«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما

«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما

«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما، سالخورد و تنها و شکسته، بر پهنه ی کوه «روخی»، آفرینش گیتی را از «کُن»نخستین خداوند تا «فیکون» امروز، به ما می نمایاند.

واژه ی اهورایی و مقدس «کنگ» که بارها و بارها در نسک های اهورایی آیین زرتشت، چون «اوستا» و «بندهش» و «مینوی خرد» و … و نیز در شاهکار جاویدان دانای فرزانه ی توس «شاهنامه»ی «فردوسی» بزرگ، به گوناگونی آمده، به چم(معنا)ی «بهشت» و «آرامش» است.

«کنگ» در فرهنگ واژگان «دهخدا» به ۳ چم آمده :

دست(بازو)ی انسان ، بال (اندام پرواز و نه پر) پرندگان ، شاخه ی درختان
در دیگر فرهنگ های واژگان دو چم دیگر برای «کنگ» آورده شده : پرنده‌ای قوی پنجه که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کند و نیز دژ سخت و ستوار کوهستانی .

واژه ی «کنگ» در زبان چینی به معنای «صلح» و «صلح جو» می باشد.

چینی ها به ترکستان امروزی، Kang ju به معنای سرزمین کنگ ، سرزمین صلح می گویند.

همچنین چینی ها به «سمرقند» کهنگ می گویند

«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما

روستای «کنگ» ۲۸ کیلومتری غرب مشهد و در ۱۹ درجه و ۳۶دقیقه عرض و ۱۳درجه و ۵۹ دقیقه طول جغرافیایی جای دارد.

«کنگ» از روستاهای دهستان جاغرق، بخش طرقبه و شهرستان بینالود(طرقبه شاندیز)، استان خراسان رضوی است که در یکی از دامنه‌های شمال شرقی کوهستان بینالود، در همسایگی رودخانه ی کنگ و در محور دره ی آن ساخته شده است.

دسترسی به این روستا از یک جاده آسفالته در محور مشهد طرقبه نغندر انجام می پذیرد.

«کنگ» که در بلندای ۱۸۰۰متری از دریاهای آزاد جای دارد، با کوه‌های بلند، رودخانه های روان، درختان فراوان و بادهای زندگی آفرین، از آب و هوای معتدل برخوردار است. میانگین هوای آن ۳-۴ درجه سانتی‌گراد خنک تر از هوای مشهد است.

چیدمان خانه‌های «کنگ» با دانستن اقلیم و باد و تابش خورشید و… در راستای شمالشرقی- جنوبغربی اندیشیده شده تا بیشترین بهره‌گیری از انرژی و صرفه‌جویی در مصرف آن را داشته باشد .

کوه‌ها و ارتفاعات و چشم‌اندازهای زیبا کنگ یکی از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی شهر مشهد به شمار رفته و برای فعالیت‌های تفریحی و ورزشی بسیار مناسب است .

«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما

«کنگ» در شاهنامه :

در کهن یادگار پیر توس، فردوسی بزرگ، چندین داستان از چندین «کنگ» آمده است :

بهشت کنگ – کنگ گُزین – کنگ افراسیاب – کنگ دژ هودج یا دژهوخت کنگ (پایتخت ضحاک – همین اورشلیم امروزی)-  و شهر کنگ (به چینی کنگجو)  از شهرهای مهم توران زمین بوده که در «اوستا» با نام «کنگهه» (Kangha) آمده و نباید آن را با «دژکنگ» اشتباه گرفت.

نام «گنگ دژ» (Gang Dezh) نیز در شاهنامه هست که جدای «کنگ» و «کنگ دژ» بوده و این دژ، نه در توران، که دورتر از آن (در ماچین وچین) بوده و سرزمینی است که «افراسیاب» به داماد خود «سیاوش» بخشید تا شهر «سیاوشگِرد» را در آن بنیاد نهد.

 

«کنگ» در «اوستا» :  آبان یشت – کرده ی چهاردهم – بند ۵۴  تا ۵۹

توس پهلوان جنگاور … از وی خواستار شد :

ای اِردْویسوَر آناهیتا ! ای نیک ! ای تواناترین !

مرا این کامیابی ارزانی دار که من بر پسران دلیر خاندان « ویسه » در گذرگاه «خْشَتْروسوک» ،  برفراز « کنگ ِ» بلند و اَشَوَن ، پیروز شوم …

اوستا– یشت ها – آبان یشت – کرده ی چهاردهم – بند ۵۴

خْشَتْروسوک : به چم روشنی شهر ؛ گذرگاهی بر فراز کوه بلند و مقدس «کنگ» ، که به نوشته ی آبان یشت ( بندهای ۵۴ و ۵۷ ) آوردگاه «توس» سردار ایرانی با پسران «ویسه» پهلوان تورانی بوده است .

اَشَوَن : پیرو « اَشَه » ؛ به معنای راستی ، دادگری و حقیقت … در کیش مزداپرستی ، همه راه ها به « اشَه » می پیوندد .

 

پیشینه ی ثبت شده این روستا سه هزار سال است؛ اما پژوهشگران تاریخ و فرهنگ و هنر کنگ کهن، مدعی دیرینه ی  بیش از هشت هزارو پانصد ساله تا آغاز آفرینش این سرزمین کهن هستند :

 

نخست؛ از آنجا که نام روستای ما «کنگ» در کتاب مقدس زرتشتیان «اوستا» آمده، دانستن دیرینه و پیشینه ی «زرتشت» و آیین او برای دانستن پیشینه و دیرینه ی روستای ما نیاز است. بنابراین به بررسی کهن ترین بازخوانی های تاریخ-نگاران پیرامون زمان زرتشت می پردازیم :

• سخن اندیشمندان یونانی پیرامون زمان زرتشت :

«ارستو» شاگرد افلاتون می‌نویسد که زرتشت ۶۰۰۰ سال پیش از درگذشت افلاتون می‌زیست.

«اودوکسوس» کنیدوسی شاگرد افلاتون که پیش از افلاتون درگذشت و از یاران نزدیک او بشمار می‌آمده‌، از گفته ی پلینیوس بزرگ می‌گوید که زرتشت ۶۰۰۰ سال پیش از افلاتون می‌زیسته است.

«هرمودوروس»(Hermodoros) شاگرد افلاتون می‌گوید زرتشت ۵۰۰۰ سال پیش از جنگ یونان و تروا می‌زیسته‌است.

«پلوتارخوس»(Plutarkhos) یا پلوتارک یونانی که در سال ۴۶ پس از مسیح زاده شد و در سال ۱۲۵ در گذشته‌است، زمان زرتشت را پنج هزار سال پیش از جنگ ترویا یاد می‌کند.

کهن ترین سندی که از زمان زندگی زرتشت در دست است از «خانتوس» لیدیایی یا کسانتوس یا زانتوس (Xanthus) می‌باشد که در سده ی پنجم پیش از میلاد می‌زیست و یکی از همراهان «هرودوت» و همزمان «اردشیر یکم» است.

این سند می‌گوید که زرتشت ۶۰۰ سال پیش از لشکرکشی خشایارشا به یونان می‌زیسته‌است.

اما در نسخه‌های دیگر به جای ۶۰۰ رقم ۶۰۰۰ آمده‌است.

بنابراین، اگر ۶۰۰۰ را بر ۲۵۰۰ سال افزون کنیم (جمع ببندیم) میشود ۸۵۰۰ سال؛ و این بدان معناست که «کنگ» نازنین و گران-ارج ما، پیشینه ای بیش از ۸۵۰۰ سال (پیشینه ی زرتشت و آیین او) دارد. ولی اگر تنها به سخن یک تن (خانتوس) بسنده کنیم، باید دیرینه ی زرتشت و کنگ را دست کم ۳۰۰۰ سال بدانیم.

این شد که به جستجوی کهنی «کنگ» در نسک های زرتشتی برآمدیم.

در ۳ نسک(کتاب) از نسک های جاویدان آیین زرتشت، به چونی و کجایی «دژکنگ» پرداخته شده است :

از «کنگ» در «مینوی خرد» (از نسک های پارسی میانه) یاد شده است :

«کنگ دژ» در خاور، نزدیک دریاچه ی «سدویس» در مرز ایرانویج …

این «اندرزنامه»، ۶۲ پرسش و پاسخ خیالی ست که «دانا» می پرسد و «مینوی خرد» پاسخ می دهد.

در سات (صفحه)های ۴۵ ، ۷۹ ، ۸۰ و ۱۳۹ این کتاب، به «کنگدز» پرداخته شده است.

«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما

پرسش ۶۱ :

پرسید دانا از مینوی خرد که «کنگدز» کجا قرار دارد …

مینوی خرد پاسخ داد که کنگدز در سوی مشرق ، نزدیک (دریاچه ی) سدویس گمارده شده است در مرز ایرانویج…

[دریاچه ی سدویس میان دریای فراخکرد و پودیگ قرار دارد – بندهش، سات ۸۳] [دریای فراخکرد، دریایی ست در ناحیه ی جنوب، در کناره ی البرز و یک سوم زمین را در بر می گیرد – زادسپرم – بخش ۳ – بند ۱۹ و بندهش، سات ۸۱]

در روزگارانی که بخش بزرگی از ایران امروز (و همه ی جهان) هنوز زیر آب بوده، نشونی های «دریای فراخکرد» به کویر مرکزی ایران می رسه…

 

همچنین در کتاب «روایت پهلوی»؛ و نیز در «بند هشن» ، از «کنگ دژ» در خراسان ، چند فرسنگ دورتر از دریای فراخکرت، یاد شده است.

 

«کنگ» در کتاب باستانی «بندهش» :

بخش چهاردهم این کتاب باستانی که به داستان آفرینش از دیدگاه آیین زرتشتی می پردازد، نام ۷ کشور را (در آغاز آفرینش) بر می شمارد :

۷- کشمیر

۶- وَرجَمکرد

۵- ایرانویج

۴- رود ناوتاز

۳- دشت پیشانسه

۲- زمین سوکَوَستان

۱- کنگ دژ

در همین بخش چهاردهم کتاب، نشانی این سرزمین ها را چنین می دهد :

– «کنگ دژ» به ناحیت خراسان است، بر زبَر دریای فراخکرد. بدان ناحیت، به بس فرسنگ، «دشت پیشانسه» به کابلستان است…

– «ایرانویج» به ناحیت آذربایجان است.

– «سوکوستان» به راه از ترکستان به چینستان ، به ناحیت اباختر است.

– «وَرِجَمکرد» میان پارس است.

– «کشمیر» و هندوگر در هندوستان است…

 

با این نشانی ها، «کنگ دژ» ما ، در مرکز آفرینش آغازین جای داشته و «ایرانویج»  در باختر(غرب) آن، «پیشانسه» در خاور(شرق) آن، «سوکوستان» در اباختر(شمال)، «ورجمکرد» در نیمروز(جنوب) و «کشمیر» در نیمروزخاوری ِکشور «کنگ» جای داشته اند.

 

پس از اسلام نیز، در کتاب جغرافیای «حافظ ابرو» ، «نفحات الانس» عارف بزرگ «عبدالرحمان جامی» ، در سفرنامه های «چالز ادوارد» ، «کلنل ییتس» ، «ناصرالدین شاه قاجار» و نیز در دیوان «میرزا حبیب خراسانی» از «کنگ» و مردمانش به نیکی یاد شده است.

بازمانده های دژ باستانی «کنگ» (کنگ دژ) ، یادگار قوم پاک آریا – در ۶ کیلومتری روستای امروزی «کنگ» و نیز بازمانده ی قلعه ی کهن «تیغ میان» (دژ شاپوری) که گویا برج دیدبانی یا ارگ حکومتی بوده، می توانند سندی بر این ادعاها باشند.

ربات شاه عباسی (ربات پای کوه کنگ) یادگار دوران پرافتخار نخستین پادشاهی شیعی در ایران زمین، از نشانه های اهمیت جایگاه این سرزمین در شاهراه باستانی توس – نیشابور، است!

از دیگر یادگارهای کهن روستای «کنگ»، آرامگاه «شیخ عبدالله غرجستانی»، از بزرگ ترین عارفان سده هفتم می باشد مجموعه ی این یادمان ها، ارزش و برجستگی تاریخی «کنگ» را به نیکی نشان می دهد که می تواند یک مقصد ویژه ی گردشگری فرهنگی-تاریخی-مذهبی بشمار آید.

در کنار این ارزش های فرهنگی-تاریخی، طبیعت بکر و رودخانه ها و باغ های گسترده و کوهستان های بالا بلند، «کنگ» را از دیدگاه های دیگر (ورزشی، پزشکی،ماجراجویی،پژوهشی،هنری،ادبی و…) نیز، مقصد شایسته ای برای «گردشگری» ساخته است.

 

برای نشان دادن اهمیت گسترش گردشگری در روستای «کنگ» و نیاز به برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این زمینه، به داشته ها و کاستی های این زمینه می پردازیم :

«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما

داشته ها :

نخست – تاریخ و فرهنگ چندهزارساله (نام «کنگ» در اوستا و کتاب های زرتشتی و نیز شاهنامه آمده است)

دوم – معماری بی مانند روستا در سنجش معمارانه با همه روستاهای برتر کشور

سوم – طبیعت بکر و رودخانه های آن با آبشارهای زیبا

چهارم – بازمانده های دژ باستانی «کنگ دژ» (قلعه حصار)

پنجم – بازمانده های دژ باستانی «قلعه شاپوری» (قلعه تیغ میان)

ششم – گورستان تاریخی روستا با سنگ های کم نظیر

هفتم – آرامگاه شیخ عبدالله غرجستانی (عارف نامدار سده هفتم هجری)

هشتم – ربات شاه عباسی (ربات پای کوه) در میانه ی راه کنگ به نیشابور

نهم – مساجد و تکایای تاریخی

دهم – هنرهای بومی و صنایع دستی

یازدهم – سیل میلیونی گردشگران (زایران آقاامام رضا و مجاوران آن حضرت)

و…

این داشته ها ، کامیابی هرگونه سرمایه گذاری در گردشگری کنگ را تضمین می کند.

«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما

کمبودها :

یکم – ناشناخته و گمنام ماندن کنگ (بویژه برای گردشگران ایرانی) در نتیجه ی کاستی تبلیغات

دوم- راه های ارتباطی شایسته و بایسته

سوم- نبود سامانه ی حمل و نقل عمومی!!

چهارم – کمبود فضاهای پذیرایی (رستوران،کافه،کافه باغ و…)

پنجم- کمبود شدید امکانات رفاهی اولیه (سرویس بهداشتی، آبخوری، نمازخانه و…)

ششم- نبود بازارچه های محلی

هفتم – نبود مهمانپذیر و جایگاهی شایسته برای سکونت موقت در روستا

هشتم- نبود راهنمای گردشگری کاردان و آشنا با زبان های خارجی

نهم- ناآگاهی مردم روستا از مزیت های گردشگری

دهم- ناآگاهی گردشگران از فرهنگ بومی روستا

و…

«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما

نیازها :

نخست : بازسازی بافت باارزش معماری روستا

دوم : فراهم ساختن زیرساخت های فرهنگی-عمرانی گردشگری

سوم : همراه ساختن جامعه ی بومی با برنامه های گردشگری

چهارم : برنامه های ویژه ی فرهنگی و جشنواره های بومی برای جذب گردشگر

پنجم : باززنده سازی صنایع بومی روستا و چیدن فروشگاه های ویژه در بافت

ششم : بازارچه های فصلی برای آشنایی گردشگران با تولیدات روستا

و…

در این راستا، گروهی از جوانان فرهیخته ی «کنگ» با همراهی و پشتیبانی بزرگان و پیشکسوتان روستا، یک شرکت تعاونی راه انداخته اند تا با کمک مسوولان کشوری، استانی و شهرستان، بتوانند ستم های تاریخی بر این کهن بوم و بر اهورایی را – اندکی – جبران کنند. در فرصتی دیگر، به جزییات و برنامه های این شرکت تعاونی خواهیم پرداخت.

«کنگ» یکی از مقدس ترین یادگارهای نیاکان اهورایی ما

نویسنده :محسن طالحی