کاروانسرای نیگنان

کاروانسرای نیگنان، بنایی تاریخی در روستای نیگنان

کاروانسرای نیگنان، بنایی تاریخی در روستای نیگنان از توابع دهستان علی‌جمال بخش مرکزی شهرستان بشرویه است که قدمت آن طبق کتیبه سردر ورودی این کاروانسرا به دوره قاجاریه برمی‌گردد .

نیگنان روستایی است که در مرز بین کوهپایه و کویر در ۵۴ کیلومتری بشرویه استان خراسان جنوبی قرار دارد. کاروانسرا‌ی نیگنان از نوع کاروانسراهای دو ایوانه است. یکی از این ایوان‌ها‌ محل پذیرایی از مسافرانی است که سرشناس و دارای شهرت بوده‌اند‌.

معماری کاروانسرای نیگنان

این کاروانسرا که به صورت بنای مستطیل شکلی بنا شده دارای تختگاه‌های و ایوان‌هایی در طرفین درب ورودی در نمای بیرونی کاروانسرا‌ست.

درب وردوی که در وسط ضلع شرقی قرار گرفته است، دربی بزرگ، چوبی و دولته است که با میخ‌های زیبای قدیمی تزیین شده است و کتیبه سنگی در بالای درب خودنمایی می‌کند که بر روی آن تاریخ ساخت بنا(‌۱۳۱۴ ه.ق‌) و نام معمار بنا‌(استاد محمد معمار ولد مراد استاد باقر یزدی) ذکر شده است.

‌پس از ورود به کاروانسرا در دو طرف آن تختگاه‌هایی مشاهده می‌ شود، همچنان که گذر می کنی تختگاه های بزرگ و بلندتری در طرفین به چشم می‌ خورد که محل نشیمن “کاروانسالار ” بوده است.‌

بر روی هر یک از این تختگاهها اتاقی سرپوشیده با چند طاقچه قرار گرفته و طرف دیگر ‌راه پل‌های به سمت پشت بام کاروانسرا هدایت می شود که احتمالاً برای باخبر شدن از ورود لحظه به لحظه مسافرین تازه وارد استفاده می‌ شده است.

آنچه که بر شکوه و جلال این بنای زیبا می‌افزاید، آجر‌چینی های سقف گنبدی شکل است که در نوع خود شاهکاری بی نظیر است.

زیباترین و چشم‌اندازترین بخش کاروانسرا، آجرچینی زیرگنبد موجود بر بالای هشتی ورودی آن است که با رنگ‌های قرمز و خاگستری تزیین شده و زیبایی های معمارانه این بنا چشمان همه را خیره میکند.

نظیر این گره‌چینی در ایوان های وسطی اضلاع شمال غربی و جنوب شرقی حیاط نیز به چشم می خورد.

ناودان های سنگی از دیگر قسمت های زیبا در کاروانسرا‌ست که برای هدایت آب باران به خارج بام که در قسمت اضلاع بیرونی شمالی‌، جنوبی و غربی ‌تعبیه شده است.

در ضلع شرقی حیاط و در هر یک از طرفین ایوان وردوی دو ایوان کوچکتر قرار دارند. در ضلع شمال شرقی و ضلع جنوبی غربی کاروانسرا نیز به صورت قرینه یک ایوان بزگتر در وسط و سه ایوان در هر یک از طرفین قرار دارد. این وضعیت در ضلع غربی نیز تکرار شده است.

باره بند یا به زبان امروزی اصطبل، در چهار گوشه کاروانسرا به صورت فضای سرپوشیده ای تعبیه شده که محل بستن اسب‌ ها بوده است.

از نکات جالب این باره بند نوع آجرچینی گنبد کروی شکل آن است که با اشکال مربع و لوزی پوشیده شده و در انتهای به یک نور‌گیر مربع شکل خاتمه می یابد‌. در این باره بندها یا همان اصطبل، تختگاهی با چهار ستون مجزا در وسط و هشت تختگاه دیگر در طرفین است.

این اثر، در تاریخ ۲۶ دی ۱۳۸۶، با شماره ثبت ۲۰۵۶۳، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است.

منبع : سیری در ایران