مسجد «رانگونی ها» یا رَنگونی ها با معماری خاص خود، یکی از جاذبه های آبادان است که مانند بسیاری دیگر از پدیده های این شهر، تاریخچه آن با پیدایش صنعت نفت پیوند خورده است. این مسجد نام خود را از شهر «رانگون» در کشور برمه یا میانمار گرفته است. در واقع رانگون در حدود ۵۰ سال قبل، پایتخت برمه بود، هر چند در حال حاضر نیز که پایتخت به شهر «نای پیداو» انتقال یافته، رانگون همچنان یکی از پرجمعیت ترین و مهم ترین شهرهای میانمار محسوب می شود. مهاجرت برای هر قومی در ابتدا و شاید برای مدت زیادی، توام با نگرانی و اضطراب است. رانگونی ها نیز از این قاعده، مستثنا نبودند. آنان پس از رسیدن به آبادان تصمیم گرفتند برای خود نمازخانه ای داشته باشند، چرا که رانگونی ها غالبا مسلمان و از اهل سنت بودند. برای این منظور زمینی نیز از سوی شرکت نفت در اختیار آنها گذاشته شد. البته ناگفته نماند که در میان رانگونی ها بودایی و هندو نیز دیده می شد. به این ترتیب مسجد رانگونی ها (یا رَنگونی ها در گویش آبادان) در ابتدا توسط معماران هندی در سال ۱۲۹۱ پایه ریزی شد و از همین رو معماری آن به سبک شبه قاره هند است با گچبری هایی زیبا و برجسته و آرایه هایی سیمانی و منحصر بفرد که بر زیبایی آن می افزاید.
مسجد همچنین دارای شبستان، حیاط اصلی و مأذنه است و در پیشانی بنا نقشینه ای با عبارت «بسم الله الرحمن ا لرحیم» به چشم می خورد. کار ساختن این مسجد تا ۱۲۹۹ به مدت تقریبا هفت سال ادامه داشت. البته شکل اولیه مسجد در طول زمان تغییراتی کرده، ولی مساحتش همانی بود که هست. ظاهرا مقدار قابل توجهی از هزینه آن را شرکت نفت پرداخت کرده بود.
کلا هرگونه عبادتگاه، حاوی عناصر بومی همچنین عناصر آرامش بخش است. صرف نظر از مسایل اعتقادی مشترک، چون موجب همبستگی و گردهمایی پیروان خود می شود و این در مجموع وضعیتی مطلوب ایجاد می کند. گفته می شود حتی مسلمانان افغان، هندی، نپالی و حتی پاکستانی، بنگلادشی، کشمیری و بنگالی به این نمازخانه یا مسجد، رفت و آمد می کردند. البته آنها این مکان را به نام مسجد رانگویی ها، نمی شناختند بلکه تحت یک نام کلی از آن به نام «ماندِر» یاد می کردند. ماندِر کلا به معنای عبادتگاه است. اما اهالی بومی آبادان، این مسجد را به نام رانگونی می شناختند.
مسجد رنگونی ها نمادی از معماری هندی در آبادان محسوب می‌شود که فضای داخلی مسجد را با رنگ سبز پوشانده‌اند. معماران نمای بیرونی مسجد رنگونی ها را با سیمان و تزئینات برجسته به زیبایی آراسته‌اند. اتباع کشورهای آسیایی در مسجد به برگزاری آئین‌های دینی خود می‌پرداختند. مسجد رنگونی ها دارای ۴ گنبد کوچک و ۲ مناره است. محراب مسجد از قسمت‌های زیبای مسجد به شمار می‌آید که با نقوش هندسی و اسلیمی تزئین کرده‌اند. مسجد رنگونی ها پس از مرمت، تغییر کاربری می‌دهد و در سال ۱۳۸۸ ه.ش به عنوان موزه اسناد تاریخی و خطی بازگشایی می‌شود.
در قسمتی از مسجد، کتب و نسخ قدیمی مربوط به دوران قاجار و پهلوی در معرض دید عموم قرار گرفته است که از این بین می‌توان به نامه‌نگاری‌های مالی و تجاری، انواع سفته و برات اشاره کرد.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
آناهیتا جعفری
