آتشگاه اصفهان | آتشکده مهربین یا دژ مهربین : یکی از مراکز گردشگری اصفهان که شاید کمتر به آن توجه شده باشد،« کوه آتشگاه » است که قدمتی به اندازه دوران ایران باستان دارد. این اثر باستانی تنها هشت کیلومتری از شهر فاصله دارد.
نام این بنا آتشکده مِهربین یا دژِ مهربین بوده و امروزه به آن آتشگاه یا قلعه ماربین می‌گویند. آتشگاه اصفهان در آذر ماه سال ۱۳۳۰ و با شماره ۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در دهه ۵۰ این بنا مورد مرمت اساسی قرار گرفت و در اوایل دهه ۶۰ نیز به منظور جلوگیری از ایجاد صدمات و تخریب، درهای ورودی ساختمان بسته شد وامروزه کمتر کسی می‌داند که راه ورود به داخل این ساختمانهای بزرگ از کدام قسمت بنا بوده است.
آتشگاه میزبان حضور گردشگرانی است که درکنار جذبه های معماری به بالا رفتن از کوه نیز علاقه دارند و پس از آن می توانند در رستوران های نزدیک به این محل زیبا غذا بخورند.
کتاب اصفهان نصف جهان
صادق هدایت در کتاب اصفهان نصف جهان درباره این جاذبه تاریخی نوشته است: « کوه آتشگاه، روز آبادیش، شکوه مخصوص داشته است. این پرستشگاه مانند مسجد و کلیسا دورش دیوار نداشته و چیزی را از کسی نمی پوشانیده. مانند آتش؛ سره و پاکیزه بوده. همان آتش جاودان نماینده پاکیزگی و زیبایی که به سوی آسمان زبانه می‌کشیده و در شب های تار، از دور، دل های افسرده را قوت می داده و از نزدیک، با پیچ و خمِ دلربا، با روانِ انسان گفتگو می‌کرده.»
قدمت آتشگاه را از دوران تمدن ایلام و حکومتی می دانند که در آن دوره به آن انزان می گفتند.
گفته می شود نام این آتشکده مهربین را موبدان زرتشتی گذاشته اند، آتشکده ها در زمان زرتشتی ها برای جشن ها و رسومات خود ایجاد می شدند از این رو بعد از گذشت زمان نام آن را کوه آتشگاه قرار دادند.
جنس این کوه از سنگ های رسوبی و از نظر زمین شناسی در دوره کرتاسه تشکیل شده است.
در بالای تپه بنایی گِرد قرار دارد که می‌توان آن را نقطه نهاییِ معماریِ این بنا معرفی کرد. بر رویِ تپه، هیچ بنایی بلندتر از آن ساخته نشده است. این اتاق دارای هشت گوشه است و در هر گوشه یک پنجره هم رو به بیرون دارد.
این مجموعه دارای اتاق ها و ساختمان هایی در چهار جهتِ تپه بوده که تا زیرِ اتاقکِ آتشگاه ادامه می یافته اند و البته اکنون تنها سازه های بخشِ شمالی و بخشی از قسمتِ شرقی سالم مانده اند.
