چخماق تپه یا تپه چخماق، مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان بوده است. باستان‌شناسان قدمت این تپه را حدود ۷۰۰۰ سال تخمین زده بودند. این تپه در کیلومتر ۲۲ بزرگراه تهران به ساوه واقع شده بود و در تاریخ ۲۰ آذر ماه سال ۱۳۷۹ نیز به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده بود. اما چرا برای صحبت از این تپه، از فعل در شکل گذشته‌اش استفاده می‌شود؟
متاسفانه این تپه باستانی که ارزش آن را برابر با تپه‌های سیلک می‌دانند، به دلیل سهل‌انگاری‌های مدیریتی و عدم اطلاع کشاورزان، به طور کامل تخریب شد و از دست رفت. اما ماجرا از کجا شروع شد؟
زمانی که این تپه برای اولین بار کشف شد، مملو از آثار تخلیه‌ی زباله‌های صنعتی و بقایای کاوش‌های غیر مجاز بود. با کشف آن و پس از ثبت ملی آن، بارقه‌هایی از امید جهت حفظ، مرمت و دریافت‌های جدید باستان‌شناسی بر تاریخچه‌ی تهران تابیده شد. گفته می‌شد که با کشف این تپه احتمال اینکه تاریخ جدیدی به پایتخت داده شود، بسیار زیاد است. در همان زمان، شیارهای متفاوتی توسط باستان‌شناسان در تپه دیده شده بود که احتمال می‌دادند بر اثر زلزله یا تکان‌های زمین‌شناختی در طی سالیان دراز ایجاد شده باشد. حتی در این منطقه، سنگ‌های چخماقی با رنگ‌ها متنوع و قطعات مختلف هم دیده می‌شد.
همه چیز خوب پیش می‌رفت و بر اساس پرونده‌ی ثبتی این تپه، احتمال وجود مدارک سفالی می‌توانست باستان‌شناسان را در کاوش‌های بیشتر یاری کند. اما این امید دیری نپایید و با ایجاد یک کانال آب انحرافی، تمامی نقشه‌ها، به معنای واقعی کلمه، نقش بر آب شد!
محسن شیخ‌الاسلامی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران در توضیح علت این تخریب گفت: «متاسفانه در این منطقه کشاورزانی حضور داشتند که سال‌های سال امکان کشاورزی و کشت نداشتند اما به محض ایجاد کانال انحرافی آب و امکان دسترسی به آب، این منطقه را به عنوان زمین کشاورزی‌شان انتخاب می‌کنند! آن‌ها در پی این تصمیم به اداره‌ی میراث فرهنگی شهرستان رباط کریم اعلام می‌کنند که روی تپه را در حد یک کشت سطحی، خاک می‌ریزند و روی آن خاک به کشت و کارشان می‌پردازند!»
اما مگر چنین اقدامی ممکن است؟ ریختن خاک دستی همانا و شخم زدن خاک همان و از بین رفتن تپه به طور کامل هم، همان! متاسفانه، بخش مهمی از تاریخ تهران و ایران، به همین راحتی از دست رفت و ما هم بی‌تفاوت از کنار آن می‌گذریم و حتی فراموش می‌کنیم که این منطقه می‌توانست به عنوان محلی برای جذب گردشگرانی که به تاریخ و باستان‌شناسی علاقه دارند، معرفی شود! صد حیف و صد افسوس.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
نسیم اسلامپور
