چالشهای سفر افراد دارای معلولیت در ایران / گردشگر معلول
وجود شمار زیادی از افرادی که دارای محدودیت‌های جسمی و ذهنی هستند، در سراسر جهان موضوعی قابل تامل بوده و سال‌ها است توجه جامعه جهانی را در راستای فراهم آوردن شرایط مناسب برای ادامه زندگی بهره‌مند از نیازهای اولیه، توام با حفظ حیثیت و کرامت انسانی آنان به خود جلب کرده است؛
چراکه موضوع حقوق انسانی افراد دارای معلولیت از بزرگ‌ترین چالشهای جوامع امروزی است. در این راستا و از اوایل دهه هفتاد میلادی جامعه بین‌الملل و در راس آن سازمان ملل متحد فعالیت‌هایی را در حمایت از افراد دارای معلولیت پیش گرفته است تا این قشر جامعه نیز از حقوق انسانی مشابه سایر افراد و در تمام زمینه‌ها برخوردار شوند. از این رو سوم دسامبر هر سال با هدف ارتقای رشد اذهان عمومی درباره مسائل مربوط به معلولان و افزایش آگاهی نسبت به مشکلات این افراد، به‌عنوان روز جهانی معلولان نامگذاری شده است. دلیل این توجه چیزی نیست جز آنکه امروزه افراد کم‌توان بیش از آنکه به دنبال جلب ترحم باشند، خواهان ایفای نقش، کسب مسوولیت و همین‌طور بهره‌مندی از خدمات مشترک با سایر اعضای جامعه هستند. بنابر اعلامیه حقوقِ معلولان، این افراد از حق حیات اجتماعی و اقتصادی در جوامع برخوردارند؛ از این رو فراهم بودن امکان تفریح و گردش نیز جزئی از حقوق طبیعی آنان به شمار می‌رود که در این زمینه باید از حمایت‌های لازم بهره‌مند شوند.
چالشهای سفر افراد دارای معلولیت در ایران / گردشگر معلول
امروزه گردشگری معلولان در بسیاری از کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته است و به‌عنوان یکی شاخه‌های حائز اهمیت گردشگری در این صنعت شناخته می‌شود. شعار امسال سازمان جهانی گردشگری نیز با عنوان «گردشگری برای همه و ارتقای دسترسی جهانی» معلولان را به‌عنوان بخشی از جامعه هدف خود مورد توجه قرار داده است. سال‌ها است که کشورهای پیشرو در عرصه گردشگری، در راستای توسعه سفر افراد دارای معلولیت، نه تنها به فراهم آوردن شرایط لازم برای سفرهای درون شهری گردشگران به صورت شخصی اکتفا نکرده‌‌اند، بلکه پا را فراتر نهاده و به برنامه‌ریزی برای برگزاری تورهای ویژه این افراد با برخورداری از تمامی استانداردهای مورد نیازِ برگزاری یک تور اقدام کرده‌‌اند؛ تورهایی که علاوه بر حوزه‌های فرهنگی و طبیعت‌گردی در حوزه گردشگری ماجراجویانه نیز تعریف شده و امکان تجربه چنین سفرهایی را برای افراد علاقه‌مند که از قضا دارای معلولیت نیز هستند، فراهم می‌آورند.
چالشهای سفر افراد دارای معلولیت در ایران / گردشگر معلول
از این دست تورها می‌توان به تورهای غواصی، پاراگلایدر، صخره‌نوردی و نظایر اینها اشاره کرد که در حوزه‌های گوناگون دیگر نیز قابل تعریف هستند. گردشگری معلولان در برخی کشورها از جمله ایران و به‌رغم فعالیت‌های صورت گرفته از سوی موسسات گردشگری که به طور تخصصی در این زمینه فعالیت می‌کنند، کماکان با عوامل بازدارنده‌ای رو‌به‌رو است که از آن جمله می‌توان به مشکلات مربوط به هزینه بالای سفر به ویژه در تورهای ویژه معلولان، بیمه سفر گردشگران معلول، محدود بودن راهنمایان متخصص و کمبود تجهیزات مورد نیاز برای سفر این افراد اشاره کرد. در عین حال، فراهم‌سازی امکان سفر معلولان علاوه بر اینکه نیازمند مناسب‌سازی زیرساخت‌های گردشگری و تعریف مقاصد جدید است، به عامل دیگری نیز نیاز دارد و آن عامل انگیزشی است.
چالشهای سفر افراد دارای معلولیت در ایران / گردشگر معلول
افراد دارای معلولیت به دلیل مواجه بودن با محدودیت‌های جسمانی به طور معمول افرادی منزوی و در ظاهر امر، محکوم به خانه‌نشینی هستند و ترس از حضور در اجتماع به نوعی در وجود آنها رخنه کرده است؛ امری که خود عاملی بازدارنده در راستای ترغیب این افراد برای سفر به شمار می‌رود. به این منظور اطلاع‌رسانی موسسات گردشگری مجری برگزاری تورهای گردشگری معلولان و تبلیغ در این زمینه راهگشا خواهد بود. مخلص کلام آنکه معلولان نیز به‌عنوان اعضای جامعه انسانی و همانند سایر افراد جامعه، نیازمند بهره‌مندی از سفر و خدمات وابسته به آن هستند که این مهم تاکنون و به دلیل مشکلات ذکر شده، آنطور که باید تحقق پیدا نکرده است. بدیهی است که رونق گردشگری معلولان نگاهی جامع و فراگیر در تمامی حوزه‌های خدمات‌رسان وابسته به سفر را می‌طلبد، تا علاوه بر انگیزه‌بخشی به این افراد، اعتماد آنان را برای پای گذاشتن در مسیر سفر جلب کند؛ در غیر این صورت طبیعی است که این شاخه از گردشگری راه به جایی نخواهد برد.
چالشهای سفر افراد دارای معلولیت در ایران / گردشگر معلول
چالشهای سفر افراد دارای معلولیت در ایران / گردشگر معلول
نویسنده : عقیل جهانبخش / پژوهشگر و نظریه پرداز
