دریاچه آران و بیدگل، دریاچه ای تماما سفید و پر از کرت های نمکی شبیه به اشکال هندسی که هر گردشگر و طبیعت گرد ایرانی و حتی توریست های خارجی را به خود جذب می کند. مجله گردشگری سپاهان (کوله) به دلیل اهمیت بالای این دریاچه نه تنها از نظر صنعت گردشگری بلکه از نظر اقتصادی، به معرفی دریاچه آران و بیدگل در کنار کویر مرنجاب می پردازد.
کویر مرنجاب و دریاچه آران و بیدگل که دریاچه ای نمکی است، در حدود ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان آران و بیدگل در استان اصفهان واقع شده و آن را جزو توابع کاشان هم می دانند. دریاچه آران و بیدگل در شمال کویر مرنجاب واقع شده و از شمال به دشت ورامین، از جنوب به شهرستان آران و بیدگل، از غرب به استان قم و کویر مسیله و مشرق به سیاه کوه محدود می شود. هر چند که دریاچه آران و بیدگل به تنهایی خود جاذبه ای بی نظیر است اما در اطراف آن جاذبه های ایران گردی متعددی مانند کویر مرنجاب با جاذبه های طبیعی و تاریخی، تپه های ماسه ای، دریاچه نمک، جزیره سرگردان، کاروانسرای مرنجاب و چاه های دستکن قرار دارد.
جزیره سرگردان در ۱۰ کیلومتری کاروانسرای مرنجاب و درون دریاچه نمک را می بایست جاذبه مطرح دریاچه آران و بیدگل دانست.
مشخصات
دریاچه آران و بیدگل یا دریاچه نمک، بزرگترین دریاچه نمک طبیعی ایران به شمار می رود که دارای وسعتی افزون بر دو هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع است. ارتفاع متوسط دریاچه نمک از سطح دریا ۷۰۷ متر است اما قسمت های شمالی آن، از ارتفاع کمتری برخوردار هستند. این دریاچه ی منحصر به فرد که بین استان های اصفهان، سمنان و قم واقع شده، دارای ۸۰ کیلومتر طول و ۳۰ کیلومتر عرض است. وسعت دریاچه آران و بیدگل در مجموع ۶۴۷ کیلومتر مربع بوده و شکلی شبیه به مثلث دارد. مثلثی که راس آن به سمت شمال کشیده شده است. طول قاعده این مثلث ۶۵ کیلومتر و ارتفاع آن ۶۸ کیلومتر بوده و در فاصله ی ۵۵ کیلومتری شمال شهرستان آران و بیدگل قرار دارد.
جاذبه ها
شاید شما هم در عکس های زیبایی که از دریاچه نمک آران و بیدگل گرفته شده، اشکال هندسی و کرت بندی شده زیبایی دیده باشید. این کرت های نمکی حاصل از خشکی، با هر بار بارش و تبخیر آب در این دریاچه، تشکیل می شوند. کرت هایی که به شکل پلی گان می مانند و بیننده بسیاری دارند.
بیشتر زمین های اطراف این دریاچه، باتلاقی هستند. وسعت این باتلاق ها در منطقه غرب دریاچه آران و بیدگل به مراتب وسیع تر از مناطق دیگر آن است. حوض قیلوقه در شرق و یا باتلاق دو کویری در منطقه جنوب شرقی دریاچه را می توان دو منطقه باتلاقی و از جاذبه های این دریاچه نام برد. از جمله دیگر مناطق دیدنی که حتما باید در اینجا به دیدن آن بروید، دریاچه جزیره سرگردان است. تقریبا تمام تورهایی که برای دریاچه برده می شوند، از جزیره سرگردان آن بازدید می کنند. این جزیره در قسمت جنوبی دریاچه واقع شده است.
دریاچه نمک آران و بیدگل، در اکثر ماه های سال خشک و پوشیده از نمک است. بنابراین اگر به دیدن آن بروید، با صحنه ای کاملا سفید و یکپارچه مسطح از نمک روبرو خواهید شد. از جالب ترین حقایقی که در مورد دریاچه آران و بیدگل می توان گفت میزان سطح آب دریاچه در ماه های بارندگی است. چرا که در ماه های پر بارش، ارتفاع آب این دریاچه در بعضی از مناطق، تنها به ۲ سانتی متر می رسد و این میزان آب هم، پس از تابش خورشید به سرعت تبخیر و ناپدید می شود.
برای این دریاچه دو مدخل ورودی را می توان نام برد: مدخل شمالی و مدخل غربی.
رودهای مهمی که به این دریاچه وارد می شوند، عبارتند از : رود شور، رود کرج، جاجرود، حبله رود و قره سو. مهمترین ترکیبات و مواد معدنی که در دریاچه ی نمک وجود دارند، کلرید سدیم، سولفات سدیم، کلرید منیزیم، سولفات منیزیم و مواد معدنی و کانی های دیگر هستند.
اهمیت و کاربری
فصل برداشت نمک، تابستان در نظر می گیرند. چرا که در طول زمستان سطح آب بالاست و خورشید قادر به تبخیر کل سطح آب دریاچه نیست. بنابراین، در تابستان با تبخیر آب، نمک های آن قابل برداشت است. نمک ها را ابتدا در گوشه ای دپو می کنند تا بعدها سر فرصت و در طول سال، آن را از این محل به بیرون ببرند.
در روزهای زمستان که جاده ها یخ می زند و لغزنده می شود، برای از بین بردن لغزندگی نمک بر روی جاده می پاشند. در ایران، به گفته یک مسئول محلى، بر اثر شدت سرماى زمستان گذشته همه نمک انباشته شده در دریاچه را براى استفاده در سطح جاده هاى کشور بهره برداری نمودند. با این وجود، نمکی که از دریاچه آران و بیدگل استخراج می شود، مصرف خوراکی داشته است. این موضوع، از گذشته های دور، مطرح بوده و نمک دریاچه را خام و بدون هیچ گونه تصفیه ای برای مصرف خانگی استخراج می کردند. در حقیقت هنوز نیز این نمک خام می تواند برای مصرف خانگی و به سادگی بسته بندی شده و راهی خانه های شما شود.
از دیگر مواد معدنی مهمی که در این دریاچه وجود دارد، یون منیزیم است. وجود ۲۰میلیون تن از این یون، صنایع نسوز کشور را فعال نگه داشته است. از شورابه های دریاچه نمک ۱۰ الى ۱۲ نوع کانى را مى توان استخراج نمود که در صنایع کود شیمیایى، کاغذ، عایق کارى لوله، ضد یخ، مواد آرایشى، پزشکى و شیشه کاربرد دارند.
جزیره سرگردان
از جاذبه های دیدنى دریاچه نمک، وجود جزایرى است که در چند جاى دریاچه براى خود جا خوش کرده اند. به بزرگترین این جزیره ها، جزیره سرگردان می گویند. این جزیره در دریاچه نمک مسیله، در فاصله شش کیلومتری شمال کاروانسرای مرنجاب و در حاشیه جنوب شرقی دریاچه واقع شده است. ظاهر جزیره سرگردان دریاچه آران و بیدگل حالتی مدور با شعاع تقریبی یک هزار و ۵۰۰ متری دارد. در دو انتهای جزیره نیز، دو چاه بوده که برای لرزه نگاری زلزله تعبیه شده و دستگاه های لرزه نگار دارند. این جزیره که بلندترین نقطه اش حدود ۸۰۸ متر بالاتر از سطح دریاست و از سنگ هاى متخلخل آتشفشانى تشکیل شده و عارى از پوشش گیاهى است.
علت نامگذاری
به علت خطای دید و ایجاد سراب، این جزیره هنگامی که از دور به آن نگاه شود، متحرک دیده می شود. علت این موضوع، شکست نور بوده اما گذشتگان از این موضوع بی خبر بوده اند. در نتیجه تصور می کردند که جزیره در دریاچه آران و بیدگل سرگردان است. کاروانسراى تاریخى مرنجاب به عنوان یک اقامتگاه دنج در مجاورت این دریاچه مکان مناسبی برای اقامت است. همچنین برگزارى مسابقات رالى در گستره کویرى این خطه نیز بر جذابیت آن افزوده است.
مهلا نهاردانی
