آرامگاه دارالسلام

گورستان دارالسلم معروف به آرامگاه دارالسلام شیراز یا وادی‌السلام

گورستان دارالسلم معروف به آرامگاه دارالسلام شیراز یا وادی‌السلام یکی از قدیمی‌ترین آرامگاه های ایران به شمار می‌رود.

قبرستان دارالسلم شیراز بر اساس اسناد و مدارک تاریخی و اولین قبر موجود در آن، سومین قبرستان جهان اسلام است.در این آرامستان مقبره‌هایی از قرن اول و دوم هجری دیده می‌شود.

البته بسیاری از پژوهش گران بر این باورند که این قبرستان پیش از اسلام نیز وجود داشته‌است.آرامگاه دارالسلام یکی از جاهای دیدنی شیراز می باشد .

مقبره‌های قدیمی با خط‌های ممتاز رقاع، کوفی، بنایی، ثلث، نسخ و نستعلیق کنده‌کاری شده و تصاویری از قیچی، شانه، آینه و ابزار شغل‌های در گور خفتگان بر این سنگ‌ها حک شده‌است.وسعت این قبرستان در حدود ۱۰ هکتار است و حدود ۱۰ هزار سنگ قبر در آن وجود دارد.

در ساخت سنگ قبرها از نمادهای گوناگونی استفاده شده است که ۴ نماد آن بیشتر از سایر نمادها در این خاکستان دیده می‌شود. نخستین نماد، قابی عمودی یا افقی به شکل محراب است که نماد پنجره‌ای است به سمت نور و در باور زرتشتی نور نماد خدا است.

اکنون از این نماد به عنوان مکانی برای ایستادن امام جماعت در مساجد استفاده می‌شود و استفاده از این نماد یعنی اینکه به قبر متوفی نور ببارد.نماد بعدی درخت سرو است، از میان گونه‌های مختلف درخت، درخت سرو به شکل‌های مختلف بر سنگ‌های مزار درالسلام دیده می‌شود.

سنگ‌های مزار را می‌توان اولین کتاب‌های جهان دانست، چرا که تاریخ حیات انسان، شادمانی و ناخوشی و حرفه و پیشه‌اش را بر سنگ مزارش می‌نویسند.

سنگ‌های موجود در این گورستان، نوع ادبیاتی که بر روی این سنگ‌ها به کار رفته، نوع حجاری آنها و در آخر شخصیت‌هایی که در این قبرستان قدیمی دفن هستند، به‌ویژه شخصیت‌هایی که سند و هویت تاریخی اسلامی و حتی علمی شیراز در سده‌های مختلف هستند، هرکدام به‌صورت جداگانه ارزش بالای این مکان را مشخص می‌کنند.

نقش سرو، گاهی به‌تنهایی و گاهی همراه با نقش پرنده و میوه روی بسیاری از سنگ مزارهای نفیس دوره‌های تاریخی دیده می‌شود. هیبت شیرسنگی و طرز قرارگیری آن بر سنگ مزار بسیار جالب است. شیر سنگی پهلوانی و جوانمردی فرد درگذشته یا بزرگ طایفه بودن و گاهی اوقات شغل گله‌داری را نشان می‌دهد.

گورستان دارالسلام گورستان وسیعی است که در آن ائمه جمعه از زمان زندیه تا قاجاریه به خاک سپرده شده‌اند. همچنین محمود دهدار خفری معروف به عیانی و پسرش معین‌الدین محمد دهدار خفری معروف به فانی از عرفای صوفیه سده هفتم و حبیب‌الله شهبازی کلانتر کوهمره سرخی نیز در این قبرستان دفن شده اند.

همچنین در کتاب تذکره هزار مزار از ۲۷ شخصیت مهم که جزء مشایخ و بزرگان تاریخ ایران بوده‌اند، نام برده شده است که در این خاکستان آرمیده‌اند. البته بعد از فوت نویسنده کتاب، نیز شخصیت‌های مهم دیگری نیز در این قبرستان دفن شده‌اند که نام آن‌ها در این کتاب ذکر نشده است.

مقبره‌ای با رنگ سبز در این گورستان دیده می‌شود که معروف به سرباز امام زمان می‌باشد . مابقی مقبره هامربوط است به برخی از علماء؛
بسیاری از مقبره‌های این گورستان طی چند سال گذشته شکسته و تخریب شده‌اند.

وجه تسمیه آرامگاه دارالسلام

براساس نظر پژوهشگران در یک برهه زمانی خاص که دقیقا معلوم نیست چه زمانی است شهرهای نجف و کربلا دچار قحطی و خشکسالی می‌شود و حاکم شیراز در ازای فرستادن هشتصد بار شتر غلات به آن سرزمین، درخواست خاک تربت کربلا می‌کند و چون واسطه آوردن خاک تربت به قبرستان دارالسلام شخصی به اسم شیخ سلم بوده و وی نیز در همین قبرستان به خاک سپرده شده است مردم به این مکان، گورستان درب سلم می‌گفته‌اند و این نام به مرور زمان و در میان مردم تبدیل به دارالسلام شده است.

اما در باب وجه تسمیه آن روایت دیگری نیز ذکر شده است، در برخی اسناد اینگونه آمده که شیخ عبدالنبی امام جماعت شیراز در دوره کریم خان زند بوده است. وی قبل از وفاتش وصیت می‌کند که در کربلا دفن شود.

کریم خان زند بعد از مرگ وی، به علت احترام زیادی که برای شیخ قائل بوده است، دستور می‌دهد که ۴۰ بار شتر گندم به کربلا برود و در ازای آن خاک کربلا را به شیراز بیاورند و با آن خاک، شیخ عبدالنبی را دفن کنند و چون شیخ سلم واسطه آوردن تربت کربلا شده است، قبرستان به این نام خوانده شده است و این بخش از مجموعه دارالسلام همچنان به صفه تربت مشهور است.

دسترسی به آرامگاه دارالسلام

این گورستان در میانه بلوار سیبویه، در مرکز شهر شیراز در محله دروازه شاه داعی الله(شادایی) واقع شده‌است.به جز قبرستان وادی السلام در شیراز، قبرستان دیگری نیز با همین نام در نجف قرار دارد.

منبع : سیری در ایران