منطقه پیرغار گردشگاهی تفریحی، طبیعی و تاریخی در روستای ده چشمه از توابع شهرستان فارسان است. پیرغار یکی از جاذبه‌های طبیعی گردشگری در استان چهارمحال و بختیاری است.
مکان تفریحی پیرغار در روستای ده چشمه از توابع شهرستان فارسان واقع است. این روستا با ارتفاع ۲۰۰۰ متر از سطح دریا، در جنوب غربی فارسان قرار دارد و از غرب و جنوب به کوه لاخرسان محدود می‌شود. این مکان علاوه بر داشتن طبیعتی زیبا و دلچسب و رودخانه‌ای خروشان دارای یکی از مهم‌ترین کتیبه‌های تاریخ معاصر و عصر مشروطیت است.
آبشار پیرغار
آبشار پیرغار از مهم‌ترین جاذبه‌های دیدنی منطقه پیرغاربوده که یکی از زیباترین آبشارهای فصلی ایران و استان چهارمحال بختیاری است و به علت وجود چشمه‌ها و رودخانه‌های این استان نسبت به استان‌های دیگر مدت زمان بیشتری جاری و در محیط طبیعی شگفت‌انگیزی واقع شده است.
آبشار پیرغار نامش را از غاری آهکی و ناشناخته آن می‌گیرد. آبی که از آبشار پیرغار سرازیر می‌شود، کشتزارهای روستای ده چشمه را نیز سیراب می‌نماید. از مسیرهای ایجاد شده در کوه می‌توان با یک کوه‌پیمایی متوسط خود را به بالاترین نقطه آبشار و در ادامه مسیر با دنبال کردن آب به سرچشمه آن رسید.
این منطقه به‌دلیل وجود آب فراوان، دارای درختان و طبیعت سرسبزی است که جذابیت طبیعی خاصی به منطقه داده است. همچنین گردشگاه پیرغار دارای هوایی بسیار تمیز و سرشار از اکسیژن است. زیبایی طبیعت این منطقه روح را نوازش می‌دهد.
کتیبه مشروطیت
کتیبه‌های پیرغار بر روی قسمتی از کوهپایه رشته‌کوه زاگرس، روی تخته سنگی، سه سنگ نبشته به زبان فارسی کنده‌کاری شده است. این کتیبه‌ها که واقع در تفریحگاه پیرغار هستند، مربوط به دوره قاجاریه و عصر مظفری‌اند. کتیبه در چهار قسمت مجزا به سینه صخره‌ها و به ترتیب زمان وقایع از راست به چپ حجاری شده‌اند. کتیبه سوم تقریبا در حد فاصل و زیر دو کتیبه ابتدایی قرار گرفته که خود شامل دو بخش مجزا است. نوع خط کتیبه‌ها نستعلیق که گاه با شکسته آمیخته شده است. کتیبه ها در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شدند.
محتوای کتیبه‌ها سه کتیبه‌ای که در منطقه پیرغار وجود دارند، از زبان دو تن از شخصیت‌ها و رهبران تاثیرگذار در جنبش مشروطه‌خواهی یعنی سردار اسعد و سردار ظفر نوشته شده‌اند. محتوای کتیبه اول که به دستور سردار ظفر و از زبان وی نوشته شده است، ابتدا اشاره‌ای به اوضاع ایران در دوره مظفرالدین شاه و تقاضای مردم بر حکومت مشروطه و امضای حکم مشروطه توسط مظفرالدین شاه می‌کند.
سپس سردار ظفر که گوینده این متن است، اشاره به زمانی می‌کند که خودش و سردار اسعد در خارج از ایران حضور دارد که همزمان با استبداد محمدعلی شاه و تقاضای محمدعلی شاه از مردم بختیاری برای حمایت، وی توضیح می‌دهد که رهبران بختیاری از خارج از کشور برای مقابله با استبداد به مردم پیوستند. در بخش اول کتیبه به اوضاع کلی ایران اشاره شده و گفته شده که تبریز هرگز ساکت نشد و مردم رشت نیز به قیام پیوستند. ادامه متن کتیبه شامل شرح لشکرکشی سردار اسعد بختیاری به تهران و نقش طوایف بختیاری در فتح تهران است. سنگ نوشته مشروطیت پیر غار شرح فعالیت‌های مجاهدین چهارمحال و بختیاری برای مبارزه با استبداد محمدعلی شاهی است.
این سنگ نوشته علاوه بر شرح وقایع مربوط به فتح اصفهان و تهران و همراهی مجاهدان چهارمحال و بختیاری با نهضت مشروطه، جریان‌های فکری سیاسی و اجتماعی حاکم بر جنوب غربی ایران مقارن با اعاده مشروطه سقوط استبداد صغیر را نیز نشان می‌دهد و مشروطه‌خواهی بختیاری‌ها را نیز به تصویر می‌کشد. همچنین در کتیبه اشاره به جنگ با سالارالدوله و شکست دادن وی توسط بختیاری‌ها نیز شده است. در بخش پایانی کتیبه به روی کار آمدن احمدشاه و نایب بودن عضدالملک و رییس الوزرایی صمصام‌السلطنه نیز اشاره شده است. کتیبه با شرح حال کوتاهی از حکومت سردار ظفر بر شهرهای مختلف ایران به‌ویژه کرمان پایان می‌یابد.
در کتیبه دوم که از زبان علیقلی خان سردار اسعد نوشته شده است، پس از ذکر دو بیت شعر، ابتدا به ذکر شجره‌نامه خاندان سردار اسعد پرداخته شده و سپس گزیده‌ای از آنچه بین طوایف بختیاری بر سر انتقال قدرت از ایلخانی به حاجی ایلخانی بیان شده و بعد از آن اشاراتی به قلمرو حکومت بختیاری ها شده است. محتوای کتیبه سوم نیز که در حدود دو خط است، ابتدا به ذکر تاریخ وفات سردار اسعد در سال ۱۳۳۶ هجری قمری اشاره دارد و سپس به حذف عناوین و القاب توسط رضاشاه در سال ۱۳۰۴ اشاره می‌کند. عملیات مرمت کتیبه‌های مشروطیت شامل دفع و حذف عوامل آسیب‌زا، دفع رطوبت، لایه‌برداری، حذف گل‌سنگ و آسیب‌های بیولوژیکی و منظری و خوانا سازی کتیبه‌های تاریخی در مجموعه گردشگری پیرغار در حال انجام است.
گردشگاه پیرغار نامش را از غاری می‌گیرد که در این منطقه است و عمری طولانی دارد. این غار از جنس آهک است و چندین چشمه جوشان از آن سرازیر می‌شود. اهالی روستای این منطقه به این غار با جنبه قداست احترام می‌نگرند.
به نظر می‌رسد دید مردم منطقه به این غار حالت نظرگاه دارد. وجود چشمه‌های اطراف این غار و نظرگاه دانستن آن توسط مردم، شاید دلیل بر این باشد که در گذشته‌های دور این محل زیارتگاه ایزدبانو آناهیتا بوده است. در پیرغار اهالی روستا و بعضی اوقات، گردشگرانی که به تفریحگاه پیرغار می‌روند، در غاری که در این منطقه وجود دارد شمع روشن می‌کنند. روشن کردن شمع به‌ویژه در مناسبت‌هایی مثل عید نوروز بیشتر است. اهالی روستا قبل از تحویل سال شمع روشن کرده و سبزه‌های خود را نیز برای تبرک در غار قرار می‌دهند. به نظر می‌رسد اهالی روستا با این عمل، از طریق متبرک کردن سبزه‌های خود، داشتن سالی نیک و سلامت آرزو می‌کنند.
در کنار درب ورودی مجموعه تفریحی پیرغار یک بردشیر (شیر سنگی) قرار دارد که مربوط به دوره قاجاریه است.
به‌طور کلی گردشگاه «پیرغار» با چشمه پرآب، آبشار زیبا و درختان سرسبز در فصول مختلف سال به‌ویژه بهار و تابستان، گردشگران و طبیعت‌دوستان بسیاری را به خود جلب می‌کند. این منطقه در تابستان و بهار یکی از شلوغ‌ترین مراکز گردشگری استان چهارمحال و بختیاری به‌شمار می‌رود و سالانه هزاران نفر به این منطقه سفر می‌کنند.
منطقه پیرغار به‌خاطر موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری مکان مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت گردشگران به‌شمار می‌رود. مسافرانی که قصد سفر به منطقه تاریخی و گردشگری پیرغار را دارند، باید به شهرستان فارسان در فاصله ۴۵ کیلومتری شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری است، سفر کنند. جاده این منطقه آسفالته بوده و این منطقه گردشگری از امکانات مختلف پارکینگ، رستوران و باغ گردشگری، فروشگاه و … نیز برخوردار است.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
زهرا آذرنیوش
