باغ فردوس، موزه سینمای ایران
درحوالی میدان تجریش یکی از معروف‌ترین و بلندترین خیابان‌ها، خیابان ولیعصر است. خیابانی پرازهیاهو و شلوغی با درختان سر به فلک کشیده‌ای که شاخه‌هایشان همدیگر را در آغوش کشیده‌اند و دو طرف خیابان را پوشانده‌اند. مغازه‌ها و رستوران‌های لوکس و لاکچری در دو طرف خیابان دیده می‌شوند اما در بین انبوه مغازه‌ها و رستوران‌ها، باغی بسیار دیدنی با عمارتی سپید و گچ‌بری‌های خاص و حوضی که در امتداد باغ ادامه دارد با کاشی‌های آبی‌رنگ و فواره‌ها دیده‌ها را جذب خود می‌کند. باغی که باغ فردوس نامیده می‌شود، امروز موزه سینمای ایران است و فضایی دوست‌داشتنی و دل‌نشین را برای همه سنین فراهم کرده است. جایی که بدون شک، لذت و آرامشی بدون وصف را برای شما به ارمغان خواهد آورد. اگر اهل سینما و آشنایی با تاریخچه و هنرمندان سینما و… هستید، با ما همراه باشید تا به باغ و عمارتی دنج، زیبا و دوست‌داشتنی از دوره قاجاریه در شمال تهران برویم و با دستاوردهای سینمای ایران، تاریخچه و هنرمندان نامی آن بیشتر آشنا شویم.
پیشینه باغ فردوس: باغ فردوس در زمان محمدشاه قاجار ساخته‌شده است. عمارت کلاه‌فرنگی و محوطه فعلی باغ فردوس در سال ۱۳۱۶ شمسی به دستور علی‌اصغر حکمت وزیر معارف برای ایجاد مدرسه شاپور خریداری و بازسازی شد. در سال ۱۳۳۶ باغ فردوس بین وزارت آموزش‌وپرورش و شهرداری تقسیم شد. بعد مدتی مرمت باغ به سازمان رادیو و تلویزیون ایران سپرده شد. در این دوران این باغ مرکز فعالیت‌های هنری شد و پس از انقلاب نیز در سال ۱۳۵۸ زیرپوشش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت و به‌عنوان مرکز آموزش فیلم‌سازی از آن استفاده شد. موزه سینمای ایران با هدف گردآوری، حفظ، ثبت و عرضه مناسب میراث سینمای ایران در شهریورماه ۱۳۷۳ با تدبیرشرکت توسعه فضاهای فرهنگی وابسته به شهرداری برای ایجاد موزه سینما همت گماشت. با حمایت و پشتیبانی بسیاری از بزرگان هنر این مرزوبوم چون عباس کیارستمی و عزت‌الله انتظامی و تلاش‌های ارزشمند افرادی چون غلامرضا جمال امیدی، امیر اثباتی، بهزاد رحیمیان و عزیز الله ساعتی به این آرزوی دیرینه تحقق بخشید و ساختمان اولیه موزه سینما در لاله‌زار در خرداد ۱۳۷۷ شمسی آغاز به کار کرد. در سال ۱۳۸۰ با درخواست هیت امنا و موافقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عمارت باغ فردوس در اختیار موزه سینما ایران قرار گرفت و پس از آماده‌سازی عمارت، انتقال و بازچینی گنجینه‌ها، موزه سینما در شهریور سال ۱۳۸۱ در محل فعلی بازگشایی شد. عمارت واقع در آن هزار مترمربع مساحت دارد و دارای سه و نیم‌طبقه می‌باشد که به خاطر شیب تند زمین کف طبقه اول بنا با قسمت جنوبی باغ و سقف آن با قسمت شمالی باغ هم‌سطح می‌باشد. این عمارت اعیانی از ابتدا دارای تزیینات شاخص و گچ‌بری‌های زیبایی بوده که امروز نیز در همه اتاق‌ها و سالن‌ها گچ‌بری‌های بسیار زیبایی دیده می‌شود. پنجره‌هایی گرد و قوسی شکل با شیشه‌های رنگی مقرنس‌کاری‌های گل و شاخ و برگ بسیار زیبای آن فضای موزه را بسیار تماشایی و جالب‌توجه کرده است. عظمت و معماری عمارت آدمی را محو خود می‌سازد، پله‌هایی که از دو سو متصل به ایوان شده با ستون‌های گچ‌بری شده، تو را به‌سوی داخل هدایت می‌کند.
بخش‌های مختلف موزه عبارت‌اند از:
تالار آبی: در این تالار با پیشینه باغ فردوس، موزه سینما، پیدایش سینمای جهان و ایران آشنا می‌شویم، همچنین تصاویری از تصویربرداری تاریخ سینما توسط میرزا ابراهیم‌خان عکاس‌باشی، نخستین آگهی‌های فیلم در سینماها، تصاویر اولین سینماها و سینماداران ایران در این تالار قرار دارد. معرفی و تصاویر پیشگامان سینمای ایران به همراه نخستین تجهیزات فیلم‌سازی در ایران و دانشگاه سیراکیوز از قسمت‌های دیدنی تالار آبی می‌باشد.
تالار میانی (معاصران): در این تالار با تصاویر پرتره بیش از ۷۰۰ کارگردان، بازیگر، فیلم‌بردار، صدابردار، آهنگساز، دوبلور و… روبرو می‌شویم. همچنین نمونه‌هایی از طراحی صحنه و لباس سینمای ایران در معرض دید قرارگرفته است. دیدن غرفه‌های اختصاصی ساموئل خاکچیان، فاطمه معتمدآریا، ملکه رنجبر، سهراب شهید ثالث، کیومرث پوراحمد، رسول صدرعاملی و… قطعاً برای شما جذاب و دیدنی است.
تالار جشنواره و حضور بین‌الملل: تالار بین‌الملل به جوایز جهانی سینمای ایران (همچون نخل طلای کن، شیر ونیز، خرس برلین و …) می‌پردازد، همچنین آشنایی با جشنواره‌های سینمای ایران با مشاهده تندیس‌هایی از جوایز جشنواره‌ها به همراه غرفه‌های اختصاصی عباس کیارستمی، ابوالفضل جلیلی و… نیز در این قسمت دایر می‌باشد.
نمایشگاه دفاع مقدس: از پله‌های چوبی و مارپیچ پایین آمده و وارد تالار دفاع مقدس می‌شویم، در این قسمت با تندیسی از رزمنده‌ای جنگی فضایی از جنگ را برای شما تداعی کرده‌اند. در جهات مختلف دیگر نیز عکس‌ها و تصاویری از فیلم‌ها و همچنین ارائه و نمایش تصاویر کارگردانان و هنرمندان و… سینمای دفاع مقدس را می‌بینید.
تماشاخانه (سالن سینما): این قسمت تماشاخانه، بازسازی‌شده سالن سینماهای دهه ۳۰ و ۴۰ است. در تماشاخانه می‌توانید قسمت‌هایی از فیلم‌های تاریخ سینمای ایران را ببینید و با اولین‌ها و پرفروش‌ترین فیلم‌ها و اولین سینماداران ایرانی آشنا شوید.
نمایشگاه کودک و نوجوان: در این قسمت تصاویر بازیگران و دست‌اندرکاران سینمای کودک و نوجوان، عروسک‌های فیلم‌هایی چون کلاه قرمزی و پسرخاله، شهر موش‌ها، گلنار و… مشاهده می‌شود. همچنین طراحی‌های دستی و لوازم شخصی اولین انیمیشن‌سازان ایران اسفندیاراحمدیه و نورالدین زرین کلک در این قسمت قرار دارد.
شاه‌نشین عمارت (نمایشگاه علی حاتمی): نمایشگاه علی حاتمی در بخش شاه‌نشین یادگارهایی از این هنرمند و مجسمه‌هایی از عزت‌الله انتظامی و علی حاتمی در حال تماشای فیلم حاجی واشنگتن و … را برای شما نمایش می‌دهد.
نمایشگاه صدا و دوبله: نمایشگاه صدا و دوبله برای علاقه‌مندان به این هنر تجهیزات و ابزارهای قدیمی صدابرداری و برخی از نخستین صفحه‌های تولیدی موسیقی فیلم‌ها، غرفه علی کسمایی پدر دوبله ایران و … به نمایش در آمده است. همچنین لحظاتی از اولین فیلم‌های دوبله‌شده کلاسیک جهان در این قسمت امکان‌پذیر است.
خانه فرهاد: محلی برای آشنایی و معرفی با فرهاد مهرداد خواننده و آهنگساز ایرانی است در این قسمت می‌توانید وسایل شخصی و سازهایش و… را مشاهده کنید و از شنیدن صدایش لذت ببرید.
نمایشگاه زیرگذر تاریخ: زیرگذر تاریخ بخشی جالب‌توجه برای علاقه‌مندان به تاریخ پیدایش خلق اولین تصاویر متحرک و ابزار ابتدایی خلق تصویر متحرک است. همچنین در این بخش با برخی از نخستین نگاره‌های ایرانی برای روایت شاهنامه و تئاتر سایه در چین و هند نیز آشنا خواهید شد.
نمایشگاه نام‌آوران : بخش نام‌آوران که می‌توانید تصاویری از بزرگان سینمای ایران در زمینه‌های گوناگون را به همراه نور و صدا مشاهده کنید.
نمایشگاه ارامنه: بخش نمایشگاه ارامنه که به معرفی نقش ارامنه در گسترش هنر و صنعت ایران پرداخته است. بسیاری از نخستین فیلم‌های سیاحتی ایران توسط ارامنه فیلم‌برداری شده است. درنهایت از آثار ارزشمند این موزه می‌توان به ۴۰ هزار عکس از سینمای ایران و هنرمندان، بیش از ۵ هزار جلد نشریه سینمایی و ۳ هزار قطعه اسناد تاریخی و مکاتبات و قرارداد‌ها و حدود ۳۵۰ دستگاه ابزار و ادوات، ۲۵۰۰ اعلان سینمایی و ۴ هزار فیلم‌نامه اشاره کرد. موزه سینما دارای دو سالن اکران فیلم می‌باشد در این مجموعه امکانات رفاهی مناسبی برای گردشگران در نظر گرفته‌شده است. در ابتدای ورودی باغ فروشگاه عرضه محصولات فرهنگی (کتاب، پوستر، لوح فشرده و…) قرار دارد. همچنین غرفه‌های متعددی از صنایع‌دستی و زیورآلات در محوطه باغ دیده می‌شود. فضای باغ و موزه سینما آن‌قدر تماشایی و جذاب است که همه سنین از بازدید آن لذت خواهند برد، بعد از یک گشت در موزه و دنیای سینما می‌توانید به یکی از کافه‌هایی که در محوطه باغ هستند، بروید و ساعاتی را در هوای خوب و فضای دل‌نشین باغ فردوس بگذرانید. یکی از کافه‌ها، کافه سینما است با المان‌های از سینما و دیگری کافه ویونا که پذیرای گرم هنردوستان و هنرمندان هستند.
شبنم اربابیان
