بَّت ماش

بَّت ماش«batt maash»دیگر خوراک رایج در بلوچ های ایران است. این غذا از برنج،‌ ماش،‌ روغن و ادویه‌های معطر تشکیل شده که در اغلب مواد به همراه لیمو بیا ترشی انبه خورده می‌شود. بلوچ‌ها معتقدند که خوردن ماش در سحر میزان گرسنگی را در طول روز کاهش می‌دهد. این غذا بیشتر در میان افراد مسن و یا خاص طرفدار دارد هم در ماه مبارک رمضان و هم در فصل زمستان بخصوص در هنگام بارش باران بر سر سفره مردمان بلوچ حاضر می شود و می گویند بهترین زمان برای صرف بتّ ماش زمانی است که باران می بارد و همین زمان است که به اصطلاح عام آن این خوراک شل می چسپد . معمولاً کسانی که قادر به تهیه تباهگ«tabaheg» نیستند در این ماه بیشتر از این غذای پر چرپ استفاده می نمایند. «بت ماش» بخاطر نرمی بیش از حد معمول آن هنگام سحری میل می شود. برای تهیه بت ماش، پیاز را در روغن و ادویه سرخ می‌کنند و به آن آب اضافه می‌کنند. در مراحل بعد، ابتدا برنج و سپس ماش کوبیده شده را به این ترکیب اضافه می‌کنند. غذایی که در نهایت به دست می‌آید سوپی مقوی و سالم و مناسب روزهای سرد است. طرز تهیه این غذا تقریبا مثل دمپتخک است که در آن از برنج، ماش و سبزی‌های معطر استفاده می‌شود و در کنار انواع ترشی سرو می‌گردد.

زنان بلوچ علاوه بر غذاهای مرسوم سفره های ایرانی، غذای مخصوص این مناطق مانند “هتوک اناردانی” یا همان آبگوشت اناری ، تباهگ و… را آماده می کنند،با توجه به درآمد افراد هم ممکن است این غذاها در همه خانواده ها نباشد و یا اینکه متفاوت باشد. هتوک اناردانی از مخلوط گوشت گوسفند با انار خشک و همچنین ادویه های مانند آچار که توسط خود زنان بلوچ تهیه می شود، آماده می شود. بعد از اینکه سحوری که آماده شد، مقداری از آن را به عنوان تحفه به همسایگان می دهند، با توجه به اینکه اکثر مردم از سحوری خود به دیگران تحفه می دهند، اکثر سفره های قوم بلوچ رنگین است.

 نان تیموش

“نان تیموش”این نان که فقط در بلوچستان تهیه و پخت می شود تنها مخصوص ماه رمضان نیست اما به علت سبکی و هضم سریع آن در این ماه طرفداران زیادی دارد. نان تیموش حتی از کاغذ نیز نازک تر است و پخت آن مهارت خاصی را می طلبد. نان “تیموش” نیز همچون سایرخوراکی ها خاص بلوچستان در ماه مبارک رمضان علاقمندان و طرفداران زیادی دارد این نان بسیار نازک و کاملاً ترد را بیشتر با خورشت مصرف می کنند و یا اینکه بصورت تازه و گرم آن را می خورند و چون این نان بسیار سبک است و زود نیز هضم می شود. امروزه نان “تیموش” را با ظروف کاملا پهن و مخصوصی بنام “تین” تهیه می کنند اما در گذشته پخت آن با استفاده از سنگ های بسیار نازک، بزرگ و پهن موجود در کوه های لایه ای منطقه “تلار” صورت می گرفت. مردمان بلوچ “تیموش” را نازک ترین نان جهان می دانند که با استفاده از آرد ، نمک، آب و مقدار بسیار اندکی روغن که برای جدایی لایه نازک خمیر بعد از پخت از “تین” یا سنگ کاربرد دارد تهیه می شود.
نان تیموش ،نان لذیذی است که یکی از خوشمزه‌ترین نان‌های چابهار تموش است و به همراه غذاهایی مثل آبگوشت، شیر داغ و … خورده می‌شود. . دوتینی هم نوعی نان روغنیست که می‌توانید به همراه چای آن را میل نمایید. امروزه نان تیموش«nan timuosh» را با ظروف کاملا پهن و مخصوصی بنام «تین» تهیه می کنند که در گذشته پخت آن با استفاده از سنگ های بسیار نازک بزرگ و پهن موجود در کوه های لایه ای منطقه بنام «تلار» یافت می شود، صورت می گرفت.
از جمله غذاهای پر طرفدار دیگر در بین مردم بلوچستان به‌ویژه شهرستان میرجاوه می‌توان به بُزقورمه اشاره داشت. این غذا با گوشت بز، کشک محلی یا همان قوروت، در هنگام سحر و افطار طبخ می‌شود.
هدیه معنوی روزه اولی ها از بزرگتر فامیل این بانوی بلوچ “سوجی” و “سمیا” را از غذاهای پرطرفدار میرجاوه می توان معرفی کرد “سوجی” نوعی حلوا است که با استفاده از آرد برنج طبخ شده و برای پذیرایی از میهمانان در هنگام افطار استفاده می شود و سمیا نیز نوع دیگری از غذاهای پرطرفدار میان میردم میرجاوه است که رشته های باریکی از هل، شیر، زعفران و شکر است که مانند ماکارانی طبخ می شود.

چانگال

از دیگر رسومات این ماه در بلوچستان تهیه « چانگال»«changal» است این خوراک نیز اکثر در ماه مبارک رمضان بر سر سفره افطار مورد استفاده قرار می گیرد و مواد اولیه آن خرما، خمیر نیمه پخته، روغن محلی حیوانی و افزودنی های معطر می باشد. چانگال جزء شیرینی های محلی ثابت سفره های افطار است طرفداران این شیرینی مخصوص بلوچی بجزء از ایام رمضان نیز آنرا تهیه و صرف می نمایند اما پرمصرف ترین زمان این شیرینی خوشمزه ماه مبارک رمضان است. همچنین چنگال همانند «تباهگ» در میان غیر بلوچ های منطقه طرفداران بی شماری دارد. چانگال جزء شیرینی های محلی ثابت سفره های افطار است طرفداران این شیرینی مخصوص بلوچی بجزء از ایام رمضان نیز آنرا تهیه و صرف می نمایند اما پرمصرف ترین زمان این شیرینی خوشمزه ماه مبارک رمضان است. نحوه درست کردن این شیرینی، این است که ابتدا با آب و آرد، خمیر ایجاد شده و آن را کف ماهی‌تابه پهن می‌کنند و پس از نیم‌پز شدن، هسته‌های خرما را جدا کرده و با نان مخلوطش می‌کنند. در نهایت هم کمی پیاز با روغن تفت داده و روی آن می‌‌ریزند تا نرم شود.
شایان ذکر است که حلوا شکری، حلوا شیرگی، خرما بریز، خرما شیرگی، کتوک، هارگ، انواع لبنیات محلی، نان روغنی، مربای خرما و انواع ترشی‌های مختلف مثل ترشی لیمو و ترشی انبه از دیگر خوراکی‌هایی است که بر سر سفره‌های افطاری قوم بلوچ دیده می‌شود.

پکوره

پکوره غذایی کم و بیش شبیه به فلافل است که در مناطق مختلفی طبخ می‌شود، در ایران در استان آبادان نیز این غذا پخته می‌شود.
آردنخود، آرد گندم، گشنیز، ادیه های معطر،روغن و… از مواد اصلی این غذا است و معمولاً سر سفره افطار از آن استفاده می شود حضور این غذا بر سر سفره مردم بلوچ از قدمت کمی برخوردار است چرا که دستور پخت آن از کشورهای عربی و پاکستان گرفته شده و بدلیل نبود مواد اولیه آن در روستاها بیشتر در شهرهای بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد این مواد با یکدیگر مخلوط می‌شوند، به صورت توپک‌ها کوچک درمی‌آیند و در روغن سرخ می‌شوند و در نهایت همراه با نان سرو می‌شوند. پکوره غذایی است که در ماه رمضان در بین مردم سیستان و بلوچستان محبوبیت زیادی دارد و یکی از غذاهای اصلی عید فطر در این استان است.

منبع : سیری در ایران