قلعه حمزه خانی در شهرستان قیر و کارزین
قلعه حمزه خانی در شهرستان قیر و کارزین، بخش مرکزی، دهستان هنگام، ۲۰۰ متری شرق روستای هورز واقع است. این قلعه که مربوط دوره قاجاریه است در آن زمان قلعه ای نظامی بوده است.
قلعه حمزه خانی از دو بخش با مصالح کاملاً متفاوت تشکیل گردیده است؛ و ساختمان ضلع شمالی که عبارت است از بنایی دوطبقه در کنار برج نگهبانی که با استفاده از مصالح سنگ و ساروج ساخته شده است و طبقه زیرین که در واقع استبل اسب‌ها و محل استقرار میر آخور است و طبقه فوقانی که محل استراحت سربازان و نگهبانان است.
در کنار این ساختمان دو طبقه برج نسبتاً بلند به ارتفاع هفت متر در دو طبقه قرار دارد که طبقه زیرین چند اتاق تو در تو و طبقه بالا در واقع محل استقرار سربازان برای نگهبانی و مراقبت از محیط پیرامون است.
در این قسمت در هر چهار ضلع بنا روزنه‌های دید و تیرکش‌هایی تعبیه شده که به سربازان میدان دید کافی و امکان تیراندازی را از طریق این روزنه‌ها فراهم می‌کنند. این ساختمان به طور کامل از سنگ‌های بادبر و ملات گچ ساخته شده است، فضاهای اسطبل شامل محل استقرار، میر آخور و آخور اسب‌ها است.
فضای اسطبل با استفاده از ستون‌های چهار گوش و طاق‌های ضربی و گنبدهای متعدد احداث شده است.قلعه حمزه چون نگینی در منطقه هنگام و شهرستان قیروکارزین می‌درخشد.
به گفته مهندس ابراهیمی ریاست محترم اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان قیروکارزین امید است تصمیمات مهمی در جهت معرفی ، مرمت و بازسازی این اثر بسیار مهم در شهرستان گرفته شود.
این اثر در سال‌های گذشته توسط سازمان میراث فرهنگی شناسایی و در سال ۱۳۸۷ تمامی اقدامات ثبتی آن تهیه تا پس از مطرح شدن در جلسه شورای ثبت در فهرست آثار ملی قرار گیرد . در نهایت با شمارهٔ ثبت ۲۶۶۲۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
منبع : سیری در ایران
