استان آذربایجان‌شرقی علاوه بر برخورداری از آثار تاریخی زیبا و متنوع، دارای جاذبه‌های طبیعی بسیاری است. از جمله این جاذبه‌های طبیعی بکر می‌توان تالاب قوری گل را نام برد که در نزدیکی شهر تبریز قرار دارد.
تالاب قوری گل یکی از جاذبه‌های طبیعی استان آذربایجان شرقی است که از لحاظ زیست محیطی نیز اهمیت بسیاری دارد. تالاب قوری گل با وسعت ۲۰۰ هکتار در ۴۰ کیلومتری جنوب‌شرقی تبریز، در ۱۵ کیلومتری غرب شهر بستان‌آباد و در نزدیکی روستای یوسف‌آباد قرار دارد. این تالاب در ارتفاع ۱۸۹۰ متری از سطح دریا واقع شده و دارای طول و عرضی به طول ۴ کیلومتر و مساحت ۱۶ کیلومتر است. ژرفای دریاچه در عمیق‌ترین نقطه به ۱۳ متر می‌رسد.
وضعیت زیست محیطی
قوری گل در زبان ترکی به معنی تالاب خشک است. این تالاب در نزدیکی بستان‌آباد واقع شده و در ردیف آب‌های راکد آذربایجان به شمار می‌رود. گفتنی است شهر بستان‌آباد در محل شهر باستانی و گمشده «اوجان» بنا شده است. اوجان پایتخت ییلاقی در دوره ایلخانان مغول بوده، که بعدها در اثر حوادث روزگار به کلی منهدم شده است. این منطقه در مسیر ارتباطی جاده ابریشم قرار داشته، همواره پرجمعیت بوده و دارای چمنزارهای وسیع و سرسبز و چشمه‌های آب معدنی است. از این رو، مرکز این منطقه از ابعاد تاریخی و آبادانی «بستان‌آباد» خوانده می‌شود.
به دلیل اینکه تالاب قوری گل در مجاورت کوه‌ها و ارتفاعات برفگیر دامنه شرقی گردنه شبلی قرار گرفته، و به دلیل تامین آب از محل آب‌های جاری از بارش برف و باران و نیز تعدادی چشمه زیرزمینی که در کف تالاب جریان دارند، همواره در تمام فصول سال پرآب است. یکی از ویژگی‌های کم نظیر این تالاب در مقایسه با سایر دریاچه‌های منطقه این تالاب آب شیرین بودن آن بوده و در صورت تصفیه قابل شرب است. در حال حاضر این آب برای آبیاری کشتزارهای روستاهای پیرامون دریاچه یعنی روستاهای ارشتناب، رامناب و یوسف آباد، به مصرف می‌رسد.
تالاب قوری گل در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان تالاب بین‌المللی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده و از سال ۱۳۷۳ به منظور حفظ گونه‌های جانوری اطراف دریاچه جزء مناطق شکار ممنوع مدیریت می‌شود. همچنین به دلیل پذیرا بودن فصلی شماری از پرندگان حمایت شده مهاجر، از نظر زیست‌گاهی حائز اهمیت ملی و بین‌المللی است. دریاچه قوریگل با توجه به داشتن قابلیت‌های مختلف می‌تواند در برگیرنده اهدافی چون حفاظت از تنوع زیستی و آموزشی و تحقیقات و اکوتوریسم و غیره باشد.
جاذبه گردشگری
این تالاب از بعد گردشگری نیز از جاذبه‌های مهم استان آذربایجان شرقی به‌شمار می‌رود و به دلیل برخورداری از شرایطی چون وجود چشم‌انداز مناسب تنوع پرندگان آبزی و دسترسی به مراکز شهری و وجود علاقه عمومی به تفرج و گذراندن اوقات فراغت در طبیعت آن از قابلیت‌های ویژه‌ای برخوردار بوده و به علت قرارگیری در جاده ترانزیتی تهران- تبریز پذیرای مسافران بسیاری است.
حیات‌وحش
گونه‌های جانوری که زیستگاه آن‌ها در این تالاب و محوطه آن است، انواع مختلفی را شامل می‌شود. برای مثال، در دهه‌های قبل این منطقه محل عبور و زیستگاه قوچ و میش‌های ارمنی بوده که با قوچ و میش‌های منطقه سهند در ارتباط بودند؛ ولی امروزه، به علت توسعه حوزه شهری و احداث صنایع مختلف در مسیر این ارتباط به کلی از بین رفته است. از جمله گونه‌های جانوری حاضر در منطقه تالاب می‌توان به پستاندارانی چون جربیل ایرانی، موش کشتزار، موش مغان، گرگ، روباه و سمور سنگی اشاره کرد. علاوه بر این، حدود ۹۲ گونه پرنده نیز در این تالاب شناسایی شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به اردک سرسفید، اردک مرمری و اردک بلوطی اشاره کرد. برخی دیگر از گونه‌های خرندگان و دوزیستان مانند انواع مارها (گرزه مار، مار پلنگی، کور مار و مار چلیپر)، مارمولک‌ها، قورباغه‌ها و ماهی‌ها در تالاب زندگی می‌کنند.
پوشش گیاهی
تالاب قوری گل به لحاظ پوشش گیاهی نیز از تنوع بالایی برخوردار است؛ در این رابطه، بیش از ۲۸۰ گونه گیاهی درتالاب بین‌المللی قوری گل تشخیص داده شده که ۸۹ درصد آن درحوزه تالاب روییده و بقیه را گیاهان آبزی و نیمه آبزی تالاب و حوزه بلافصل آن تشکیل می‌دهند. گیاهان غوطه‌ور در آب تالاب به عنوان یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های تالاب به شمار می‌روند که گونه‌هایی مانند بارهنگ آبی، آلاله آبی، قوشاب شانه‌ای، انواع جلبک و فیتوپلانکتون را در بر می‌گیرد.
سعیده خلیلی صفا
