وقتی رامسس دوم (۱۲۱۳-۱۲۷۹ پیش از میلاد) در نبردی با نام قادش پیروز شد برآن درآمد که کاری کند ماندگار و تحسین برانگیز که همگان را وادار کند در مقابل شکوهش سر تعظیم فرود آورند. نتیجه این آرزو یک بنای باشکوه شد که مهندسان مصر باستان آن را بنا کردند و نمادی شد برای سلطنت، شهرت و قدرت رامسس که تاکنون نیز پابرجا مانده است…
نوبه یا نوبی (منطقه ای میان مصر و سودان – حبشه کنونی) که سرزمینی احاطه شده توسط بیابان بود برای ساخت این معبد انتخاب شد. بسیاری بر این باورند که رامسس دوم این بنا را ساخت تا مردم نوبه یا دشمنانی که از سمت جنوب می آیند را تحت تاثیر قرار دهد؛ در این حقیقت این نظریه درست است اما فقط یکی از دلایل ساخت این معبد در آن مکان را توضیح می دهد. دلیل دیگری که نوبه برای ساخت این معبد اسرار آمیز انتخاب شد این بود که رامسس دوم به عنوان فرعون می خواست نشان دهد که خدای روی زمین است و کارهای خارق العاده ای انجام می دهد. یک دلیل دیگر هم برگزاری مراسم مذهبی و فرهنگی در شهر نوبه بود که بعد از ساخت این معبد، همگی در این معبد تشکیل می شد و به اهمیت ابوسیمبل می افزود. این معبد در یک مکان بسیار دقیق قرار گرفته بود که این انتخاب درست مکان، نشان دهنده تجربه و علم بالای مهندسان مصری در آن زمان بوده است چرا که هر ساله در روز عید یا همان سال نو سیلی تشکیل شده از آب های رود نیل به شهر نوبی می آمد. اگر امواج سیل بیش از حد زیاد بود خانه ها را نابود می کرد و اگر بیش از حد کم بود باعث قحطی می شد. مهندسان به خوبی می دانستند که این معبد باید به هر نحوی که شده ابهت و عظمت فرعون را چه از لحاظ مادی و چه از لحاظ معنوی به عنوان خدا نشان دهد.
فرعون و اعضای خانواده اش در نمای بیرونی این معبد در انتهای معبد چهار مجسمه عظیم به ارتفاع ۲۰ متر از خدایان مصریان که عبارتند از: پتا (خالق خدایان و انسان ها) ، آمون (خدای باروری و زندگی)، هوراختی (خدای خورشید) و رامسس دوم (فرعون آن زمان) قرار دارد. هوراختی درست در بالای فرورفتگی سر در ورودی قرار دارد. یکی از ویژگی‌های این معبد، چگونگی ساماندن جهت قرارگرفتن آن است که باعث شده دو بار در سال، در ۲۲ فوریه و ۲۰ اکتبر، پرتوهای خورشید دقیقاً به داخلی ترین مکان مقدس معبد بتابند و مجسمه سه خدای نشسته در آن مکان را کاملاً درخشان و روشن کند؛ پتا که در سمت راست قرار دارد در سایه قرار می ماند. بر روی دیوار یکی از سالن های داخلی این معبد چگونگی پیروزی در جنگ قادش بر روی دیوارها کشیده شده اند. جالب اینجاست که این تاریخ ها به تولد و روز تاجگذاری فرعون یعنی رامسس دوم مربوط می شوند. در شرق و غرب این معبد دو عبادتگاه وجود دارد، یکی در اختیار عموم قرار می گرفت اما دیگری مخصوص به توت خدای عقل و دانش بود.
رامسس دوم ۶۷ سال پادشاهی کرد و در این زمان معبد ابوسیمبل دارای ابهت خاصی بود اما بعدها در سال ۱۹۶۰ دولت مصر برای تولید برق و همچنین کنترل آب کشاورزی مشغول ساخت بزرگترین سد مصر در منطقه اسوان شد. نظر باستان شناسان این بود که با آبگیری سد اسوان معبد ابوسیمبل به زیر آب می‌رود. معبدی که برای ساخت آن بیش از ۵۰ هزار سنگ تراش به صورت شبانه و روزی تلاش کرده بودند. فشارهای بین المللی به دولت مصر و همچنین تلاش یونسکو موجب انتقالی شد که در نوع خود یکی از افتخارات مهندسان عصر حاضر به حساب می‌آید. یک تیم آلمانی مسئولیت انتقال این یادگار باستانی را به عهده گرفت. ابتدا محلی که از نظر شرایط و موقعیت جغرافیایی با محیط اصلی همخوانی داشت انتخاب شد. مهندسان با اره های الکتریکی این کوه مرتفع را به قطعات ۳ تا ۵ تنی تقسیم کردند و آن را به مکانی که در نظر گرفته شده بود، انتقال دادند. جرثقیل‌های غول‌پیکر، قطعات را با دقت و وسواس به محل میبرد و مهندسان و معماران آن را به روی یکدیگر نصب می‌کردند. جدا کردن کتیبه ها و هیروگلیف ها یک کار طاقت فرسا بود. اما این کار عظیم با دقت انجام گرفت. همانگونه که ساخت معبد ابوسیمبل شگفت‌انگیز است، جابجایی و انتقال این بنای عظیم نیز انسان را بهت‌زده می‌کند.
مجله اینترنتی گردشگری سپاهان (کوله)
آناهیتا جعفری
