جاذبه هایی که جان گرفتند
بارش ها تقریبا تمام کشور را در بر گرفتند و در هر جا شدتی متفاوت داشتند. پایتخت نیز از این ماجرا بی نصیب نبود و با آنکه سیلی در آن به راه نیفتاد اما اقداماتی برای جلوگیری از بروز خسارت در آن صورت گرفت. یکی از این اقدامات بسته شدن درهای مجموعه سعدآباد بود؛ چرا که امکان طغیان رود میان این مجموعه وجود داشت و ممکن بود مشکلاتی جدی را به بار بیاورد. خوشبختانه هیچ اتفاقی در این مجموعه نیفتاد و سعدآباد هنوز هم میزبان بازدیدکنندگان است. زمزمه های دیگری از موزه ملی ایران به گوش رسید؛ موزه ای که اهمیت بسیاری برای کشور دارد و از آن با عنوان موزه مادر یاد می شود. جبرئیل نوکنده -مدیر کل موزه ملی ایران- اما خیال همه را راحت کرد و در مصاحبه ای از یک کانال بزرگ آب سخن گفت که اگر آب وارد مجموعه شود، از هر راهی به آن کانال میریزد و آن کانال نیز چندین چاه عمیق برای دفع آب دارد.
در استان فارس، سیل در دروازه قرآن به راه افتاد و خسارات زیادی را به هموطنان مان زد و خانواده هایی را نیز داغدار کرد. اوضاع پس از چند روز در این منطقه به حالت عادی بازگشت اما تا کنون گزارشی مبنی بر وجود خسارات احتمالی به این جاذبه منتشر نشده است. کمی آن طرف تر چشم ها به میراث هزاران ساله و جهانی ایران یعنی تخت جمشید بود. نگرانی ها در مورد این اثر رو به افزایش بود که خبری از خروج آب از طریق کانالهای دفع سیلاب تخت جمشید رسید. کانال هایی که در دهه ۸۰ و اوایل ۹۰ بیش از ۱۲۰۰ متر از آنها لایروبی و کاوش شدند و در این زمان، اثر جهانی ایران را نجات دادند. صفه سازی آرامگاه کوروش و گاوبیون بندی جداره های رود پشت آن در دهه ۸۰ نیز عاملی بود که خطر را از اثر جهانی پاسارگاد دور کرد. حالِ نقش رستم اما خوب نیست؛ ترک های این اثر در حال باز شدن هستند و وضعیتی بحرانی را به وجود آورده اند. برخی از بناهای تاریخی شیراز نیز خسارت هایی دیده اند و در حمام و بازار وکیل نیز شاهد آب گرفتگی بودیم که می تواند آسیب هایی به دنبال داشته باشد.
استان همدان حادثه تلخی را به خود دید و یکی از جاذبه هایش را کاملا از دست داد. یخچال میرفتاح از آثار تاریخی دوره قاجار، تنها بنای خشتی استان همدان و تنها یخچال غرب کشور بود که نتوانست تاب بیاورد و عنوان تنها بنای تخریب شده بر اثر بارش های اخیر را به خود اختصاص داد.
در استان لرستان، اوضاع به شدت رو به وخامت گذاشت و سیل بیشتر مناطق استان را در بر گرفت. پل تاریخی افرینه، به زیر آب رفت، پایه قاجاری پل کشکان فرو ریخت و باید منتظر شویم تا ببینیم این بارندگی ویرانگر چه بر سر پل های دیگر از جمله پل کلهر آورده است. در این میان خبر خوب از قلعه فلک و افلاک می رسد و گفته می شود این اثر هنوز پابرجاست و خسارتی جدی ندیده است.
در کرمانشاه، چشم ها به تکیه معاون الملک دوخته شده بود و دستور تخلیه اشیای این مکان صادر شد. هنوز خبری از بروز خسارت در این اثر منتشر نشده و امیدواریم این تکیه در وضعیت خوبی باشد.
حال و هوای استان خوزستان را می توان کمی آرام تر دانست اما با این حال اثر جهانی سازه های آبی شوشتر در معرض خطر قرار گرفت. بند میزان (بخشی از سازه های آبی) کاملا به زیر آب رفت و نگرانی ها را تشدید کرد. خوشبختانه این جاذبه دوباره سر از آب بیرون آورد و گفته می شود آسیبی ندیده است. البته با بارش های اخیر، قسمت های متعددی از سازه های آبی شوشتر به زیر آب رفته اند که باید فکری به حال آنها شود.
در استان اصفهان، همه نگران بناهای تاریخی شاخص شهر اصفهان بودند که خوشبختانه آسیبی جدی به آنها وارد نشد. خانه ها و حمام های تاریخی شهر اصفهان نتوانستند از بارندگی ها جان سالم به در ببرند و نیاز به مرمت پیدا کرده اند. بد نیست بدانید در این استان بیش از ۶۰۰ خانه تاریخی قرار دارد که بیش از نیمی از آنها در شهر اصفهان واقع شده اند.
استان البرز نیز از آثار بارش ها بی نصیب نماند و گفته می شود آثار این استان نیز خسارت هایی دیده اند.
قلعه قاجاری پوراشرف ر دره شهرِ ایلام، امامزاده مهدی صالح از دوره ایلخانی در روستای ماژین دره شهر، قلعه شاخِ دهلران و قلعه سامِ شهرستان چرداول نیز از آثار آسیب دیده استان ایلام بودند.
جاذبه هایی که جان گرفتند
از تخریب ها و آسیب ها که بگذریم؛ جاذبه های طبیعی حال بهتری داشتند و در برخی بخش های کشور، جانی تازه گرفتند و مایه شادی مردم را فراهم کردند. آب دریاچه ارومیه، بیش از ۴۰ درصد افزایش داشت و سطح آب در همان روزهای اول بارش بیش از ۳۰ سانتی متر بالا آمد. دریاچه زیبای مهارلو در استان فارس نیز احیا شد و جلوه همیشگی اش را یافت. سیستان و بلوچستانی که با خشکسالی دست و پنجه نرم می کرد، نیز هدیه خود را از آسمان گرفت. با آبگیری تالاب بین المللی هامون، کوه باستانی اوشیدا در قلب آن چشم اندازی تماشایی یافت و میزبان مسافران و علاقه مندان به طبیعت شد. بد نیست بدانید کوه اوشیدا تنها جاذبه طبیعی مرتفع دشت سیستان محسوب می شود و در شهرستان هامون قرار دارد. زاینده رود خروشان تر از همیشه جریان یافت و گویی چهره پیشین خود را، هرچند موقت، باز پس گرفت. تالاب گاوخونی پس از ۱۵ سال آبگیری شد و به طبیعت اطرافش طراوت بخشید. دوران تشنگی تالاب هورالعظیم نیز به سر آمد و این اثر طبیعی چهره ای دیگر به خود گرفت.
کشف آثار تاریخی، یکی دیگر از نتایج سیل بود
سیل در ایلام، منجر به کشف دو خمره آذوقه از دوره اسلامی شد. به دنبال سیلابی شدن رودخانه زرانگوش و شکست جداره ها بر اثر سیل، بخشی از دو خمره ذخیره آذوقه پدیدار شد و از دل خاک بیرون آمد. این آثار قرار است مورد بررسی قرار گیرند تا ویژگی های شان به طور کامل مشخص شود.
آنچه گفتیم تنها بخشی از پیامدهای بارندگی های بی سابقه نوروز ۹۸ بود. میزان خسارتهای وارد شده به بناهای تاریخی سراسر کشور هنوز مشخص نیست و گفته می شود در برخی مناطق برای تخمین خسارت ها، باید تا فروکش کردن آب صبر کنیم. با این حال قرار است در ۱۷ فروردین ۹۸ میزان خسارت های بررسی شده به دولت و سازمان برنامه و بودجه اعلام شود تا با اختصاص اعتبار از محل اعتبارات اضطراری ملی، بخشی از آنها برطرف شوند.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
بهاره فلاح