باغ جهان‌نما بهشت کوچک زمینی شهر شیراز است که شکوه و زیبایی‌ آن جلوه‌ای دیگر از باغ‌های سرسبز و پر گل شیراز را برای ‌بازدیدکنند‌گان به نمایش می‌گذارد. ویژگی‌های منحصر به فرد جهان‌نما هر بیننده‌ای را شگفت‌زده می‌کند.

شیراز شهر تمدن و ادب فارسی پر از باغ‌های معروف و بوستان است. از این رو شاید وقتی به این شهر سفر می‌کنید به دیدن یک یا دو باغ معروف بسنده کرده و با خودتان فکر کنید که همه‌ی این مکان‌ها شبیه به هم هستند. اما در واقع هر کدام از این اماکن ویژگی‌ و زیبایی خود را دارند و به هیچ وجه با هم قابل قیاس نیستند. باغ جهان‌نما نیز مانند سه باغ دیگر معروف شهر شیراز شکوه و جلال خاص خود را دارد. جهان‌نما که هنگام اقامت تیمور کورگانی درشیراز، در اوج شکوه خود بود، به قدری این فرد را شیفته و حیران زیبایی‌ خود کرد که وی باغی را در اطراف زادگاه خود یعنی سمرقند به همین نام ساخت.

در کتاب عجایب ‌المقدور از این باغ با نام زینت‌ الدنیا یاد شده است. لرد کرزن سیاست‌مدار انگلیسی در دوران قاجاریه از جمله‌ی افرادی است که باغ جهان نما را در کتاب “ایران و قضیه‌ی ایران” به تصویر کشیده است. او در توصیف باغ می گوید: «در سمت دیگر جاده اصفهان به شیراز، قدری بالاتر از حافظیه، باغ جهان‌نما است که در زمان کریم خان باغ وکیل نام داشت و در عهد فتحعلی شاه هنگامی که او والی فارس بود اسمش را تغییر دادند و عمارتی تابستانی در آنجا ساختند، شامل محوطه محصور در حدود ۲۰۰ یارد که حالا چند درخت دارد و رو به خرابی است. در اوایل این قرن، عمارت مرکزی آن یا کلاه فرنگی وضع مرتبی داشت و مختص اقامتگاه افراد عالی رتبه انگلیس بود از جمله و.سی.جی.ریچ مأمور مقیم بریتانیا در بغداد که در کردستان اکتشافاتی کرده بود و در۵ اکتبر ۱۸۲۱ میلادی از مرض وبا درگذشت و در باغ همان جا مدفون شد». جهان‌گرد و جواهر فروش فرانسوی : «شاردن» در دوره‌ی صفویه، و فرصت الدوله‌ی شیرازی از دیگر افراد مشهوری هستند که به توصیف این باغ پرداخته‌اند.

باغ جهان‌نما قدیمی‌ترین باغ، شهر شیراز محسوب می‌شود. این باغ با مساحت ۲/۸ هکتار دارای ۳۵۰۰ متر مربع فضای سبز است. عمده‌ی فضای سبز جهان‌نما را درخت‌های تنومند و کهن سرو و نارنج، شمشاد سبز، رزهفت‌رنگ، بنفشه، اطلسی و گل‌های داوودی تشکیل می‌دهد. این عمارت هشت ضلعی دارای چهار شاه‌نشین و اتاق‌های دو طبقه‌ای است که در میان شاه نشین‌ها واقع شده است. پنجره‌های چوبی این باغ بعد از مرمت و بازسازی توسط مالک خصوصی آن جای خود را به پنجره‌های آهنی داده است. عمارت وسط این باغ مربوط به دوره‌ی زند است. خیابان کشی‌های اطراف عمارت ذکر شده به همراه درختکاری‌های زیبا در سال ۱۱۸۵ هجری قمری به دستور کریم خان زند انجام گرفت. نمای عمارت کلاه فرنگی این باغ باشکوه بدون هیچ نقاشی و کاشی‌کاری بنا شده است. به گفته‌ی برخی این نما دارای زینت‌هایی بوده که به مرور زمان از بین رفته است. غالبا معماری و نقشه‌ی ساخت ‌باغ‌های ایرانی به گونه‌ای طراحی می‌شد که در مسیر عبور جوی آب باشد. عبور آب معروف‌رکن آباد از وسط این باغ نشان‌دهنده‌ی این ویژگی است.

محبوبه رستمی