انگیزه های گردشگری

به طور کلی صاحب نظران، انگیزه های گردشگری را به شکل گسترده ای مورد توجه قرار داده اند و تاکنون  طبقه بندی های مختلف و فراوانی از آنها به وجود آمده است. به طور تاریخی، گردشگری در اشکال اولیه، غالباً نتیجه دو انگیزه عمومی مذهب و سلامتی بوده است:

انگیزه های مذهبی:

گفته می شود،  خاستگاه گردشگری،  به سفرهای زیارتی برمی گردد. سفرهایی که متدینان برای زیارت اماکن مذهبی نظیر Compostella del Santiago ،Caterbury Rome  و مکه معظمه انجام می دادند.
بنا بر نوشته های اخیر، گردشگری، شکلی جدید و مدرن از سفرهای زیارتی غیر مذهبی است ( گرابرن،۱۹۷۷ )، یک هدف آنها ممکن است پرستش خورشید باشد. هدف دیگر آنها ممکن است کسب تجارب فرهنگی باشد. هنر و دستاوردهای فرهنگی، به همراه یک اشتیاق نیمه مذهبی، هدف دیگری است که از سوی تازه واردان تحصیلکرده و فرهیخته دنبال شده است.

انگیزه های پزشکی و سلامتی

بسیاری از مهمانسراها و تفریحگاه ها در بریتانیا و اروپا از قرن هفدهم میلادی به بعد، در اطراف چشمه های آب معدنی ساحلی یا جزیره ای ایجاد شدند که افراد برای حفظ سلامتی خویش به آنجا می رفتند و از امکانات آنجا استفاده می کردند. در قرن نوزدهم میلادی، گردشگری عموماً به عنوان استفاده از سودمندی های پزشکی طبیعی، مطرح شده است.

آنچه واضح است اینکه عوامل مذهبی و عوامل پزشکی در تعریف تنوع بی حد و حصر گردشگری مدرن، عاجز و ناتوان هستند. گردشگران چشمه های آب معدنی، دیگر برای سلامتی به آنجا نمی روند، بلکه آنها به دنبال فرصتی هستند برای ارضای نیازهای اجتماعی خویش، ایجاد روابط فردی و احساسی، ازدواج و خوشگذرانی؛ این در حالی است که ممکن است از سلامت کامل برخوردار باشند (سیتن و بنت، ۱۹۹۶). در ۴۰ سال گذشته، بسیاری انگیزه های دیگر برای گردشگری، در کنار مذهب و سلامتی، از سوی برنامه ریزان گردشگری و صاحب نظران دانشگاهی، پیشنهاد شده است.

یک رویکرد کهن به انگیزه های گردشگری به دامازدیر (۱۹۷۵) تعلق دارد. وی این انگیزه ها را در قالب ۳D بیان می کند به شرح زیر: استراحت و آرامش، سرگرمی و تفریح، پیشرفت فردی.

یک D دیگر توسط کامیک (۱۹۸۹) به این مجموعه اضافه شد به معنای گریز از وضعیت موجود و غلبه کردن بر یکنواختی.
مکینتاش (۱۹۷۸) نیز چهار گروه اصلی و اساسی از انگیزه ها را معرفی کرده که مدیون تفکرات مازلو است:

 انگیزه های فیزیکی: سلامتی، کاهش فشارهای عصبی،  …
انگیزه های فرهنگی: هنر، مذهب، شیوه های زندگی،  …
انگیزه های فردی: ملاقات با دوستان و خویشاوندان،  …
انگیزه های اعتباری و حیثیتی (پرستیژی): احترام، پیشرفت فردی، به عنوان مثال کنفرانس تجاری.

نظریه پردازان دیگر، فهرست های طولانی تری از انگیزه های گردشگری را ارائه داده اند. هادمن و هاوکینز ( ۱۹۸۹ ) ۱۰مورد از مهمترین انگیزه ها را برشمرده اند:

۱) سلامتی
۲) اشتیاق و کنجکاوی
۳) ورزش (فعالیت و مشارکت ورزشی)
۴) ورزش (تماشای مسابقات ورزشی)
۵) تفریح
۶) ملاقات با دوستان و خویشاوندان
۷) فعالیت های تجاری و حرفه ای
۸) پیوندها و وابستگی های خویشاوندی
۹) خودشکوفایی
۱۰) مذهب

شمول (۱۹۷۷)، این انگیزه ها را در پنج گروه، طبقه بندی نمود:

۱) آموزشی/ فرهنگی
۲) استراحت و آرامش/ ماجراجویی/ تفریح و سرگرمی
۳) سلامتی/ تجدید قوا (بازآفرینی)
۴) قومی/ خانوادگی
۵) اجتماعی/ رقابتی

بروک و هانر (۱۹۹۶)، انگیزه های گردشگری را به شکل زیر تقسیم بندی نموده اند:

انگیزه های فیزیکی: تفریح و استراحت، استفاده از آب و هوا و شرایط خاص اقلیمی، تندرستی و سلامت جسمانی، فعالیت های ورزشی.
انگیزه های احساسی: یاد و حسرت گذشته، زیبایی شناختی، خیال پردازی عاشقانه، واقعیت گریزی، خیالات خارق العاده.
انگیزه های فرهنگی: آداب خورد و خوراک، تماشای مناطق دیدنی، شناخت تاریخ آن محل.
انگیزه های اجتماعی: بی نظیر و منحصر به فرد بودن.
انگیزه های شخصی: ملاقات با دوستان و خویشاوندان.
پیشرفت فردی: یادگیری یک زبان جدید یا مهارت تازه.

شاید طولانی ترین فهرست از انگیزه های سفر متعلق به توماس (۱۹۶۴ ) باشد. این فهرست شامل ۱۸ مورد به شرح زیر است:

* انگیزه های آموزشی/ فرهنگی

– دیدن شیوه های زندگی مردم دیگر کشورها
– بازدید از مناظر دیدنی خاص
– به دست آوردن درک بهتری از آنچه در اخبار و گفته ها جریان دارد
– شرکت در مراسم خاص

* انگیزه های استراحت/ سرگرمی

– فرار از روزمرگی
– داشتن اوقات خوش
– رسیدن به نوعی روابط احساسی با افراد

* انگیزه های قومی

– بازدید از مکان هایی که خانواده گردشگر اهل آنجا بوده اند.
– بازدید از مکان هایی که خانواده گردشگر به آنجا رفته اند.

* دیگر انگیزه ها

– آب و هوا
– سلامتی
– ورزش
– اقتصادی (جستجو جهت زندگی با هزینه کمتر)
– ماجراجویی (مکانها، افراد و تجارب جدید)
– سازگاری و هماهنگی
– مشارکت در تاریخ (معابد و بقایای آثار قدیمی/ تاریخ کنونی)
– انگیزه های جامعه شناختی

ویور و اپرمن (۲۰۰۰) اعتقاد دارند که تمامی اهداف سفر، برای تشریح انگیزه های گردشگری مناسب نمی باشند. زیرا به اعتقاد ایشان، هر مسافری لزوماً گردشگر نمی باشد. بنا بر تعریف سازمان جهانی گردشگری، اهداف و انگیزه های سفر که برای گردشگری مناسب می باشند به سه دسته عمده به شرح زیر تقسیم بندی می گردند:

۱) تفریح و سرگرمی
۲) ملاقات با دوستان و خویشاوندان
۳) تجارت

به جز این سه دسته کلی و اساسی، تقسیم بندی های جزئی تر و شاید کم اهمیت تری نیز وجود دارند که نشان دهنده انگیزه های برخی از گردشگران می باشند. این موارد به قرار زیر هستند:

۱) ورزش
۲) مذهب و سلامتی
۳) تحصیلات

بنابراین انگیزاننده ها عواملی هستند که افراد را بر می انگیزانند و تشویق می کنند تا اوقات فراغت خویش را به نحوی بگذرانند. در زمان طراحی یک برنامه تبلیغاتی گردشگری، بازاریاب ها باید این انگیزاننده های مختلف را در پیام های تبلیغاتی خود توجه و آنها را منعکس نمایند.

منابع و مآخذ:

 Comic , D.J. (1989 ) . Tourism as a Subject for Philosophical Reflection , Revue de Tourism , No. 2
Dumazedier , J. (1967 ) . World Tourism at the Millennium , Free Press , New York
Graburn , N. (1977 ) . Tourism : the sacred journey , in Smith , V.(ed) , Hosts and Guests , The Anthropology of Tourism , Blackwell , Oxford
Horner , Susan & Swarbrooke , John , ( 1996 ) . Marketing Tourism Hospitality and Leisure in Europe , International Thomson Business Press , 1st ed
Hudman , L.E. & Hawkins , D.E. (1989 ) . Tourism in Contemporary Society , Prentice-Hall , Englewood Cliffs , New Jersey
Macintosh , R.W. & Goeldner , C.R. (1986 ) . Principles , Practices , Philosophies , Wiley , New York
Schmoll , G.A. (1977) . Tourism Promotion , IUOTO , Geneva
Seaton , A.V. & Bennett , M.M. , ( 1996 ) . Marketing Tourism Products , International Thomson Business Press , 1st ed
Thomas , J.A. (1964 ) . What Makes People Travel ? , ASTA News , August
Weaver , David & Oppermann , Martin , (2000 ) . Tourism Management , John Wiley & Sons Australia , Ltd. 3rd ed

مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)

ابتهال زندی