ارگ علیشاه فقط یک دیوار قدیمی نیست

ارگ علیشاه تبریز یکی از بناهای تاریخی است که به آن طاق علیشاه و مسجد علیشاه هم می‌گویند و از بقایای ایوان جنوبی مسجد علیشاه در شهر تبریز است.

ارگ علیشاه به ‎عنوان یکی از شاهکارهای هنر معماری تاریخی ایرانی در تبریز محسوب می‌شود. کاشی‌ها و ستون‌های مرمری، کتیبه‌‎ها و گچ‌بری‌های زیبا، تزیین این بنا را بر عهده داشتند.

ارگ علیشاه یا ارگ تبریز

ارگ علیشاه که آن را با نام ارگ تبریز نیز می‌شناسند، یکی از مراکز دیدنی تبریز است که حوادث زیادی را تجربه کرده است.
قدمت این ارگ نیز به ۷۰۰ سال پیش بازمی‌گردد و یکی از بلندترین و قدیمی‌ترین دیوارهای تاریخی در ایران محسوب می‌شود.

امروزه از ساختمان مسجد تنها سه دیوار بلند به ‌شکل ایوان باقی مانده است که در حقیقت به بخش مسقف شبستان مربوط می‌شود. عامل این امر را باید تخریب بیشتر قسمت‌های آن در اثر زمین‌لرزه و همچنین ساخت مصلی تبریز دانست.

عرض هر یک از دیوارها را تقریبا ۱۰ متر در نظر گرفته بود‌ه‌اند و درون آن‌ها دو دیوار عریض وجود دارد که توسط طاق‌هایی به هم اتصال یافته‌اند.

اگرچه شاید به نظر برسد ارگ علیشاه فقط یک دیوار قدیمی است، اما اگر به تاریخ و وقایع رخ داده در آن علاقه‌مند باشید، هرگز نباید بازدید از این اثر تاریخی شهر تبریز را از دست بدهید.

دیوار شمالی ارگ که از عهد ایلخانی باقی‌مانده بود به‌همراه پلکان قاجاری آن در سال ۱۳۶۰ هجری خورشیدی توسط جهاد سازندگی تخریب شد.

این کار با استفاده از مواد منفجره و بولدوزر صورت گرفت. دلیل آن را هم تاسیس مصلای نمازجمعه تبریز اعلام کردند. ۱۶ سال بعد مجریان طرح مصلای جدید به خاک‌برداری عمیق با استفاده از ماشین‌آلات سنگین در محدوده شرقی ارگ اقدام کردند. این اقدام بازمانده‌‌ زیرساخت‌های مسجد ارگ علیشاه را به نابودی کشاند.

تاج‌الدین علیشاه گیلانی، وزیر ایلخانان مغول کسی بود که دستور احداث این مسجد را صادر کرد. طراح و سازنده بنا استاد فلکی تبریزی، معمار برجسته دوره ایلخانی بود. مراحل ساخت ارگ علیشاه تبریز از سال ۷۱۶ هجری قمری شروع شد و در سال ۷۲۴ هجری قمری با اتفاقی متاثرکننده به پایان رسید.

از این بنا در دوران‌های بعدی بارها به‌عنوان مکانی نظامی استفاده می‌شد که دلیل تغییر نام آن از مسجد به ارگ نیز همین موضوع است. با توجه ‌به نوشته‌ها و یادداشت‎های تاریخ‌نگاران و جهانگردان تاریخی در آن زمان ارگ علیشاه را می‌توانستند از دوردست‌ها مشاهده کنند.

کاربردهای ارگ علیشاه تبریز از زمان ساخت تا به امروز

در واقع کاربردهای ارگ علیشاه تبریز از زمان ساخت تا به امروز بسیار متفاوت بوده است. از مسجد گرفته تا انبار غلات و سنگر نظامی، ارگ علیشاه به خوبی توانسته وظایفی که به آن محول شده را به سرانجام برساند.

در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توانید به صورت رایگان از این دیوار قدیمی دیدن کنید، فقط باید برای بازدید از ارگ تبریز به مرکز شهر بروید.