بُرانی یا بولانی یا بورانی نازخاتون
بورانی نازخاتون یکی از خوشمره‌ترین انواع بورانی ها است. بورانی، بُرانی یا بولانی نوعی غذا است، که با مخلوط کردن اسفناج یا کدو یا بادنجان با ماست ترش و کشک درست می‌کنند.در فرهنگ لغت معین بورانی به معنای “نان خورشی که از اسفناج و کدو و بادنجان با ماست و کشک درست کنند” آمده است. نازخاتون نیز نوعی خوراک ایرانی و مرتبط با خطه شمال کشور است که بیشتر شمالی‌ها به عنوان دسر یا پیش غذا از آن استفاده می‌کنند. مواد اولیه نازخاتون بادنجان، سیر و سبزیجات خشک است که به همراه ماست بورانی نازخاتون را تشکیل می‌دهد. در برخی دستورها از گوجه فرنگی و ادویه‌جات مختلف دیگری نیز برای تهیه بورانی نازخاتون استفاده می‌شود که اضافه کردن این مواد بستگی به ذائقه مصرف کنندگان آن دارد.
بورانی یک خوراک در گروه پیش غذاها است که بسیاری معتقدند اصلیت ایرانی دارد و مربوط به آشپزی خطه شمال کشور است. اما خارج از ایران بورانی را به عنوان خوراک افغانی می‌شناسند، البته این غذا در ترکیه و برخی کشورهای مدیترانه نیز رواج دارد.
بورانی امروزه معمولاً با ماست و سبزی پخته تهیه و به صورت گرم یا سرد به عنوان غذای اصلی یا فرعی مصرف می‌شود. در بعضی مناطق ایران، به این نوع غذاها بورانی نمی‌گویند، بلکه غالباً به نام ماست و مادهٔ اصلی آن خوانده می‌شود، مانند ماست و اسفناج ، ماست و لبو، ماست و بادنجان و …
نازخاتون در مازندران و گیلان طرفداران بسیاری دارد و معمولا در کنار خوراک‌های همانند شامی کباب، مرغ و عدس‌پلو از آن اسفاده می‌کنند. البته لازم به ذکر است از این غذای سنتی خوراک‌های دیگری همانند بورانی نازخاتون و همچنین خورش نازخاتون نیز تهیه می‌شود. نازخاتون دستور تهیه آسانی دارد و تنها بادمجان در این خوراک کبابی می‌شود.
مواد لازم
بادنجان ۵ عدد
سیر ۲ حبه
نعناع خشک ۱ قاشق غذاخوری
گشنیز خشک ۱ قاشق غذاخوری
پودر گل محمدی به میزان لازم
ماست ۴۰۰ تا ۵۰۰ گرم
روغن به میزان لازم
نمک به میزان لازم
مرحله اول :
بادنجان‌ها را خوب بشوئید و بوسیله یک چنگال یا سیخ چوبی چندین سوراخ روی آن‌ها ایجاد کنید. سپس آن‌ها را به کمی روغن آغشته کنید و کبابی کنید. این کار را روی شعله مستقیم گاز نیز می‌توانید انجام دهید. هنگامی که بادنجان‌ها کاملا کبابی و برشته شد آن‌ها را از روی شعله بردارید و پس از سرد شدن پوستشان را جدا کنید.
مرحله دوم :
در ظرف مناسبی بادنجان‌ها را کاملا بکوبید تا یکدست شود. سپس سیر کوبیده شده، نعناع و گشنیز خشک، پودر گل محمدی به دلخواه به همراه نمک به بادنجان اضافه کنید و هم بزنید. در مرحله آخر ماست را به ظرف و سایر مواد اضافه کنید و خوب هم بزنید. بورانی نارخاتون شما آمادست، می‌توانید آن را با نعناع تازه و گل محمدی تزئین نمایید.
منابع:مجله تصویری فرهنگ غذا
