زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را پیش از آنکه دیر شود دریابید
زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را پیش از آنکه دیر شود دریابید
سالی که نکوست از بهارش پیداست. خوشبختانه سال ۱۳۹۶ از آغاز تاکنون برای دوستداران محیط‌زیست و شاغلین در زمینه گردشگری، سالی سرشار از خبرهای خوب بوده است. از زمان باز شدن سدها و بازگشت آب به زاینده‌رود در روزهای پایانی تعطیلات نوروز، حال و هوای شهر به‌طورکلی تغییر کرده است. تماشای غروب دل‌انگیز کنار آب و شنیدن صدای آواز زیر پل‌ها، بوی زغال و بلالی‌های بوداده، صدای گوش‌نواز سرریز شدن آب روی سنگ‌ها، جوانانی که با سازهایشان چند قدم به چند قدم کنار آب و یا روی پل نشسته‌اند و می‌نوازند، نگاه‌های کنجکاو و به وجد آمده مسافرانی که شاهد تمام این زیبایی‌ها هستند، همگی گواهی بر این‌که با بازگشت زاینده‌رود، حس سرزندگی طبیعت، به دل اصفهان بازگشته است. این حس زیبا نه‌تنها گردشگران فرهنگی تاریخی شهر اصفهان، بلکه گردشگران طبیعت گرد مشتاق طبیعت رودخانه را به سایر شهرهای استان در مسیر زاینده‌رود کشانده است. پس جای تعجب ندارد که طی یک ماه گذشته آمار ورود گردشگران خارجی به اصفهان نسب به چند دهه‌ی گذشته به‌طور بیسابقهای افزایش‌یافته باشد. بهاری پربرکت و باران که دشت‌ها و کوه‌ها و زمین‌های کشاورزی را سیراب کردند و طراوت را به وجود آورده‌اند. بااین‌وجود هنوز نگرانی بابت کمبود منابع آبی و مخاطرات محیط زیستی آن وجود دارد.
زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را پیش از آنکه دیر شود دریابید
به گفته‌ی معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان «آب زاینده‌رود برای ادامه کشت در منطقه شرق اصفهان تا اواسط خردادماه سال جاری است». این در حالی است که با خشک شدن‌های مداوم زاینده‌رود نه‌تنها خطر آسیب‌دیدگی و تخریب پل‌های تاریخی وجود دارد، بلکه با خشک شدن تالاب گاوخونی شاهد آلودگی‌های زیست‌محیطی جدی خواهیم شد که خوب است آسیب‌های احتمالی آن بر توسعه و رشد گردشگری را نیز موردمطالعه و بررسی قرار دهیم.
گاوخونی نام تالابی است در فلات مرکزی ایران که بخش بزرگی از آن در استان اصفهان و مابقی در استان یزد قرار دارد. این تالاب در لیست کنوانسیون مربوط به تالاب‌های مهم بین‌المللی معروف به کنوانسیون رامسر که یک پیمان بین‌المللی است که “یونسکو” ضامن اجراشدن آن است، سال ۱۹۷۱ به ثبت رسیده است. طبق این تعهد که کشور ایران امضا کرده، دولت حق ندارد قوانینی تصویب کند که براثر آن قوانین تالاب‌ها خشک شوند. زمانی که آثار و اماکن منحصربه‌فرد موجود در ایران ثبت بین‌المللی می‌شوند، امتیازات و فرصت‌های بسیاری را ایجاد می‌کند. همان‌طور که فرهاد عزیزی، مدیرکل امور پایگاه‌های میراث جهانی پیش‌ازاین گفته بود که «ثبت جهانی آثار تاریخی نه‌تنها موجب افزایش فعالیت‌های گردشگری می‌شود، بلکه موجب جذب منابع مالی و رونق اقتصادی محلی و عامه مردم می‌شود» به‌طوری‌که ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی سبب می‌شود علاوه بر محافظت و نگهداری و معرفی آن جاذبه گردشگری، نوعی تبلیغات برای مقصد محسوب شود. گردشگران برای بازدید از یک اثر که ثبت میراث جهانی شده جذب می‌شوند که با برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی فعالیت‌های گردشگری، منابع مالی مهمی را برای محوطه و نیز برای اقتصاد محلی به ارمغان می‌آورند. زیرساخت‌های مقصد اعم از اقامتی، پذیرایی، ارتباطی، جاده‌ای، حمل‌ونقل زمینی یا هوایی بهبود می‌یابد و به شکل‌گیری کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ محلی مرتبط با خدمات گردشگری منجر می‌شود.
تالاب‌های بین‌المللی، همه به دلیل داشتن یکسری از معیارهای خاص در کنوانسیون رامسر به ثبت می‌رسند، درنتیجه با از دست دادن آن معیارها از لیست نیز حذف خواهند شد. بنابراین نگرانی فعلی ازاین‌روست که تالاب گاوخونی از آن لیست حذف شود. موضوعی که علاوه بر مخاطرات زیست‌محیطی ازجمله افزایش ریز گردها و از بین رفتن پوشش گیاهی و جانوری این منطقه، می‌تواند برجذب گردشگران به‌ویژه گردشگران ورودی تأثیر منفی گذارد. آن‌هم درست زمانی که به دلیل رکود اقتصادی و نرخ بالای بیکاری جوانان، گردشگری کشور به‌ویژه شهر اصفهان رشد چشمگیری داشته است و افق‌هایی را برای ایجاد موقعیت‌های شغلی پیش رو می‌گذارد. برخی از مسئولین در سال‌های اخیر پیشنهاد کرده‌اند که با انتقال آب خلیج‌فارس به داخل فلات ایران، هم با بیابان‌زایی مقابله و هم تالاب‌ها و دریاچه‌های خشک‌شده احیا خواهند شد. پیشنهادی که در کنار ریسک‌های زیست‌محیطی، بسیار پرهزینه خواهند بود. ازاین‌رو پیشنهاد می‌شود که با هزینه‌ای بسیار کمتر، پساب شهر را تصفیه کنیم و آب را به طبیعت و تالاب بازگردانیم. راهکاری مقرون‌به‌صرفه که هم تالاب و پوشش گیاهی و جانوری منطقه را نجات خواهد داد و هم باعث جهانی ماندن این تالاب و سرزندگی شهر خواهد شد
زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را پیش از آنکه دیر شود دریابید
نویسنده : گلیتا حسین پور
