جشن شصت و سه سالگی مردان ترکمن

در بین مردم ترکمن مرسوم است که هر یک از مردان که به سن شصت و سه سالگی می رسد به پاس بزرگداشت شصت و سه سال زندگی حضرت محمد (ص ) جشنی را به پا دارد.

این جشن که به زبان ترکمنی بدان آق قویون (گوسفند سفید ) می گویند، با توجه به وضع مالی شخص برگزار کننده ممکن است مفصل یا مختصر باشد . ولی حداقل باید با غذای مختصری مانند آب گوشت از مدعوین پذیرایی شود.

البته اگر صاحب جشن توانایی مالی داشت یک یا دو بره و گوسفند سفید یا بز را ذبح کرده و در میان خانواده ها تقسیم می کند و گاه ممکن است مراسم کشتی و مسابقه اسب سواری هم ترتیب دهند .

در مراسم کشتی گیری، روستاییان دوردست نیز شرکت می کنند و به برندگان این مسابقات از طرف صاحب جشن یا خویشاوندان نزدیک او، پول نقد یا پارچه و پیراهن به عنوان جایزه می دهند. ناگفته نماند که ترکمن ها در سفید بودن بز و یا گوسفندانی که برای جشن قربانی می شود ، اصرار نمی ورزند .

اجرای این آیین نشانه ای از احترام به سالمندان بوده و در گذشته بیش از دوران کنونی رواج داشته است. طی سال با رسیدن هر فرد ترکمن به سن شصت و سه سالگی این جشن سنتی و آیینی در گوشه و کنار گلستان برگزار می شود.

این جشن که نمادی از رفتار شایسته و فاصله گرفتن از تیرگی ها و بدی هاست، در گذشته همراه با مراسم خاصی اجرا می شد. مردان ترکمن که به آق آش نایل می شدند، با ذبح گوسفندی سفید ولیمه می دادند و غذاهایی به رنگ سفید طبخ می کردند.

در گذشته براساس سبک زندگی ترکمن های اولیه که وابسته به کوچ روی و دامداری بود و همچنین به دلیل جنگ های پی درپی، وضع نامناسب اقتصادی و بهداشتی و تهاجمات مکرر همسایگان به اقوام ترکمن ها، کمتر فردی به سن شصت و سه سالگی می رسید.

از طرف دیگر این سن منطبق با سن بابرکت پیامبر اسلام(ص) است، بنابراین هر فردی که به این سن می رسید برای وی جشن آق قوین برپا می کردند. ترکمن ها قبل از اسلام پیرو دین «شامانیسم» بوده و یافته ها نشان می دهد که برگزاری جشن آق آش یا آق قوین ریشه در گذشته های دور نداشته و بعد از پذیرش اسلام توسط اقوام ترکمن، بین آنها رواج یافته است.

این جشن مناسبت خاصی ندارد و فقط در سالروز شصت و سه سالگی مردان ترکمن اجرا می شود و اکنون نیز بیشتر در مراکز و مناطقی رایج است که هنوز شهرنشینی در آن بخوبی رواج نیافته است.

اکنون این آیین در برخی مناطق هوتن، برخی روستاهای گمیش تپه، برخی روستاهای شمال آق قلا که هنوز نسیم مدرنیسم شهری به آنها نرسیده و جدایی از سنت ها در آن شکل نگرفته، به چشم می خورد.

منبع : سیری در ایران