حمام حاج صالح که تنها حمام تاریخی شهرستان سقز است در سال جاری به موزه تبدیل شد. بر اساس گزارش ایسنا، حمام حاج صالح از آثار دوران صفوی در شهر سقز است که در دوران زندیه هم تغییراتی در آن داده شده است. این حمام که قدیمی ترین حمام سقز محسوب می شود، شامل بخش های مختلفی چون بینه، سربینه، گرمخانه، خزینه، خلوتی ها و مخزن سوخت است و به دلیل مالکیت یکی از بزرگان سقز به نام حاجی صالح و فرزندان وی بر آن بدین نام معروف شده است. موزه حمام تاریخی سقز مجموعه کاملی است که علاوه بر موارد فوق دارای سیستم آبیاری و فاضلاب است. با ما همراه شوید تا در مورد خبر موزه حمام تاریخی سقز بیشتر بخوانیم.
تاریخچه موزه حمام تاریخی سقز
قدمت این حمام به دوران صفویه برمی گردد اما بخش هایی از این موزه حمام تاریخی سقز در دوران زندیه به آن الحاق شده و در واقع قدیمی ترین حمام به جا مانده در شهر سقز است. در مقطعی از زمان شخصی به اسم حاجی صالح که از رجال صاحب نام سقز بوده نسبت به خرید این بنا اقدام کرده است. از همین رو به حمام حاج صالح مشهور شده است، اما با توجه به سبک معماری و دیگر شواهد موجود، بانی حمام شخص دیگری غیر از حاجی صالح بوده است. ورودی اصلی حمام، در بخشی از بازار سقز موسوم به بازار پله ها واقع شده که متاسفانه به دلیل تغییر کاربری بخش اعظم این ضلع از حمام، ورودی اصلی حمام نیز به یک درب کوچک فلزی محدود گشته است. این ورودی محدود به وسیله یک دالان کوتاه مستقیما به قسمت بینه مرتبط است و در واقع بخش دیگری از معماری حمام که همان هشتی ورودی می باشد نیز در این قسمت از بین رفته است.
فضاهای بنای موزه حمام تاریخی سقز
هشتی ورودی در حمام های تاریخی فضایی شش یا هشت ضلعی بوده که سه بخش ورودی اصلی، راه پله ارتباطی پشت بام و بینه را به یکدیگر متصل می کرده است. فضای داخلی حمام همانند اغلب حمام های تاریخی دارای پوششی آهک بری شامل نقوش هندسی اساطیری، صحنه شکار، فرشته های بالدار، لنگر آویزان، شیر و خورشید، نقوش گیاهی و کادربندی های متنوع است. کادربندی و آهک بری های سقف و دیوارها و حجاری ستون ها از تزئینات بنا است، آهک بری در حمام همان کاربرد گچبری در بناهای دیگر را دارد، در تزئین و معماری حمام از گچ استفاده نمی کنند زیرا در فضای بخارآلود و مرطوب، گچ مقاومت خود را از دست داده و می ریزد در حالی که رطوبت به استحکام آهک کمک نیز می کند.
داستان هایی در پس موزه حمام تاریخی سقز
ستون های سنگی موزه حمام تاریخی سقز سه تکه بوده و مقاطعی هشت ضلعی دارند، نورگیرها در مرکز هر گنبد نور بیرون را به داخل محیط حمام می کشانند. حفره های حجاری شده در سکوها نیز به عنوان جاکفشی استفاده می شده است و افراد در مدتی که در حمام مشغول استحمام بودند، دمپایی های چوبی به پا داشته اند. آب گرم مورد نیاز برای استحمام را از درون خزینه با سطل بیرون می‌کشیدند، در زیر خزینه اصطلاحا دیک هفت جوش حمام قرار گرفته و آن را گرم می کرده است، البته غوطه خوردن در آب خزینه خود بخشی از مراحل استحمام و در واقع آخرین مرحله بوده است. مساحت کل بنای موزه حمام تاریخی سقز در حدود ۹۰۰ متر مربع بوده که دارای نقشه و پلان طولی است و تمام بخش ها و قسمت های یک حمام تاریخی شامل ورودی و هشتی، بینه، میاندر، سرویس بهداشتی، سربینه، خلوتی، نظافتخانه، خزینه، منبع آب و تون را در خود جای داده است.
فضاهای معماری در سه شکل هندسی مربع، مستطیل و شش ضلعی ترکیب شده و شکل گرفته است، مصالح به کار رفته در ساخت موزه حمام تاریخی سثقز نیز شامل سنگ لاشه، سنگ مرمر، آجر و ملات گل آهک و ساروج است. حمام حاج صالح از ابتدای ساخت خود تا سال ۱۳۵۴ به عنوان حمام عمومی مورد استفاده بوده و از این سال تا سال ۱۳۷۳ به زورخانه تغییر کاربری داده شده است. از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۱ متروکه باقی مانده و در این سال اداره کل میراث فرهنگی استان کردستان آن را به تملک خود در آورده و به شماره ۲۸۳۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
پویان آقاسی
