نیایشگاه مهری مراغه

ورجوی، نیایشگاه مهری

در حدود ۶ کیلومتری جنوب شرقی مراغه روستای بزرگی به نام ورجوی واقع شده است.

در قسمتی از روستا یک گورستان بزرگ و تاریخی وجود دارد و در آن قبرهایی دیده می‌شود که بر روی آن‌ها صندوق‌های سنگی منقوش و یا قوچ سنگی نهاده شده است.

همچنین بر روی تعدادی از سنگ‌ها تصاویر تیر و کمان و نیزه و شمشیر و سپر حک گردیده است. قدمت این سنگ‌ها به قرن هشتم تا یازدهم هجری قمری بازمی‌گردد.

از نمونه‌های جالب این سنگ‌ها می‌توان به صندوق سنگی منقشی اشاره نمود که متعلق به زمان بیگ فرزند کدخدا میرزا بیگ می‌باشد که در سال ۱۰۸۵ هجری قمری از دنیا رفته است.

از دیگر جاذبه‌های این روستا وجود درخت تنومند و کهنسال نارونی است که در کنار قبرستان و بر لب یک نهر پرآب روئیده است و توجه عموم را به خود جلب می‌کند. در جنوب این درخت نیز مجموعه جالب توجه امامزاده معصوم قرار دارد.

در چند متری درخت نارون و در مقابل آن، راهروی عریضی با شیب متوسط در سنگ کنده شده است. دو طرف راهرو را دیواره سنگی طبیعی فراگرفته که قسمتی از آن نیز دارای پوشش سنگی است. عرض این راهرو در قسمت ابتدایی ۷/۲۰ متر و در انتها ۶/۲۰ متر است. در انتهای راهرو ورودی مستطیل شکلی به عرض ۱/۸۰ متر در سنگ کنده شده است که با عبور از آن محوطه وسیع و جالبی قرار دارد.

در سمت چپ راهرو و نزدیک به ورودی تالار بزرگ، اطاق چهارگوش کوچکی وجود دارد که تمامی آن را در سنک کنده‌اند و سقف آن به صورت یک گنبد در صخره ایجاد شده است. شیوه کار چنین است که دیوار چهار طرف اطاق از یک محل معین به طور مورب به طرف مرکز سقف ادامه یافته است.

در وسط سقف مزبور نورگیری به منظور روشن ساختن فضای داخل اطاق تعبیه شده است.

در وسط دو ضلع غربی و شرقی تالار، دو فرورفتگی در مقابل هم قرار دارند که فرورفتگی غربی به شکل ذوزنقه و فرورفتگی شرقی شبیه نیم دایره است. از انتهای فرورفتگی غربی به وسیله راهرویی، اطاق مدوری قرار دارد که تمامی آن از سنگ کنده شده است.

مقابل فرورفتگی نیم‌دایره شکل شرقی به کمک سنگ‌های لاشه تیغه کرده‌اند. در سمت جنوب فرورفتگی شرقی، حفره‌ای وجود دارد که از آن به راهرویی داخل شده که با یک قوس نیم‌دایره به محوطه اصلی امامزاده راه می‌یابد. محوطه اصلی امامزاده عبارت است از یک اطاق دایره شکل به قطر ۵/۹۰ متر که در قسمت جنوبی آن با ارتفاع یک پله از کف، محرابی مستطیل شکل به طول ۲ و عرض ۲/۶۰ متر با سقف هلالی شکل وجود دارد.

در قسمتی از دیوار غربی تالار بزرگ، کتیبه زیبایی به خط ثلث حفاری شده که بیشتر آن فروریخته است و باقی مانده آن کلماتی از آیه ۱۲۹ سوره آل عمران را دربر دارد.

وضع کلی بنا به خوبی نشان می‌دهد که این امامزاده در اصل به نیایشگاهی بسیار قدیمی تعلق داشته است. این مجموعه با توجه به واحدهای مختلف آن و حالت غار مانندش، بیش از هر چیز به بنای یک معبد مهری شباهت دارد که از نظر حجم کار و دقت هنرمندانی که در امر حجاری آن دخیل بوده‌اند، می‌توان جزو نمونه‌های ارزنده ستایشگاه‌های کهن دانست.

وجود قسمت‌هایی همچون محل لباس کَن روحانیون، محل تعلیم گروندگان به آیین مهر و محل فعالیت‌های نجومی علمای زرتشتی و محل برگزاری مراسم باشکوه خاص مهرپرستان، نشانگر عظمت و ارزش این معبد در مقایسه با سایر معابد می‌باشد.

این معبد در دوره اسلامی و زمان حکومت ایلخانیان دستخوش تغییراتی شد تا نشانه‌هایی از اسلام بر تن این معبد به یادگار بماند که به دلیل عدم مراقبت فقط بخش کوچکی از آن باقی مانده است.

طبق تحقیقات و بررسی‌هایی که در این محل صورت گرفته است مشخص شده که در گذشته‌ یکی از علمای مشهور و باتقوای مراغه به نام آخوند ملامعصوم مراغه‌ای، در این معبد دفن شده است. قبر وی در زیر یک صندوق چوبی که بر روی آن پارچه سیاهی انداخته‌‌اند و اهالی محل به آن قبر امامزاده معصوم می‌گویند، می‌باشد. هم‌اکنون زنانی برای عبادت با نذور فراوان به این معبد روی می‌آورند.

منبع: سیری در ایران