اصفهان از آن دسته شهرهایی است که در کشورمان به عنوان یک قطب گردشگری محسوب می شود و سالانه تعداد زیادی مسافر از داخل و خارج به سمت این شهر سفر می کنند و از جاذبه های معروف و پر آوازه ی آنها دیدن می کنند که البته حال تعدادی از آن ها در سال های اخیر به هیچ وجه خوب نیست و این بی تفاوتی مشخص نیست که نشان از چیست! اما ما در این مطلب می خواهیم در باره یک شهر تاریخی که در ۷۵ کیلومتر اصفهان قرار دارد صحبت کنیم. این شهر نمونه ای از یک زندگی کویری را برای بازدیدکنندگان به نمایش می گذارد. برای اینکه بیشتر با شهر انارک در اصفهان آشنا شوید با ما همراه باشید.
همانطور که می دانید انارک شهری در ۷۵ کیلومتری شمال شرقی نائین که از توابع استان اصفهان است نیز قرار گرفته است، شهر انارک دارای قلعه و حصاری بوده است که قسمتی از آن هنوز پابرجاست. این شهر در حاشیه کویر مرکزی واقع شده و از جهت شمال تا کویر نزدیک به ۱۵۰ کیلومتر فاصله دارد بلندی انارک از سطح دریا ۱۴۷ متر است بدین ترتیب انارک ۱۰۰ متر کوتاه تر از بلندی اصفهان نسبت به سطح آب های خلیج فارس است مساحت این شهر حدود ۷۲۴ هکتار است. فاصله هوائی انارک تا تهران ۳۴۲ کیلومتر است، به این منظور اگر خواستید با خرید بلیط هواپیما اصفهان به این شهر بروید لازم دانستیم که بدانید. کلمه ی انارک به معنای انار کوچک است که به علت وجود باغ های اناری که در اطراف این شهر قرار دارد نیز این نام بر روی آن قرار گرفته است. در گذشته نام شهر انارک نارسینه بوده که به مرور زمان نام آن نیز تغییر کرده است. اولین کسی که سنگ این آبادی را بنا نهاد، محمد پهلوان در زمان شاه عباس اول بود. انارکی ها دارای لهجه شیرینی هستند، که با غلظت در میان کلمات، مشابه با لهجه مردم نائین، اردستان و زرتشتی‌ها است. با توجه به مطالعاتی که باستان شناسان بر روی ساخت و سازهای این شهر انجام داده اسنادی به دست آورده اند که مربوط به اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار می باشد که در طی آن امیرکبیر خطاب به بزرگان و ریش سفیدان انارک نامه نوشته و به مردم درباره ساخت قلعه، حصار و وقایع غم انگیز شهر هشدار داده است.
در زمان های دور شهر انارک با دیوارهای بلند و همچنین دو دروازه محکم نیز حفاظت می شده که در حال حاضر از آن ها آثار تقریبا ناچیزی باقی مانده است. در این سه قلعه قدیمی هم وجود دارد که با تلاش محلی ها چند سال پیش مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت؛ آنچه که به نظر می رسد این است که شهر مورد هجوم راه زنان و اشرار قرار گرفته و با همه ی مقاومت ها در نهایت تسخیر شده است. مطابق با آنچه که باستان شناسان متوجه شده اند در مناطق کوهستانی شهر انارک در اصفهان چینه هایی را پیدا کرده اند که قدمت آن ها به دوران پرکامبرین برمی گردد و اغلب رنگ آن ها سیاه و مایل خاکستری است. از نظر زلزله خیزی به دلیل وجود گسل های فراوانی که در منطقه وجود دارد عملیات کوهزایی ایجاد شده است.
شهر انارک در اصفهان از لحاظ امکانات دارای شبکه آبرسانی و فاضلاب بوده که آب آن از چاه های ۲ الی ۳ کیلومتری شهر تامین و به شهر انتقال می یابد. البته باوجود چشمه داخل شهر و آب مزارع اطراف شهر که از مالکین خریداری گردیده هنوز دارای مشکل کم آبی است و به هنگام بارندگیهای فراوان این شهر بی نیاز از آب می باشد.
شغل مردم شهر انارک در اصفهان
اغلب مردمان شهر انارک در اصفهان به کار در معادن مشغول هستند در سال های اخیر به دلیل مشکلات بی آبی که در این مناطق کویری شدت پیدا کرده مردم دیگر نمی توانند کشاورزی کنند. دامداری انارک که سنتی است در سال ۶۰ حدود ۱۰۰۰ راس گوسفند داشته و درسال ۷۰ به ۷۰۰ راس گوسفند رسیده است و در حال حاضر دامداری انارک آن چنان رونقی ندارد اما هنوز پابرجاست. به دلیل پایین بودن قیمت فرش حتی صنعت فرش بافی هم در این شهر از بین رفته و دیگر کسی سراغی از آن نمی گرد.
اما خوشبختانه در این شهر معادن بسیاری وجود دارد که مردم بتوانند در آن ها مشغول به کار شوند، متاسفانه ما همانطور که می دانیم کشور مصرف گرا هستیم و صنعت های با ارزش و مهمی نظیر کشاورزی، دامداری و فرش بافی را با بی دقتی تعطیل کرده ایم و در ازای آن روی آورده به کندوکاو در معادن تا به قول معروف از لقمه های حاضر و آماده ای که طبیعت در اختیارمان گذاشته است استفاده کنیم؛ امیدواریم که این صنایع به دست فراموشی سپرده نشوند. از جمله معادنی که در این شهر وجود دارند نیز عبارت از مس طالمسی، معدن مسکنی، تلخه، پتیار، کالکافی، خونی، جعفری باقرق، چاه سفید، علم، خالو حیدر، چاه شوره، سبرز، بل عظیم، قبله، چاه خربزه، گود، سیاه کوه و نخلک. این معادن دارای ذخایر سرب، آهن، طلا، مولبیدن، پیریت، نیکل، کبالت، اورانیوم، مس، زاغ، آنتیموان و غیره هستند. قدیمی ترین معدن در این شهر نخلک است که در ۳۱ کیلومتری شمال شرقی انارک قرار گرفته است و مطابق با آنچه که در تاریخ بدست آورده ایم قدمت این معدن به دوره ساسانیان و قبل از آن بر می‌گردد و در سال ۱۳۱۰ توسط آقای صدریه مورد استخراج قرار گرفته است آثار بدست آمده و موجود در معدن مؤید این موضوع است.
مختصری از تاریخ شهر انارک در اصفهان
اگر بخواهیم مختصری از تاریخ شهر انارک در اصفهان بگوییم باید بگوییم که اولین خشت های این شهر را محمد پهلوان گذاشت. وی در زمان شاه عباس اول نیز زندگی می کرده و از زندگی او هیچ نشانه ای باقی نمانده است. یک سندی در این شهر وجود داشته که نشان دهنده ی نشانی از حاج محمدرضا قهرمان است که در واقع یک گچبری در مسجدی به همین نام است. این گچبری دارای قدمت ۲۵۰ ساله مسجد بوده ولی متاسفانه در سال ۶۰ به دست مرمتگران نابود گردید. سنگ شناسنامه کاروانسرای رَباط نیز در دهه ۷۰ به سرقت رفت. بقایای برج و بارو، در و دروازه، کوچه و پس‌کوچه‌های باریک و پرپیچ و خم این شهر نشان از اندیشهٔ دفاعی در ساخت بافت شهر دارد. اولین مدرسه ای که در شهر انارک در اصفهان ساخته شد، دبستان فرخی است که در ۱۳۱۵ شمسی تأسیس گردیده است.
جمعیت و آب و هوای انارک
با توجه به آمار سرشماری که در سال ۱۳۹۵ درباره جمعیت شهر انارک در اصفهان صورت گرفته حدود ۱۹۰۳ نفر بوده که که این عدد تا به نست جمعیت ۱۰۸ نفری که در سال ۱۳۶۵ بوده تغییر بسیاری کرده است. آب و هوای این شهر بیابانی خشک بوده و بارندگی آن سالیانه ۱۰۸ میلیمتر است.
آدرس: استان اصفهان، شهرستان نایین، انارک
جاذبه های شهر انارک در اصفهان
در شهر انارک در اصفهان جاذبه های تاریخی بسیار وجود دارد که برخی از آن ها عبارتند از برج و بارو ها و دوازه هایی که در حال حاضر از آن ها بقایایی ناچیز بیش باقی نمانده است. علاوه بر این ها کوچه و پس کوچه هایی در این شهر قرا ردارد که شامل کاروانسرا، مسجد جامع، حمام، حسینیه و خانه های مسکونی نیز وجود دراد. کالبد قدیمی انارک، شامل هفت محله است که بر اساس وضعیت طبقاتی، موقعیت مکانی و کاربری محلات نامگذاری شده اند و شامل محلات بیابانک، بیک علی، حصار، عرب ها، سراب، قافله گاه و جوباره می‌گردد.
بادگیرهایی در این شهر تاریخی وجود دارد که فضاهای داخلی و خارجی بناها را تزئین کرده اند. مسجد قدیمی ای در شهر انارک در اصفهان وجود دارد به نام حاج محمدرضا که در گذشته می گفتند قدمت این محراب به سال ۱۱۸۱ هجری قمری یعنی چیزی حدود ۵۵۶ سال پیش باز می گردد. با توجه به مرمت ناآگاهانه ای که در این مسجد سال ۱۳۶۶ صورت گرفته تاریخ محراب آن از بین رفت، کنار مسجد حاج محمدرضا یک حمام عمومی هم وجود دارد که موزه میراث فرهنگی شده است. کمی بالاتر با گذر از بخش طبقاتی شهر می‌توان حسینیه قدیمی انارک را هم دید. با وجود چنین آثاری، اما بیشتر گردشگران ترجیح می‌دهند راه قلعه را پیش بگیرند تا یک لَنداسکیپ از تبعیدگاه سرخ با بادگیر‌های برافراشته داشته باشند.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
گلاره خوانین زاده
