قدیمی ترین استخر دنیا در شهر موهن‌جو دارو Mohenjo-daro قرار دارد که البته به این دیار، شهر مردگان نیز گفته می‌شود. در این شهر باستانی بقایای سازه‌ی کهنی وجود دارد که نشان می‌دهد قدیمی ترین استخر دنیا برای اولین بار در این شهر ساخته شده است. امروزه شهر موهن‌جو دارو در ایالت سند که در پاکستان واقع شده است، قرار دارد.

پژوهش‌های باستان‌شناسی نشان داده‌اند که قدمت استخری که در موهن‌جو دارو وجود دارد به ۵۰۰۰ سال می‌رسد، بنابراین این سازه، قدیمی‌ترین استخر دنیا محسوب می‌شود. در حال حاضر اعتقاد بر این است که این استخر، بزرگترین استخر و در عین حال قدیمی‌ترین استخر دنیا می‌باشد. نکته‌ی جالبی که درباره‌ی استخر مذکور وجود دارد این است که این استخر، عمومی بوده است و بخشی از یک مجتمع بزرگتر به شمار می‌رفته که در مراحل بعد در حفاری‌های بعدی کشف شدند.

سایر بناهای اطراف استخر در سال ۱۹۲۰ میلادی کشف شدند و پیش از آن کسی از وجود آنها در زیر خاک خبر نداشت. شاید بتوان گفت که استخر موجود در موهن‌جو دارو بزرگترین حمام عمومی دنیا نیز هست. این استخر را از جنس آجر ساخته‌اند و چند راه برای دسترسی به آن در نظر گرفته‌اند تا ارابه‌ها بتوانند به راحتی به آن برسند. همچنین در اطراف استخر پله‌هایی وجود دارد که در گذشته برای دسترسی مردم به آب و شنا در آن در نظر گرفته شده بودند. باستان‌شناسان معتقد هستند که قبلا تمامی پله‌ها دارای نرده‌هایی از جنس چوب بوده‌اند که به مرور زمان از بین رفته‌اند. در کاوش‌ها مشخص شد که این استخر دارای یک سوراخ نیز هست که به احتمال زیاد در گذشته از آن برای تخلیه‌ی آب استفاده می‌کرده‌اند؛ البته بعضی‌ها هم معتقد هستند که سوراخ برای جمع کردن آب باران بوده است و درواقع هنوز علت حقیقی وجود سوراخ در این استخر مشخص نشده است.

قدیمی‌ترین استخر دنیا ویژگی خاص دیگری نیز دارد و آن هم معماری به‌خصوص آن است. سازندگان زبردست این استخر بنایشان را با استفاده از ملاتی ساختند که آب از آن بسیار کم نفوذ کند و آن را نیز با قیر پوشانده‌اند و در نهایت تمامی بخش‌ها را با گچ تقویت کردند.

بعضی از باستان‌شناسانی که بر روی پیشینه‌ی قدیمی‌ترین استخر دنیا کار کردند بر این عقیده هستند که ممکن است این سازه برای نوعی مراسم مذهبی خاص ساخته شده باشد یا حتی شاید تصور می‌شده که این استخر برخی از بیماری‌ها را شفا می‌دهد.

گذرگاهی در مجاورت حمام وجود دارد که به یک ساختمان بزرگ منتهی می‌شود. این ساختمان دارای چند اتاق، استخر و مجموعه‌ای از پله‌ها است. با توجه به ماهیت و  گمانه‌زنی‌هایی که در رابطه با این استخر بیان می‌شود، گفته شده که این ساختمان به احتمال زیاد محل اقامت کشیشان بوده تا در آنجا به چگونگی اجرای آیین‌ها در حمام نظارت کنند. با توجه به شواهد موجود برخی نیز معتقد هستند که این ساختمان محل آموزش کشیش‌های آینده بوده است.

ناگفته نماند که قدیمی‌ترین استخر دنیا از اولین بناهایی بود که مربوط به شرق آسیا بود و نامش در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید و از آن زمان تاکنون نیز به صورت قابل قبولی از آن حفاظت شده است. با این اوصاف، هنوز اطلاعات چندانی در رابطه با مردم و تمدنی که در این ناحیه از پاکستان امروزی وجود داشته، در دست نیست و همین موضوع، بر اسرارآمیز بودن آن اضافه می‌کند.

مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)

زهرا میرزایی