در هشت کیلومتری شرق شهری به اسم ترنی (Terni) در ایتالیا، آبشاری سه پله‌ای و زیبا به نام کاسکاتا دل مارمور (Cascata delle Marmore) واقع شده که گذشته‌ی جالبی دارد. باور کردنش سخت است که این آبشار حاصل مداخله‌ی انسان در طبیعت باشد اما گویا همینطور است. درباره‌ی این آبشار دو سوال مطرح است، اول این که چرا انسان‌ها با مداخله‌ی خود باعث به وجود آمدن آبشار شدند و دوم این که چطور این کار را انجام دادند؟
تغییر مسیر رودخانه برای رهایی از بیماری‌ها
۲۲۰۰ سال قبل، اینجا هیچ آبشاری نبود. رودخانه ولینو قبل از ایجاد آبشار، مسیر متفاوتی را طی می‌کرد و در انتها به مردابی در دشت‌های ریتی می‌رسید. انباشه شدن آب در مرداب، بوی بدی در منطقه منتشر می‌کرد و مردم هم باور داشتند آلودگی آب مرداب باعث شیوع بیماری‌های کشنده مثل مالاریا می‌شود. در سال ۲۷۱ پیش از میلاد مسیح، کنسول رومی‌ها، مانیوس کوریوس (Manius Curius Dentatus) بود. او دستور می‌دهد که با تغییر مسیر رودخانه، مرداب را خشک کنند. پس مسیر انتخابی جدید به سمت صخره‌ای می‌رفت که بعد از آن به رود نرا می‌ریخت.
نقشه طبق پیش‌بینی‌ها جلو نرفت، دره ریتی که به شهر منتهی می‌شد، دچار سیلاب‌های مکرر شد. همین کانال حفر شده و جاری شدن سیلاب باعث بروز اختلافات شدیدی میان بومیان دو شهر منطقه شد. برای حل این مشکل، حتی در مجلس سنا هم موضوع را به بحث گذاشتند اما بی‌نتیجه ماند. با گذشت زمان و سقوط امپراتوری رومیان، این سیلاب‌ها افزایش یافت چون کانال را لایروبی نمی‌کردند.
در قرن ۱۵ میلادی، پاپ گریگوری دستور داد کانال جدیدی برای اصلاح مسیر رودخانه بسازند؛ این کار تا زمان پاپ پائول سوم در قرن ۱۶ طول کشید و در نهایت برای کنترل شدت جریان رودخانه دریچه‌هایی را نصب کردند. کارهای نهایی که باعث تغییر آبشار به شکل امروزی شدند در قرن ۱۸ و توسط معماری به نام آندره ویسی و به دستور پاپ پایوس انجام شد.
در سال ۱۸۹۶ یک کارخانه ذوب آهن در ترینی از آب رودخانه در فرآیند صنعتی استفاده کرد و بعد از آن یک نیروگاه تولید برق در مسیر رود ساخته شد. این نیروگاه جلوی آبی که قبل از این باعث جریان سیل می‌شد را گرفت و حالا در ساعات یا روزهای مشخصی آب را رهاسازی می‌کنند.
آبشار کاسکاتا دل مارمور در کل، ۱۶۵ متر ارتفاع دارد که پله بالایی آن به تنهایی ۸۳ متر است. به هرحال این آبشار حاصل دخالت انسان در طبیعت است و می‌توان گفت بلندترین آبشار ساخت بشر می‌باشد.
تصور این که در ۲۲۰۰ سال قبل برای حل یک مشکل تصمیم به تغییر مسیر رودخانه گرفتند بسیار جالب است چون امکانات امروزی در دسترس نبوده است. جالب‌تر این که مشکلات بعدی باعث شد چندین نسل درگیر همین تصمیم شوند و در نهایت به کمک مهندسی درست، توانستند مشکلی ۲ هزار ساله را حل کنند و حتی از آن منفعت ببرند. به نظر شما چطور ممکن است بدون تجهیزات کافی، چینین آبشار عظیمی را ساخت؟
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
حسین بابایی
