همه چیز درباره کلیسای بیت لحم
زویا خاچاطور، کارشناس ارشد گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان : کلیسای بیت لحم که با نام زادگاه حضرت مسیح (ع) بیت‌اللهم «یا» بیت الهم نامیده شده از مجموعه کلیساهای شهرک جلفای اصفهان بشمار می‌رود که در دوران سلطنت شاه عباس اول صفوی و در سال (۱۳۰۶ هجری قمری / ۱۶۲۸ میلادی) بناشده است.
این کلیسای تاریخی در شمال کلیسای «هاکوپ» و کلیسای «مریم مقدس» و در محور جنوب غرب جلفای اصفهان واقع شده است.
کلیسای بیت لحم توسط یکی از تجار و رجال معروف ارامنه جلفا به نام «خواجه پطرس ولیجانیان» بنا شده به نحوی که مدفن او و تنی چند از اعضای خانواده «ولیجانیان» نیز در محوطه حیاط کلیسا قرار گرفته است. با توجه به خدمات خواجه پطرس در راستای گسترش جلفا، امروز خیابانی نیز در منطقه «جلفای نو» به نام وی نامگذاری شده است.
یکی از منحصر به فردترین کلیساهای اصفهان
کلیسای بیت اللحم یکی از بزرگترین کلیساهای منطقه جلفا بشمار می‌رود، با این وصف این کلیسا از دو منظر تزئینات داخلی که به صورت نقاشی دیواری است و همچنین از منظر معماری و تزئینات نمای بیرونی یکی از منحصر به فردترین کلیساهای اصفهان به شمار می‌رود.
ساختار معماری کلیسای بیت اللحم
ساختار معماری کلیسای بیت الهم به صورت تالارهای گنبددار مستطیل شکل و به صورت دو طبقه (ویژه خانم ها و آقایان) است و در جهت شرقی – غربی محور جلفا واقع شده است. گنبد اصلی کلیسا که بزرگترین گنبد کلیساهای جلفا به شمار می‌رود، به صورت دوجداره طراحی شده که همراه با چهارقوس به چهارستون بزرگ بر روی دیوارهای شمالی و جنوبی بنا تکیه کرده است.
لازم به ذکر است که در بخش پائین گنبد (کمربند گنبد) ۸ پنجره نورگیر تعبیه شده که نور داخل مجموعه گنبدخانه را تامین می کند. ارتفاع بنای گنبد خانه (که در نمای بیرونی به صورت آجری تزئین یافته) از سطح زمین تا بخش فوقانی ۲۵ متر است، مصالح به کار رفته در بنای کلیسا خشت و آجر است، با این وصف تزئینات خارجی بنای اصلی کلیسا با آجر و خشت تزئین یافته که نمایانگر سبک ایرانی معماری این کلیسا وابسته به مکتب اصفهان است.
از جمله ویژگی های منحصر به فرد این کلیسا تزئینات داخلی کلیسا است به گونه ائی که این تزئینات در بخش داخلی گنبد با نقاشی های دیواری نفیس و هنر طلاکاری تزئین یافته، همچنین دیوارهای صحن اصلی کلیسا و محراب کلیسا نیز با نقاشی های دیواری نفیسی حاوی زندگی نامه حضرت مسیح (ع) و حواریون ایشان تزئین یافته، لازم به ذکر است در تالار اصلی کلیسا کتیبه ائی منحصر به فرد با خط طلائی بر زمینه فیروزه ائی و چشم نواز به خط ارمنی به معرفی سازنده این مجموعه تاریخی می پردازد.
تالار اصلی
در تالار اصلی، بخش پائین دیوارها (ازاره ها) نیز با کاشی کاری نفیسی تزئین یافته که نشان بارز از تزئینات وابسته به معماری متعلق به مکتب علمی اصفهان است.
محراب کلیسا
محراب کلیسا نیز که در انتهای بخش غربی تالار اصلی واقع شده همانگونه که ذکر شد با نقاشی های دیواری بسیار زیبا و منحصر به فردی تزئین شده، به گونه ائی که در بخشی از محراب تصویر خواجه پطرس نیز با تاجی زیبا بر سر به چشم می خورد.
از دیگر بخش های این کلیسا که با نقاشی های ظریف دیواری به شکل زیبا و حیرت انگیزی تزئین یافته، می توان به بخش اجرای سرودهای مذهبی و بالکن های طبقه دوم اشاره کرد که با نقاشی های دیواری زیبائی با مضامین تولد حضرت مسیح (ع)، مراسم غسل تعمید آن حضرت و همچنین با تصاویر برخی از پیامبران الهی تزئین یافته است.
آخرین مرمت صورت
آخرین مرمت صورت گرفته در این کلیسای تاریخی در طی سال های ۱۳۹۵ – ۱۳۹۶ است که بر اساس آن گنبد آجری و همچنین تزئینات داخلی تالار اصلی به همت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان و شورای خلیفه گری ارامنه اصفهان مرمت شد.
خوشبختانه این کلیسا پس از کلیسای وانک دومین کلیسای منطقه جلفا است که امکان بازدید گردشگران از آن وجود دارد.
کلیسای تاریخی بیت الهم در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ به شماره ۷۶۴۳ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید.
