فرش میراث آریایی،جادوی ایرانی
فرش نام محصولی است که همواره از تلفیق هنر و سنت ایرانی به دست م یآید و فرایند تولید آن یکی از صمیمان هترین ارتباطاتی است که تولید کننده با محصول و مخاطب برقرار م یکند . این تردستی ایرانی که همواره به عنوان شاخصه اصلی هنر و خلاقیت از آن یاد می شود این روزها حال مساعدی ندارد و به یکی از چال ههای اقتصادی کشور تبدیل شده است . این نکته که تا چه اندازه فرش م یتواند موتور چرخه اقتصادی کشور باشد وابسته به دیدگاهی است که تاجرین به ارزش های هنری آن دارند.
اگر بخواهیم به موضوع قدمت فرش درا یران و تاریخ شناسی آن بپردازیم م یتوانیم در یک جمله خلاصه بگوییم که فرش جغرافیایی است از تاریخ ایرانی که همواره مخاطب را مدیون خود می کند؛ا ماب هترا ست موشکافانه به بررسی چنین رویداد تاریخ یهنری در کشورمان بپردازیم؛به عنوان مثال، قالی تبریز را یادآور م یشوم: این دس تباف ترم هدوزشده پرنقش و نگار که قدمت آن به قبلا ز دوران صفویه در ایران بازم یگردد یکی از ارزشمندترین دستاوردهای کشور است که در رن گشناسی و نوع بافت با دیگر استا نها هم مرز شده است. فرش تبریز به خودی خود یکی از قطب های قدرتمند اقتصادی و برندشده ایرانی است که در سراسر جهان شناخته شده است؛ اما ای نکه چه رویکردیا ز سوی بافندگان باعث چنین اتفاقی برای این محصول شده جای بررسی بیشتری دارد .باید از اقلیم تبریز سخن گفت و از آب و هوای سرد و تا کمی دلهر هآور آن که در بافت دخالت زیادی دارد و ما وجود چنین نقش و نگارهایی را مدیون شرایط جغرافیایی آن محل هستیم؛ اما برای ای نکه تبریز را یگان هسُرای فرش ایرانی نخوانیم باید به دس تبا فهای گلیم و گبه کرمانشاه اشاره کنیم که ب هخودی خود منحصرب هفردترین و دراماتی کترین فرش ایرانی است. م یبینیم که گردشگران و علاق همندان به تاری خشناسی برای درک بهتر مسائل فرهنگی یک جامعه به هنرهای دستی آن کشور رجوع م یکنند و دلیل آن تاثیرپذیری اجتماع از شرایط جغرافیایی و نوع برخورد با مشکلات آن است. خوشبختانه ایران در این زمینه در جایگاه نخست دنیا قرار م یگیرد؛ چرا که در هر دیاری، زنانی را م یبینیم که با همان عشق مادران های که به بچه خود شیر م یدهند در حالب افت فرش هستند.
بافت فرش تا قبلا ز هجوم جوامع شهریا یران به مدرنیته از اولوی تهای زندگ یمان بود؛ اما متاسفانه این روزها دارد به سیا هچاله تاریخا یران تبدیل م یشود. بافت ترمها صفهان مسلما با بافت ترمه کاشان و تبریز متفاوتا ست و هرکدام بسته به نوع روایت در هنرا ز خلاقیت خاصی برخوردارند. آنچه تعیی نکننده میزان زیبایی فرشا یرانیا ست سلیقه ایرانی است. اگر برای خرید قالیچه یا فرش همراه خانواده به بازار بروید حق تقدم در انتخاب رنگ و نوع نقش و نگار آن با خانم ها است؛ چرا که ذهنیت زنانها ی برای آ نها تعریف م یکند که چهب افتیب رای ویژگ یهای شخصی شما مناسب است؛ اماا ز همه تعری فها و تمجیدها که بگذریم باید به حال نامساعدا قتصادی فرش درا یران توجه کنیم و را هحل ب یبروبرگشتی را برای آن در نظر بگیریم . ´µ برای احوا لپرسی از چرخه اقتصادی فرش در ایران به نزد یکیا ز بازاریان فعال رفتیم وا زا و وضعیت بازار را جویا شدیم. محسن محمدی که شغل اجدادیا ش فعالیت در حوزه فرش و فر شفروشی بودها ست دربارها ین موضوع که تا چه اندازه فرش در زندگی ایرانی تاثیرگذار است، گفت: فرش یکیا ز عناصرا صلی تشکیل دهنده خان ههایا یرانی است و جای خالی آن م یتواند رویکرد فرهنگیا ین جامعه کوچک را تغییر دهد. درواقع فرش ب هروزمر هترینا تفاق در زندگ یهای ایرانی تبدیل شده است و همین امر موجب نادیده گرفته شدن این هنر ماندگار م یشود؛ به عنوان مثال، ما هر روز روی آن راه م یرویم و م یخوابیم و بدون کمترین توجهیا ز آن عبور م یکنیم. نکته تاس فبرانگیز درباره چرخه اقتصادی فرش این است که رویکرد جامعه تغییر کرده است؛ به این صورت که از آن ب هعنوان یک یادگاری یا یک قاب تزئینی در منازل استفاده م یشود و این امر تا حدی برای حفظ چارچوب زندگی ایرانی خطرناک است. از سوی دیگر ما با احوال بد این روزهای بازار فر شفروشی روب هرو می شویم؛ ب هطوری که در گذشته وضعیت روزانه روبه بهبود بود و به یک باره چرخش ۱۸۰ درج های در تناس ببندی آن باعث شد خیلیا ز فعالین در این حوزه شغل خود را تغییر دهند. در کل نم یتوان ب هعنوان یک پتانسیلا قتصادی برای عوام جامعها ز آن نام برد؛ چون روز ب هروز رویکرد جامعه در حال تغییر است و به همان نسبت حضور فرش در منازل کم رن گتر م یشود. وی دربارها ی نکه چه نوعا ز فرش را به عنوان بهترین نمونه به گردشگران خارجی پیشنهاد م یکند، توضیح داد: فرش دس تباف ایرانی از جوهره دیرین های م یآید که شاید هرگز مانند آن را در تاریخ بشریت ندیده باشیم؛ اما باید به این نکته اشاره کنم که در طراحی فر شهای دس تباف ریز هکاری هایی ب هکار می رود که ماشی نهایا مروزی هرگز قادر به انجام آن نیستند و همین امر موجب زیبایی این گونه از بافت فرش م یشود . از سوی دیگر سلیقه شخصی خودم نیز بیشتر به سمت باف تهای دستی فرش گرایش دارد. درست است که امروزه طرحها و نق شهای بسیاری در طراح یهای ماشینی ب هکار می رود، اما فرشی که با دس ت بافته می شود رنگ و بویا حساساتا یرانی را در خود جای م یدهد و به فرد در حال استفاده آرامش م یبخشد؛ همچنین مراجع هکنندگان ما هنگامی که وارد این واحد صنفی م یشوند نا خودآگاه به سمت فر شهای دس تباف گرایش پیدا می کنند کهن شانه گیراییب یشترا ین محصول ایرانی ا ست؛ا ما در کل باید بگویم که فر شهای دست باف حاصل دست زنانی است که شبان هروز وقت خود را صرف روییدن محصولی می کنند که فرهنگ و سنت ایرانی را به جهانیان معرفی کند و همین موضوع باعث م یشود احساس مادرانها ی که به آن تزریق شدها ست، در مخاطب هم بروز کند. حمدی دربارۀ آینده شغلی خود گفت : وضعیتی که در حال حاضر فعالین در این حوزه دارند بسیار ناامیدکننده است؛ چرا که هم رویکرد جامعه تغییر کرده است و هم اوضاع اقتصادی اجازه پیشرفت به فروشندگان را نم یدهد. بیشتر مراجع هکنندگان درخواست نسیه م یکنند و واقعا توانایی پرداخت کل هزینه را به صورت یک جا ندارند. این مسئله موجب م یشود تمام کسانی که در حوزه فرش فعالیت م یکنند از کار خود دلسرد شوند و به دنبالا یجاد شغلی مناسب باشند. نکته جالب برای من این است که با این که دسترسی جامعه به منابعا طلاعاتی برای پژوهش درا ین زمینه بسیار پیشرفت کرده است، اما هنوز آن طور که شایسته فرش ایرانی است به آن توجه نم یشود و همینا مر باعثا فتا رزش محصول شده است. در آخر توصیه من به همه فعالین درا ین حوزها ینا ست که کمی بیشتر برای افزایش آگاهی جامعه وقت بگذارند؛ چراکه هرچه آگاهی جامعه از یک محصول بالا رود با دید مناس بتری آن را برای زندگی خودا نتخاب میکنند .
