یکی از جاذبه های کم نظیر و دیدنی جهان که روایت گر تاریخ ملت هاست، ستونی تک در وسط میدان هاست که به ابلیسک معروف است.
ابلیسک به یک تک ستون سنگی گفته می شود که از یک بلوک سنگی با مقطع مربع (یا مستطیل شکل) ساخته شده است. شکل این ستون های سنگی هنگامی که به سمت بالای ستون حرکت می کنید، مقطعی کوچکتر داشته و مشابه به یک هرم کشیده و بلند خودنمایی می کند. در نوک ابلیسک نیز، یک هرم کوچک قرار داده شده است. این ستون های سنگی در اصل توسط معماران اصلی آن ها در مصری باستان تخنو (tekhenu) نامیده می شدند. یونانیانی که برای اولین بار این ستون ها را دیدند نام ابلیسکوس (obeliskos) را برای آن ها استفاده کردند. این کلمه پس از آن وارد زبان لاتین و سپس انگلیسی شد. در حال حاضر، بسیاری از ابلیسک ها در سرتاسر دنیا پراکنده شده اند.
کشور ایتالیا بیشترین تعداد ابلیسک را در دنیا دارد. در این کشور ۱۳ ابلیسک قرار دارد. در حالی که تنها حدود ۶ ابلیسک در مصر وجود دارد. در لیستی که در ادامه می آوریم، هشت ابلیسک یا ستون های مصری در سرتاسر دنیا را به شما معرفی می نماییم. این ابلیسک ها یا در حقیقت ابلیسک های مصری معروف جهان هستند یا تقلیدی از این ستون های سنگی هستند که در کشورهای دیگر جهان و برای یادبود ساخته شده اند. با ما همراه باشید تا با ابلیسک های دنیا آشنا شویم.
ترکیه
هر کسی که به ترکیه سفر کرده باشد، در وسط میدان باستانی هیپودروم استانبول با ابلیسک والد برخورد خواهد داشت. این ابلیسک ساخته شده از سنگ لاشه، شبیه سازی و تقلیدی از ابلیسک های مصری معروف جهان است که در نزدیکی ستون مارپیچ سرپنتین (Serpentine) در سمت جنوبی میدان باستانی هیپودروم کنستانتینوپول در استانبول واقع شده است. در حقیقت تاریخچه ساخت ابلیسک های مصری معروف جهان به حدود قرن ۱۵ قبل از میلاد مسیح بر می گردد. این ستون های بلند که بر روی آن ها نقش ها و تاریخ به صورت حجاری ها، نقاشی ها و خطوط باستانی نقش بسته است در مصر باستان ساخته می شد. در زمان امپراتوری تئودوسیوس (Theodosius) و در قرن چهارم میلادی یکی از ابلیسک های مصری به قسطنطنیه که همان نام قدیمی استانبول کنونی است، آورده شد. ابلیسک والد متعلق به قرن ۱۰ میلادی بوده و ابتدا با پوششی از برنز پوشانده شده بود. متاسفانه این ابلیسک در سال ۱۲۰۴ و در طول جنگ های صلیبی غارت شد و تمام روکش برنزی آن نابود شد.
ایتالیا
اگر بخواهیم از بلندترین و قدیمی ترین ابلیسکی که در رم ایتالیا وجود دارد نام ببریم باید به ابلیسک لانترن اشاره کنیم. این ابلیسک ارتفاعی به اندازه ۳۷ متر (۱۲۱ فوت) دارد و همانند دیگر ابلیسک های مصری معروف جهان از گرانیت قرمز ساخته شده است. تاریخ ساخت آن را به دو پادشاه توتموسیس سوم (Tutmosis III ) و توتموسیس چهارم (Tutmosis IV) ارجاع می دهند.
آرژانتین
ابلیسک بوئنس آیرس آرژانتین با ارتفاع ۶۷ متر (۲۲۰ فوت) و در میدان پلازا دو لا رپوبلیک (میدان جمهوری آرژانتین) واقع شده است. ابلیسک آرژانتین معروفترین یادمان آرزانتین در میان مردم است. این ابلیسک به شیوه ابلیسک های مصری معروف جهان در وسط میدان ساخته شد تا نشان دهنده بزرگداشت چهارمین سالگرد بنیاد اولیه شهر باشد. از زمان ساخت آن در سال ۱۹۳۶ تاکنون بر روی این ابلیسک اشکال و نقاشی های بسیاری بر بالا و پایین این نماد شکل گرفته است که به نوعی به این بنا آسیب رسانده است. با این حال همچنان می توان ابلیسک میدان جمهوری آرژانتین را نمادی برای مبدا شروع تاریخ جمهوری آرژانتین دانست.
پاریس
یکی از ابلیسک های مصری معروف جهان در فرانسه و در شهر پاریس قرار گرفته است. ابلیسک لوکسور در پاریس بیش از ۲۲ متر (۷۲ فوت) بلندی دارد و در اصل یکی از دو جفت ابلیسکی بود که در خارج از کاخ لوکسور در مصر و در شهر تبز (Thebes) قرار داشت. این بنای یادبود توسط نایب السلطنه مصر به پادشاه چارلز پنجم اهدا شد. ابلیسک دیگری که در حقیقت ابلیسک دوقلوی این بنا محسوب می شود هم اکنون در سردر بنای مذهبی لوکسور قابل رویت است. این ابلیسک قدمت بسیار طولانی دارد و به تاریخ ۳۳۰۰ سال قبل بر می گردد. جنس آن از گرانیت قرمز بوده و ابلیسک لوکسور پاریس حاوی نوشته هایی به خط هیروگلیف مصری از حکومت رامسس دوم و رامسس سوم است. هرمی که در نوک ابلیسک لوکسور پاریس قرار گرفته است، به رنگی طلایی بوده و در زیر نور آفتاب می درخشد. این ابلیسک هم اکنون در میدان دو کنکورد پاریس قرار گرفته و یکی از مکان های توریستی این شهر محسوب می شود.
واشینگتن دی سی
بنای یادبود واشنگتن، یک ساختمان شبیبه به ابلیسک است که در واشنگتن دی سی قرار دارد. این بنا به افتخار اولین رئیس جهور آمریکا یعنی جورج واشینگتن ساخته شد. ارتفاع این ابلیسک ۱۶۹ متر (۵۵۵ فوت) بوده که بلندترین ساختمان در ناحیه کلمبیا است. طبق قانون، هیچ ساختمان دیگری در دی سی اجازه ندارد که بلندتر از ارتفاع این ابلیسک ساخته شود. این بنا در حدود ۱۲۵ سال پیش و در ۹ اکتبر ۱۸۸۸، افتتاح شد. از عجایب این ابلیسک که از ابلیسک های مصری معروف جهان الهام گرفته شده است، زمان ساخت آن است. برای ساخت این بنا، یک قرن برنامه ریزی شد و ساختن آن به طول انجامید. زمانی ساخت این ابلیسک به پایان رسید که زمان ۲۱ امین ریاست جمهوری ۲۱ کشور شده بود.
اتیوپیا
پادشاهی آکسوم یک پادشاهی و ملتی تاجر در منطقه اریتری و شمال اتیوپی بود که از حدود ۱۰۰ تا ۹۴۰ سال قبل از میلاد وجود داشتند. این قوم برای اینکه اهداف مذهبی خود را کتوب کنند، ستون های بزرگ یا همان ابلیسک هایی را قبل از میلاد مسیح ساختند. در میان این چند عدد ابلیسک، ابلیسک اصلی با مشخصات عمر ۱۷۰۰ ساله، ۲۴ متر (۷۹ فوت) بلندی و وزن ۱۶۰ تن از گرانیت ساخته شده است. این ابلیسک با دو در دروغین در پایه هایش تزئین شده است و ویژگی های دکوراسیون و حجاری هایی شبیه به پنجره از هر طرف دارد. اگر چه این ابلیسک ها در کشوری غیر از مصر ساخته شده اند اما شباهت و الگو برداری آن ها از ابلیسک های مصری معروف جهان بوده است.
واتیکان
ابلیسک میدان سنت پیتر در واتیکان که با نام ابلیسک واتیکان نیز، مشهور است، تنها ابلیسک باستانی مصری در رم است که از زمان رومیان تاکنون باقی مانده است. با کمی کند و کاو در تاریخچه اش مشخص شده است که فرعون دستور ساخت آن را داد. مطمئنا در میان ابلیسک های مصری معروف جهان این یکی نیز در مصر ساخته شده بود و فرعون قصد داشت تا آن را در هلیوپولیس قرار دهد. در حدود سال های بین ۳۰ تا ۲۸ سال قبل از میلاد، ابلیسک گرانیتی قرمز رنگ تحت دستورات آگوستوس برای نصب در فوروم جولیان به الکساندریا آورده شد.
در زمان کالیگولا و در تاریخ ۳۷ بعد از میلاد، این ابلیسک خریداری شد و به رم آمد. این ابلیسک، بزرگترین ابلیسک تک مصری بود که ارتفاع ۲۵٫۵ متری (۸۳ فوت) و وزنی به اندازه ۳۲۶ تن داشت. اوبلیسک در ابتدا در باغ های کالیگولا و در مکانی که مادرش زندگی می کرد قرار داشت و پس از آن به وسط میدان بازی های کالیگولا آورده شد. بخش عمده ای از محل بازی های کالیگولا در زیر میدان و باسیلیکای آن قرار گرفته است. محل اصلی نصب این ابلیسک در یکی از نقاط مرکزی بیضی این میدان و در نزدیکی جنوب باسیلیکا قرار گرفته است.
مهلا نهاردانی
