طبیعت ایران پر است از رود و رودخانه. هر کدام هم حجم معلوم و مشخصی از جریان آب را در خود دارند که البته متغیر هستند. بی شک برای رد شدن از یک محل گذر آب که دارای قسمت کم عمق و پر عمق است چیزی بیشتر از شانس یعنی داشتن آموزش و مهارت در امر رودخانه نوردی و حداقل دانستن نکات طلایی و کارآمد در این زمینه لازم است. امروز ما می خواهیم تا شما را با رودخانه نوردی و نکاتی طلایی درباره ی آن آشنا نماییم پس با ما تا به انتها همراه باشید.
رود و رودخانه چیست؟
بیایید تا قبل از بررسی مفاهیم رودخانه نوردی با مفهوم رود و رودخانه آشنا شوید. رود از آن دسته کلماتی است که در هر زمانی در زبان پارسی همان رود خوانده می شود. در تعریف رود آمده است که در واقع آبی است روان که از به هم پیوستن آب چند چشمه در دره های کوهستانی به وجود آمده و جریان پیدا می کند تا به دشت ها، دریاچه ها و دریاها و حتی اقیانوس ها بریزد. رودخانه به بستر و مسیر حرکت رود گفته می شود که معمولاً عبارت رودخانه با رود اشتباه می شود و جای آن استفاده می شود. رودخانه ها معمولاً در اولین مرحله در پای کوه ها تشکیل مخروط افکنه ها را داده و پس از طی مسیری با انباشت مواد آبرفتی خود به توسعه دشت ها کمک می کنند. به حجم آبی که در واحد زمان از مقطع عرضی یک رودخانه عبور می کند دبی رود نیز گفته می شود که معمولاً آن را به متر مکعب در ثانیه بیان می کنند.
مقدار دبی در واقع برابر است با حاصل ضرب سرعت جریان آب در سطح مقطع رودخانه. دبی یک رودخانه در طول سال تغییر می کند و معمولاً در فصل بهار، به علت ذوب یخ و زیاد شدن بارندگی و جاری شدن سیلاب، افزایش می یابد. در ایام گرم سال دبی رودخانه به حداقل می رسد. برای اندازه گیری دبی جریان هایی مثل رودخانه، قنات و چشمه راه های مختلفی وجود دارد ولی معمولی ترین آن ها استفاده از پروانه آبی است. حال به مخروط افکنه و دلتا می پردازیم.
گاه در برخی از رودهای بزرگ در طی مسیر طولانی که دارند، به پیچ رودها برخورد می کنیم که در اثر شیب کم زمین به وجود می آیند. در ادامه زمانی که رود به مصب محلی که رود به دریا می ریزد می رسد، در دهانه ی خود دلتا را تشکیل می دهد. بنابراین مخروط افکنه ها در پای کوه ها و دلتاها در دهانه ی رود مصب به وجود می آیند. بین مخروط افکنه و دلتا تفاوت های دیگری نیز وجود دارد:
- شیب در مخروط افکنه ها بیشتر است.
- مواد مخروط افکنه ها درشت تر هستند، در صورتی که شیب در دلتا بسیار کم و نزدیک به صفر است.
رودخانه نوردی چیست؟
در سفرهای طبیعت گردی بی شک برای هر کسی پیش می آید که گذری از رودخانه و رود نیز داشته باشید. همانطور که در مقدمه نیز اشاره کردیم، شما در برابر هر رودی نمی توانید تنها با استفاده از عاملی به نام شانس و همچنین پیدا کردن جای پای درست خود را از این طرف رودخانه به طرف دیگر آن برسانید! البته رودخانه نوردی خود یک ورزش و حتی تفریح مجزا است و برای خود قوائد معلوم و مشخصی دارد. اما این قوانین بسیار کارآمد و به درد بخور برای هرگونه گذر از رودخانه ای است. بگذارید اول تکلیف این پیش فرض را روشن کنیم که اگر به این فکر می کنید که می توانید از سمت دیگری راه خود را پیش بگیرید و مجبور به رودخانه نوردی نشوید، باید بگوییم که این راه کار برای همیشه جواب مسئله ی شما نیست. اصل همیشه بر این است که رودهای پر پیچ و خم معمولا جریان آب آرامی دارند و به راحتی تمام هر کسی می تواند تا از آن عبور کند. اما با رودخانه های خروشان چه باید کرد؟ بیایید یک بار تا برای همیشه نکاتی کوتاه و خواندنی را با هم مرور کنیم تا در زمانی که باید به کمکتان بیاید، واقعا بیاید!
- نکته ی اولی که باید آن را بدانید این است که وقتی دو رود با هم حالت تلاقی پیدا می کنند، در نتیجه ی آن سطح آب کمی بالا می آید و جریان آب نیز آرام تر است و در نهایت صدای ملایم آب را می توانید تا بشنوید.
- یادتان باشد که از محل اتصال رودخانه ها با یکدیگر تا جایی که امکانش هست اصلا و ابدا عبور نکنید بلکه برعکس، جایی که رودخانه تقسیم می شود را برای نقطه ی گذر کردن خود انتخاب نمایید.
- اگر از جنگل عبور می کنید به یاد داشته باشید که در جنگل، از درختانی که حالا به هر دلیلی که به روی رود افتاده اند شما می توانید تا از آن ها به عنوان پل استفاده کنید و از آن ها برای رد شدن استفاده کنید.
- لطفا قبل از این که به سمت مسیر مورد نظر خود راه بیفتید، به آب و هوای جایی که برای سفر خود انتخاب کرده اید دقت کنید البته نه تنها برای همان روز بلکه برای چند روز آتی را هم از اخبار هوا شناسی حتما پیگیری کنید. به یاد داشته باشید که حتی یک باران ناگهانی نیز می تواند جریان آرام رود را به جریان شدید یا حتی سیل تبدیل کند.
- توفان در منطقه ی کوهستانی مخصوصا زا نوع نواحی دور افتاده اش می تواند تا باعث بالا آمدن سطح آب بشود. به یاد داشته باشید که این شرایط ممکن است تا مخصوصا در دره های کم عرض تر باعث سطح آب بالاتر و خطرناک تری نیز بشود.
- به مسیری که می خواهید بروید توجه کنید که آیا منطقه ای برفی است یا خیر زیرا اگر رود تحت تاثیر ذوب شدن برف است، باید صبح ها قبل از این که خورشید برف بیشتری را آب کند و در نتیجه سطح رودخانه را بالاتر بیاورد باید از آن حتما عبور کرد.
بررسی رود قبل از رودخانه نوردی
- لطفا حتما قبل از عبور از رود به نشانه های ایجاد شده در اطراف آن دقت کنید.
- به زباله ها و اشیایی که با جریان آب می آیند توجه کنید. بسیار پیش آمده است که زباله هایی که در رود بوده اند، باعث به وجود آمدن مشکل در هنگام عبور از رودخانه شده اند.
- به یاد داشته باشید که در هنگام رودخانه نوردی معمولا کم عمق ترین قسمت آب، عریض ترین قسمت رود است.
- شاید فکر کنید که چرا و دلیل این کار چیست اما شما باید در هنگام رودخانه نوردی به صدای عبور آب رودخانه از قسمت های مختلف به خوبی و دقت تمام گوش کنید زیرا شما می توانید با استفادهاز صدای آب وضعیت آرام و یا خروشان بودن رودخانه و رود را دریابید.
- حتما لباس ها و کیسه خوابتان را در بسته های ضد آب قرار دهید. مطمئن شوید که کوله ی همراهتان تعادل کافی داشته باشد. آن را محکم ببندید به طوری که لوازم داخل آن به هیچ عنوانی بیرون نریزد.
- به یاد داشته باشید که در یک رودخانه نوردی موفق شما باید حتما با اطمینان در آب قدم بگذارید. مطمئن شوید که خطر پرش با پاهای لیز، ایستادن روی سنگ ها و رگ به رگ شدن قوزک پا در صورتی که محکم و با اطمینان قدن بردارید برای شما وجود ندارد.
- حتما به مناطق پر حباب پشت صخره ها دقت کنید. ترکیب آب و هوا خاصیت شناوری هر موجودی را در نهایت از بین می برد. اگر در ناحیه ی پر تلاطمی به آب افتادید، به یاد داشته باشید که حتما بدنتان هم به زیر آب می رود.
- برای عبور از رودهایی با جریان تند باید جایی را انتخاب کنید که اگر پایتان سُر خورد در قسمت کم عمق یا در خلاف جهت گرداب بیفتید. سعی کنید در طی رودخانه گردی از قسمت های سنگلاخی، پراکنده و سیلابی عبور نکنید.
- به خاطر خودتان هم که شده از حمل اشیاء تیز بپرهیزید. هنگام عبور، کفش پیاده روی مناسب بپوشید. این کفش ها پاهای شما را گرم نگه می دارد و از خیس شدن آنها جلوگیری می کند.
- گذشتن از آب بسیار امن تر از پریدن بر روی صخره ها و سنگ های درون رودخانه و شاید آسیب زدن به زانوهایتان است پس این قانون طلای در رودخانه نوردی را به یاد داشته باشید که گاهی باید با جریان آب فقط یکی شد تا بتوان از آن نجات پیدا کرد!
در هنگام افتادن درون جریان تند رو به یاد داشته باشید که:
- اولین کاری که باید انجام دهید این است که کوله پشتی تان را سریعا در آورده و بیاندازید.
- به هیچ عنوان صبر نکنید. به کمک پاهایتان تعادل خود را حفظ کنید. به یاد داشته باشید که از پاهایتان برای خارج و دور کردن موانع از بدنتان استفاده نمایید تا تعادلتان حفظ گردد.
- در حرکت آخر در هنگام رودخانه نوردی به سمت ساحل، حاشیه ی رود و یا جایی که جریان آب آرام است بروید تا بتوانید تعادل خود را به دست آورده و در نهایت بتوانید محکم بایستید.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
شیما پاژخ
