تا به حال دو واژه ی ایکائو و یاتا به گوشتان خورده است؟ اگر با هواپیما سفر کرده باشید و یا حتی به مطالب مربوط به هواپیما علاقه مند باشید حتما تا به حال اسم دو اژه ی یاتا و ایکائو بدون شک به گوشتان خورده است. این دو واژه هر دو اصطلاحات هواپیمایی هستند که اشاره به کدهایی دارند که در نتیجه باعث شناسایی هواپیما و فرودگاه ها می شود. در واقع با گفتن این دو کد و یا گاهی حتی یکی از این کدها، خیلی از مواقع شرایط مختلف به زبانی اختصاری می شود. اما این دو کد که معمولا هم نامشان با هم می آید، آیا تفاوتی با هم دارند؟ پاسخ این سوال بدون شک، بله است. امروز ما می خواهیم تا تفاوت ایکائو و یاتا را مورد بررسی قرار دهیم پس با ما همراه باشید.
کد یاتا چیست؟
در ابتدا برای این که فرق و تفاوت ایکائو و یاتا را متوجه شویم، بیایید تا این دو کد فرودگاهی را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهیم. اگر تا به حال به بلیط هواپیمای خود دقت کرده باشید حتما متوجه شده اید که نام فرودگاه مبدا و مقصد با یک کد به اسم کد یاتا (IATA) مشخص می شود. کد یاتا به این منظور شکل گرفته است که در مورد فرودگاه ها با کد و اختصار اطلاعات بدهد. در واقع کد یاتا برای شناسایی فرودگاه ها به کار می رود.
کد یاتا یا کد فرودگاهی انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (International Air Transport Association airport code) یک کد کاملا ۳ حرفی است که برای مشخص کردن و شناسایی فرودگاه های سراسر دنیا استفاده می شود. قبل از بررسی تفاوت ایکائو و یاتا باید بدانید که؛ انجمن یاتا با هدف نظم بخشیدن به سفرهای هوایی راه اندازی شد. در ئاقع هر زمان که فرودگاهی ساخته و تاسیس بشود، پس از تصویب اعضای این انجمن به هر فرودگاه یک کد شناسایی داده می شود. این کد در سراسر دنیا معتبر و شناخته شده است و کلیه ی کشورهای عضو از این کد برای شناسایی فرودگاه ها استفاده می کنند. کد گذاری فرودگاه ها توسط انجمن یاتا انجام می شود که دفتر مرکزی اش در شهر مونترال کانادا است. این انجمن در سال ۱۹۴۵ میلادی و با هدف سازمان دادن به فرودگاه ها و نظارت بر کیفیت آن ها راه اندازی شد. در آوریل ۱۹۴۵ میلادی حدود ۲۶۰ شرکت هواپیمایی معتبر آن زمان در کوبا گردهم آمدند و انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی یا یاتا را تاسیس کردند. هدف از ایجاد انجمن یاتا و کد گذاری وسایل نقلیه هوایی و قطارها، مدیریت بهتر این صنایع و بهبود کیفیت خدمات بوده است.
اهدافی همچون: ایجاد مفهومی فرامرزی و فراهم کردن زمینه همکاری بین ایرلاین های مختلف در کشورهای دنیا، استانداردسازی سفر هوایی، نظارت بر کیفیت هواپیماها و خدمات اراده شده، ترویج و تشویق تجارت هوایی و توسعه صنعت گردشگری بین المللی و همکاری با سازمان های هواپیمایی مختلف و سازمان های بین المللی و ایجاد توافق نامه های همکاری برای تشکیل و ایجاد کد یاتا از طریق این انجمن بیان شده است. نحوه ی کد گزاری یاتا هم به این صورت است که از حرف الفبای انگلیسی استفاده می کنند. کد یاتا در واقع شناسه یک فرودگاه است.
این کد از سه حرف تشکیل شده است و در صنعت هواپیمایی برای شناسایی مکان و موقعیت فرودگاه های جهان کاربرد دارد. کد گذاری یاتا به روش های مختلفی انجام می شود اما به طور کلی کدگذاری فرودگاه از سه حرف اول نام الفبا شهر ساخته می شود. قبل از بررسی تفاوت ایکائو و یاتا درباره ی یاتا مقالی براتیان می زنیم. مثلا کد ATL برای آتلانتا، کد THR برای فرودگاه مهرآباد تهران، کد SIN برای سنگاپور و IST برای استانبول استفاده می شود. البته گاهی هم ممکن است این کد گذاری از ترکیب حروف به کار رفته در اسم شهر ساخته شود. به طور مثال کد JNB برای ژوهانسبورگ، کد HKG برای هنگ کنگ و کد WAW برای ورشو.
کد ایکائو چیست؟
در مرحله ی بعدی از بررسی تفاوت ایکائو و یاتا به بررسی کد ایکائو می رسیم. این کد هم علاوه بر کد یاتا، برای شناسایی فرودگاه های دنیا به کار می رود. سازمان هوانوردی غیرنظامی بین المللی (The International Civil Aviation Organization) که به اختصار ایکائو نامیده می شود، سازمانی تخصصی متعلق به سازمان ملل متحد است که در سال ۱۹۴۴ میلادی توسط کشورهای مختلف تاسیس شد. هدف از ایجاد چنین سازمانی مدیریت و نظارت بر اجرای کنوانسیون شیکاگو در فرودگاه های جهان بود. کنوانسیون شیکاگو یا معاهده ی هوانوردی غیر نظامی بین المللی مهم ترین معاهده در زمینه ی هوانوردی و حقوق هوایی است و به امضای کشورهای مختلفی از جمله ایران نیز رسیده است.
دفتر مرکزی سازمان ایکائو در مونترال کانادا قرار دارد و مسئولیت استاندارد سازی پروازهای بین المللی را بر عهده دارد. ایکائو با ۱۹۲ کشور عضو این سازمان همکاری دارد و سیاست کاری اش حمایت از پروازهایی امن، کارآمد، مطمئن و اقتصادی است. رعایت اصول زیست محیطی و سیاست حفظ محیط زیست نیز یکی از ارکان اصلی این سازمان است. ایکائو در واقع، مکان یاب یا کد فرودگاهی ایکائو کدی چهارحرفی است که برای شناسایی فرودگاه های جهان استفاده می شود. این کد توسط سازمان ایکائو به هر یک از فرودگاه ها اطلاق می شود و کد فرودگاه در سند ۷۹۱۰ این سازمان منتشر می شود
قبل از بررسی تفاوت ایکائو و یاتا بیایید تا درباره ی ایکائو بیشتر بدانیم. باید بگوییم که این کد با کد فرودگاهی یاتا تفاوت های عمده ای دارد. کد یاتا معمولا برای اهداف عمومی مثل جدول ایرلاین ها، رزرو بلیط و غیره استفاده می شود. اما کد ایکائو اندکی تخصصی تر است و برای کنترل ترافیک هوایی و برنامه ریزی های پروازی استفاده می شود. همچنین برای شناسایی سایر امکانات حمل و نقل هوایی مثل ایستگاه های هواشناسی، ایستگاه های پروازی بین المللی یا مراکز کنترل ترافیک هوایی نیز از کد ایکائو استفاده می شود.
فضای پروازی بالای کشورها (Flight information regions) نیز با کد ایکائو منحصر به فردی مشخص می شود. کد ایکائو از چهار حرف تشکیل شده است. برخلاف کد یاتا که بین المللی است کد ایکائو ساختاری منطقه ای دارد. ساختار این کدها به این صورت است که حرف اول معمولا به قاره اختصاص دارد و نشان دهنده یک کشور یا گروهی از کشورهای یک قاره است. حرف دوم به یک کشور خاص در منطقه بر می گردد و دو حرف دیگر برای شناسایی و معرفی فرودگاه استفاده می شوند. کد ایکائو برای کشورهای بزرگ کمی متفاوت است: در این مورد حرف اول برای کشور و سه حرف دیگر برای شناسایی فرودگاه استفاده می شوند.
کد ایکائو برخلاف کد یاتا موقعیت جغرافیایی را نشان می دهد. به طور مثال، گفتیم که کد ایکائو برای فرودگاه هیترو لندن EGLL است، بنابراین وقتی کد فرودگاهی EGGP که نشان از فرودگاه جان لنون لیوپورل دارد را می بینیم می توانیم نتیجه بگیریم که این فرودگاه نیز باید در انگلستان قرار داشته باشد. اما در مورد کد یاتا، فهمیدن کد کمکی به شناسایی موقعیت جغرافیایی آن نمی کند. در مورد فرودگاه هیترو، کد یاتای آن LHR است و کد یاتای فرودگاه ویلیام پایپر آمریکا نیز LHV است. می بینیم که این دو کد شباهت زیادی به هم دارند، اما در دو کشور و دو قاره مجزا واقع شده اند.
در مورد ساختار کلی کد ایکائو صحبت کردیم. اما این ساختار در مواردی به دلایل سیاسی یا اداری تفاوت هایی پیدا می کند. به طور مثال، فرودگاه نظامی ماونت پلیزنت (RAF Mount Pleasant) در جزایر فالکند آمریکای جنوبی قرار گرفته است اما چون متعلق به انگلستان است کد ایکائو آن EGYP است. در صورتی که کد ایکائو فرودگاه پورت استنلی که در فاصله نزدیکی از آن قرار دارد SFAL است و به آمریکای جنوبی اشاره دارد.
به همین ترتیب منطقه ی سنت پیر توسط دولت فرانسه اداره می شود و کد ایکائو فرودگاه های آن منطقه با آن که در قاره ی اروپا قرار دارند با LF (حروف اول کشور فرانسه) شروع می شود. مورد استثنای دیگر در مورد کد ایکائو این است که حروف I، J و X به عنوان حرف اول کد ایکائو استفاده نمی شوند. در روسیه و کشورهای مستقل مشترک المنافع از حرف X در کدهای داخلی برای شناسایی حوزه های هوایی نظامی و دولتی استفاده می شود، اما در کد ایکائو بین المللی از این حرف استفاده نمی شود. همچنین حرف Q نیز در ارتباطات رادیویی بین المللی و سایر موارد غیر جغرافیایی کاربرد دارد.
همه چیز درباره تفاوت ایکائو و یاتا
حال که بسیار کامل درباره ی مفهوم و حتی تاریخچه ی دو کد فرودگاهی و پروازی یاتا و ایکائو را برایتان شرح دادیم دیگر وقت این فرا رسیده است درباره ی تفاوت ایکائو و یاتا برایتان بگوییم. همانطور که گفتیم کد ایکائو تفاوت ها و کابردهای عمده ای با کد فرودگاهی یاتا دارد. کد یاتا معمولا برای درج در بلیط هواپیما، برچسب های بار و چمدان، زمان بندی پروازهای شرکت های هواپیمایی و رزرو بلیط استفاده می شود. مثلا کد یاتا برای فرودگاه هیترو لندن LHR و کد ایکائو آن EGLL است. کد یاتا روی بلیط مسافران نیز نوشته می شود، در حالی که تفات ایکائو یاتا این جا معلوم می شود که کد ایکائو بیشتر در بررسی های تخصصی پروازها و فرودگاه ها دیده می شود. در نتیجه باید بدانید که ساختار این دو کد نیز با هم متفاوت است. کد یاتا به طور کلی از حرف اول نام فرودگاه یا اسم شهر ساخته می شود. اما کد ایکائو بر اساس تقسیم بندی های منطقه ای و کشوری تولید می شود و این هم یکی از تفاوت ایکائو و یاتا است. در آخر این که کد یاتا برای شناسایی ایستگاه های راه آهن و قطار نیز استفاده می شود، در حالی که کد ایکائو اختصاصا به فرودگاه و صنعت هواپیمایی تعلق دارد.
شیما پاژخ
