسه ای جاری است که از چشمه های درون دره سرچشمه می گیرد. در طول مسیر، گاهی تنگه آنقدر باریک می شود که فقط امکان عبور یک نفر را دارد و گاهی آنقدر عریض که می توانید آسمان وسیعی را بالای سر خود ببنید. در بخش دیگری از مسیر دیواره های دو طرف در بالای سرتان تا ارتفاعی حتی بیش از ۱۰۰ متر بالا می‌روند و در نقاطی به هم می‌رسند تا نور داخل دره فقط از روزنه‌های کوچکی به داخل بتابد .
یکی ازدیدنی های دره کول خرسان درمنتهی الیه دره غاری قوسی شکل، مانند یک تونل وجود دارد که در انتهای آن آبگیری به طول ۵ متر و عرض ۳ متر است که به رودخانه دز مشرف می شود؛ عاشقان طبیعت پس از استراحت درهوای دل انگیز غار از آب این حوضچه طبیعی که در اصطلاح محلی به گهر معروف است برای شنا استفاده می کنند.
این دره در نهایت به رودخانه دز منتهی می شود. از ابتدای شروع پیاده روی تا ابتدای کول حدود ۴ کیلومتر کوه پیمایی در مسیری نسبتا ناهموار وجود دارد. از ابتدای کول تا انتهای آن و رسیدن به رودخانه دز نیز مسافت نسبتا زیادی در حدود ۱۰ کیلومتر وجود دارد. در انتهای مسیر دره سطح آب به تدریج افزایش یافته به نحوی که مسیر را باید شنا کرد. به دلیل شدت جریان بالای رود دز، نزدیک شدن به رودخانه دز به شدت خطرناک بوده و بهتر است افراد تنها بخش های ایمن دره را پیمایش کنند.
زمان مناسب برای پیمایش کامل دره ارواح اواسط خردادماه است زمانی که در آن منطقه باران های بهاری به پایان رسیده و هوا رفته رفته به سمت گرم شدن می رود ، زیرا که خطر سیلاب در ابن منطقه کاهش یافته است .
اگر نام کول خرسان برایتان عجیب و غریب است باید بگوییم که کول در زبان محلی به معنی دره است. اما هنوز هیچ کس از دلیل گذاشتن نام «خرسان» یا «خرسون» در ادامه آن، خبری ندارد!
منبع : سیری در ایران
