کرنون، از نان های محلی شهر بابک
کرنون ، از نان های محلی شهربابک محسوب می‌شود که بسیار خوشمزه و در بین مردم استان عزیز است.نان کرنون پس از پخته شدن ۷۰۰ تا ۸۰۰ گرم وزن داشته و با توجه به اینکه آرد آن از گندم محلی تهیه شده و به کمک دست خمیر آن کاملا آماده می‌شود و نیز با توجه به اینکه تحت حرارت غیر مستقیم آتش و به صورت طبیعی پخته می‌شود، هیچگونه ضایعاتی در بر نداشته و به لحاظ خوب بودن طعم و خوشمزه بودن بی نظیر میباشد و در صورت ایجاد شرایط مطلوب، مدت زمانی بیش از سایر نان ها، قابل نگهداری و استفاده می باشد.بانوان کدبانوی شهربابکی در حال آماده کردن تنور مخصوص پخت این می‌شوند، نان کرنون تنور مخصوصی دارد که تنور کرنون نامیده می‌شود و نام این نان نیز از تنور آن اقتباس می‌شود.
تنور مخصوص پختن نان بومی شهربابک تقریبا به شکل نیم کره‌ای است که قطر آن در حدود ۱.۵ متر بوده و ارتفاع آن ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتر است که در قسمت بالای آن دهانه‌ای دایره شکل به قطر تقریبا ۵۰ سانتیمتر و در پایین دهانه‌ای به شکل مستطیل ایستاده به ابعاد تقریبا ۲۰ در ۳۰ سانتیمتر تعبیه شده است.اطراف این نیمکره حداقل از یک طرف با مصالح (محلی) ساختمانی بالا آورده شده و در امتداد دهانه فوقانی مسطح میگردد تا محلی برای قرار دادن ظرف خمیر و نشستن افراد و قرار دادن سنگها، ایجاد شود.
دهانه فوقانی برای ریختن هیزم و سنگ و قراردادن خمیر به داخل کرنون بوده و دهانه جانبی برای بیرون آوردن خاکستر و ذغال و سنگها از داخل کرنون است.
بانوان شهربابکی ابتدا با استفاده از هیزمی که از دهانه فوقانی در داخل کرنون ریخته می‌شود، کرنون را کاملا گرم کرده وسپس سنگ‌هایی را که همگی تقریبا کروی بوده و در حدود ۴ تا ۵ سانتیمتر قطر دارند، روی آتش هیزم‌هایی که در داخل کرنون سوخته‌اند، می‌ریزند.
روی آتش‌ها با این سنگها کاملا پوشانیده می‌شود و بعد خمیری که آماده شده در محل”چونه” گرفته می‌شود و به اصطلاح محلی” خرده” می‌گیرند. که یک طرف این خمیرها را با مقدار کمی آب خیس کرده و خمیرها را به ترتیب روی سنگ‌های داخل کرنون که در اثر حرارت آتش کرنون داغ شده اند، قرار می‌دهند تا سطح سنگها با خمیر پوشانده شود(البته خرده‌های خمیر از یگدیگر جدا هستند).
بعد از ریختن خمیرها به داخل کرنون، در پوش دهانه فوقانی را گذاشته(این در پوش یا تابه نان پزی بوده یا از سنگ است) و اطراف آن را با استفاده از پارچه‌های کهنه‌ای مرطوبی که “لته” گفته می‌شود، پوشانیده می‌شود و جدارهای در پوش دهانه جانبی نیز با استفاده از خاکستری که گل کرده‌اند، مسدود می‌شود و کرنون برای مدت زمان ۴۵ دقیقه تا یک ساعت به همان حال رها می‌شود تا نان کرنون کاملا “مغزپخت” شده و روی آن برشته شود و بدین ترتیب نان کرنون آماده می‌شود که پس از بیرون آوردن از داخل کرنون(در هر پخت، تقریبا ۳۰ عدد نان، از کرنون بیرون آورده می‌شود) بدرستی می‌توان بوی نان خانگی را استشمام کرد.
تهیه خمیر برای پخت نان کرنون، تقریبا مشابه با روش تهیه خمیر برای سایر نان‌هاست و فقط این خمیر باید در لگن خمیری به کمک دست برای مدت نسبتا طولانی کاملا مشت خورده تا آماده شود که در حین این مدت مایه خمیری که از دفعه قبل نگهداشته شده به آن اضافه شده تا در تمام حجم خمیر پراکنده شود.
روی این خمیر را به لحاظ حفظ بهداشت و گرم نگهداشتن با استفاده از همان سفره‌ای که در آن خمیر می‌کنند(“سفره آرتی” که همان سفره آردی است) پوشانیده شده و پس از گذشت مدت زمان نیم تا یک ساعت(با توجه به دمای محیط) این خمیر آماده طبخ میگردد.تنور مخصوص پخت این نان را با هیزم‌های بلا‌استفاده و بوته‌های بیابانی که به راحتی گرم می‌شود، روشن می‌کنند، این تنور در بیرون از حیاط خانه‌ها ساخته شده و برای همسایگان نیز قابل استفاده است.تنور کرنون چوب و هیزم را به بهترین صورت می‌سوزاند و آتش آن کمتر دود می‌کند، این نوع تنور برای تمام سال قابل استفاده بوده و تحت تاثیر شرایط جوی قرار ندارد.
در یک تنورکرنون در یک زمان تعداد زیادی نون پخته می‌شود و از این رو در زمان پخت نون کرنو، حضور یک نفر به صورت تمام وقت در محل لازم نیست.
نان‌های کرنون هیچگاه خام یا سوخته بیرون نمی‌آیند و ماندگاری بیشتری نسبت به سایر نان‌ها دارند.
نان تاوه‌ای نیز یکی دیگر از نان‌های محلی شهربابک است، با تاوه دو نوع نان می‌پزند، اگر آرد را خمیر کنند و سپس بلافاصله بعد از خمیر کردن آن را روی سطح تاوه پهن کنند و بپزند به آن فتیر می‌گویند، ولی اگر آرد را خمیر کنند و خمیر را برای مدتی بگذارند تا خود را بگیرد و به اصطلاح زنان عشایر ترش شود و سپس آن را بپزند نان حاصله را نان تاوه‌ای می‌گویند.
طرز پخت نان تاوه‌ای بدین صورت است که ابتدا با کندن گودالی کم عمق به ابعاد تقریبی ۴۰ در ۶۰ سانتی متر و به عمق ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر و سنگ چین کردن اطراف آن اجاقی ساخته، سپس با هیزم درون آن آتش روشن می‌کنند. بعد تاوه را که ظرفی است فلزی و مدور مانند یک عدسی محدب که طرف مقعر آن را با گل خاکستر اندود کرده‌اند تا حرارت آتش به یک مرتبه به خمیر نرسد و آن را نسوزاند، از طرف مقعر آن را روی دیدون(اجاق) قرار داده و خمیر را روی قسمت محدب آن پهن می‌کنند. پس از پخته شدن دو طرف نان برای پخته شدن کناره‌های آن، نان را از کناره داخل اجاق قرار داده و به سنگ دیواره تکیه می‌دهند. پس از پخته شدن کناره‌ها، نان آماده می‌شود. این نان مدور بوده و شعاع آن حدود ۱۵سانتی متر و ضخامت آن حدود یک سانتی متر است.
کماچ نیز نوعی نان و شیرینی محلی شهربابکی‌هاست، کماچ نوعی نان کرنو است و تفاوتش با نان کرنو در این است که آرد نان کماچ را با شیر خمیر می‌کنند و در لای خمیر آن مغز گردو و خرما قرار می‌دهند و سپس این خمیر را در کرنو قرار داده و بعد از پختن، نان کماچ آماده می‌شود.
در نوعی کماچ که به آن کماچ سهن گفته می‌شود، ابتدا گندم را خیس کرده و می گذارند تا جوانه بزند سپس گندم جوانه زده را خشک کرده و آسیاب می‌کنند. آرد فراهم شده را مانند کماچ معمولی با شیر خمیر کرده و بین دو لایه از خمیر، خرما و مغز گردو و بادام قرار می‌دهند و سپس آنرا در کرنو قرار داده و می‌پزند.
طعم و مزه نون کرنون که به ثبت ملی رسده است، بی نظیر بوده و خوردنش بسیار لذت بخش است.
منبع : سیری در ایران
