سرنوشت بزرگ‌ترین کشتی تفریحی ایران چه شد؟!
بندر بوشهر یکی از شهرهای استان بوشهر و مرکز استان بوشهر از استان‌های جنوب غربی ایران است. این شهر از سمت شمال، غرب و جنوب به خلیج‌فارس محدودشده است. علاوه بر زیبایی‌های طبیعی، یکی از جاذبه‌های این استان مربوط به حادثه‌ای است که به‌نوعی با بوشهر مرتبط می‌شود و چگونگی ارتباط و جایگاه ایران را در موقعیت‌های جهانی بیان می‌کند. با ما همراه باشید تا با کشتی ایتالیایی رافائل آشنا شوید که زمانی توسط ایران خریداری و در بندر بوشهر پهلو گرفت و ماندگار شد.
در سال ۱۹۷۶ دولت پهلوی دو کشتی توریستی به نام‌های رافائل و میکل‌آنژ را از ایتالیا به‌عنوان تصفیه بدهی تسهیلاتی که سال‌ها قبل دولت ایران به ایتالیا پرداخت کرده بود و ایتالیایی‌ها توانایی بازپرداخت آن را نداشتند، دریافت کرد.
این کشتی با ۶۰ متر پهنا و گنجایش ۱۸۰۰ مسافر، یک شهرک تفریحی تجملاتی بود؛ با ۶ استخر مخصوص کودکان و بزرگ‌سالان و ۷۵۰ کابین به‌صورت سوییت‌‌های بزرگ و کوچک که حمام‌‌هایش با مرمرهای گران‌بهای ایتالیا پوشیده شده بود. رافائل بزرگ و باعظمت بود؛ یک کشتی باشکوه با همه امکانات تفریحی که در زمان خود نظیر نداشت؛ یک کشتی با سالن‌های سینما و تئاتر، زمین‌های ورزشی، استخر، هتل، تالارهای باشکوه، رستوران و … . هیچ‌کدام از کشورهای پیشرفته‌ی آن زمان چنین کشتی را نداشتند. هدف از خرید رافائل این بود که دریکی از جزایر ایران مستقر شود و جاذبه‌ای برای جهانگردان خارجی، ازجمله ثروتمندان کشورهای حاشیه خلیج‌فارس باشد تا برای مدتی از امکانات تفریحی آن استفاده کنند.
رافائل ۱۸ آسانسور در طبقات مختلف داشت و ۳۰ سالن برای برگزاری جشن‌ها، میهمانی‌‌ها و اجرای نمایش‌‌ها و چند باشگاه ورزشی برای پرورش اندام و برگزاری مسابقات در آن در نظر گرفته‌شده بود.
در کشتی رافائل ۸۵۰ خروجی رادیو تلفنی، ۶ استخر شنا، ۷۵۰ کابین، ۱۸ آسانسور، ۳۰ سالن اجتماعات، تالار نمایشی با ۵۰۰ صندلی و باشگاه‌های ژیمناستیک و پرورش اندام و… ساخته‌شده بود.
گفته‌شده روزی که رافائل از ایتالیا به‌سوی ایران حرکت کرد، مردم ایتالیا آن را با اشک بدرقه می‌کردند؛ چون کشورشان مثل ایران ثروتمند نبود و مجبور بودند کشتی را که خودشان ساخته بودند به ایران بفروشند.
رافائل در میان اشک و اندوه ایتالیا را ترک کرد و زیبا و خرامان به‌سوی ایران پیشرفت و همه در برابر زیبایی و شکوهش شگفت‌زده شده بودند. اما این دو خواهر زیبارو و پر جاه و جلال، هیچ‌گاه نتوانستند منفعتی برای خطوط دریایی کشتیرانی ایتالیا به دست آورند؛ چراکه باوجود استقبال زیادی که از این دو کشتی می‌شد، هزینه‌های سنگین نگهداری آن‌ها دیگر جایی را برای منفعت باقی نمی‌گذاشت؛ هرچند کسی نمی‌تواند این نکته را نادیده بگیرد که ایتالیا باشهرتی که به خاطر ساختن این دو کشتی در دنیا صاحب شده بود، تبلیغاتی خوبی را برای خودش ایجاد کرده بود.
سرانجام رافائل و میکل‌آنژ به ایران رسیدند. میکل‌آنژ را به بندرعباس و رافائل را به بوشهر فرستادند. حالا دیگر رافائل مال ایران بود و خیلی‌ها برای دیدنش به بوشهر می‌آمدند تا مدتی را هرچند کوتاه در این کشتی بگذرانند. جشن‌های زیادی در تالارهای رافائل برگزار می‌شد. رافائل در آن زمان همتا نداشت. البته میکل‌آنژ هم همراه رافائل به ایران آمد، اما به‌هیچ‌عنوان با رافائل قابل قیاس نبود.
به نظر می‌رسید ایران معامله‌ی خوبی با ایتالیایی‌ها کرده است. رافائل در سال ۱۹۶۵ تا ۹۰ میلیون دلار قیمت‌گذاری شده بود، اما ایتالیا از سر ناچاری و اجبار و شرایط بحرانی اقتصادی، ده سال بعد رافائل و میکل‌آنژ را که حدود ۴۵ میلیون دلار قیمت واقعی داشتند، هرکدام به مبلغ دو میلیون دلار به ایران فروخت! بااینکه گفته می‌شود دلالان ایرانی – ایتالیایی هم در این معامله عجیب نقش خود را برای ارزان خریدن این کشتی خوب ایفا کردند، اما ایتالیایی‌ها قول کمک و مساعدت مالی زیادی از شاه ایران برای عبور از بحران مالی گرفتند. هنوز هم ایتالیایی‌ها دولت و مسئولان آن دوره را به خاطر این معامله‌ی عجیب مسخره می‌کنند. درواقع برنده واقعی این معامله ایرانی‌ها بودند که این دو جواهر اقیانوس‌پیما را به بهترین قیمت از خطوط بین‌المللی بیرون کشیدند و از آن ایران کردند. این دو خواهر زیبا در بهار سال ۱۳۵۶ قدم به آب‌های گرم خلیج‌فارس گذاشتند و به‌محض ورود از یکدیگر جدا شدند.
در جنگ ایران با عراق رافائل هدف موشک‌های عراقی قرار گرفت و اگرچه قابل تعمیر بود، اما اقدامی برای نجاتش انجام نشد. تمام تجهیزات و امکانات کشتی در حد امکان باز شد، بطوریکه سیستم مخابراتی داخل کشتی در پایگاه دریایی بوشهر به‌عنوان یک تلفن داخلی مورداستفاده قرار گرفت. (تا سال ۱۳۸۴ این سیستم فعال بود و اغلب منازل مسکونی در پایگاه با این خط باهم یا با خارج پایگاه ارتباط داشتند.)
این کشتی در دوران دفاع مقدس به‌عنوان یکی از مناطق احتمالی بمباران توسط عراق اعلام شد. به همین دلیل توسط یدک‌کش ۱۰۰۰ متر در کنار ساحل جابجا شد اما توسط یکی از موشک‌ها مورد اصابت قرار گرفت و بعدها به زیر آب رفت.
رافائل کاملاً در اعماق خلیج‌فارس غرق شد و آنگاه مورد هجوم عده‌ای از غواصان محلی قرار گرفت. عده‌ای از این افراد که از گنجینه‌های درون کشتی خبر داشتند، آثار گران‌بها و هنری که هنوز در کابین‌ها و سالن اجتماعات و رستوران‌های کشتی باقی‌مانده بود را به یغما بردند. به‌این‌ترتیب کشتی اقیانوس‌پیمای رافائل بیشتر از هفت سال نتوانست در کنار سواحل جنوبی ایران دوام بیاورد و خیلی زود به افسانه‌ای غریب تبدیل شد.
در حال حاضر پس از سال‌ها، تصمیم به خارج کردن این کشتی عظیم‌الجثه از زیر آب گرفته‌اند؛ البته برای برش زدن بدنه و فروش آن! کشتی رافائل در عمق ۷ متری دریا در فاصله ۲ کیلومتری نیروگاه اتمی بوشهر خوابیده است.
رضا درخشان – کارشناس ارشد گردشگری
